مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: 1 - به پیروان علی (علیه السلام) که معتقد به امامت بلافصل او از طریق نصب و نصب پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند شیعه گفته می شود. این اصطلاح در زمان پیامبر هم مطرح بوده و تعبیر شیعة علی به کار رفته است. 2 - نخستین دوره حیات شیعه، زمان حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. روایات متعددی در نزد شیعه و سنی هست مبنی بر اینکه عبارت شیعة علی توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) رواج یافته است. کما اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در طول عمر خویش بارها علی (علیه السلام) را به عنوان جانشین خویش معرفی فرمودند که اولین دفعه پس از نزول آیه و انذر عشیرتک الاقرین بود. در پایان عمر ایشان هم که واقعه غدیر خم اتفاق افتاد این معرفی تکرار شد. 3 - مرحله دوم حیات شیعه مربوط به پس از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. در حالی که عده ای در سقیفه مشغول تعیین خلیفه بودند شیعیان علی (علیه السلام) با اعتقاد به جانشینی او گرد او جمع آمدند که در رأس آنها مقداد، سلمان، ابوذر و عمار قرار داشتند لکن به جهت حفظ اسلام سکوت اختیار نمودند و با حاکمان وقت همراهی کردند. 4 - دوره سوم پس از قتل عثمان و به خلاف رسیدن علی (علیه السلام) شروع می شود. در این دوره امامت علی (علیه السلام) فعلیت بیشتری یافت و شیعه در حاکمیت سیاسی هم نقش پیدا کرد. پس از شهادت علی (علیه السلام) و صلح امام حسن (علیه السلام) دوره حیات شیعه در عصر اموی آغاز می شود که سخت ترین دوره حیات شیعه است. شیعیان در این دوره متحمل آزار و شکنجه و قتل و غارت می شوند و در همین زمان است که قیام کربلا اتفاق می افتد. 5. اولین اختلاف در شیعه زمانی اتفاق افتاد که مختار که به خونخواهی امام حسین (علیه السلام) قیام کرده بود محمد حنفیه را به عنوان امام مهدی (عج) معرفی کرد و در اینجا اولین انشعاب در شیعه پیدا شد. به پیروان مختار و این اعتقاد کیسانیه می گویند. 6 - جریان دیگری که به پیدایش فرقه ای دیگر انجامید قیام زید فرزند امام سجاد (علیه السلام) بر ضد بنی امیه بود. پس از آنکه او به شهادت رسید پیروان او که امامت او را قبول داشتند به زیدیهمعروف شدند. 7 - سومین انشعاب در زمان امام صادق (علیه السلام) رخ داد، زیرا عده ای اسماعیل فرزند ارشد او را به عنوان امام هفتم پذیرفتند و اسماعیلیه نامیده شدند. 8 - از اوایل قرن چهارم تا اواخر قرن پنجم که خاندان بویه شیعی مذهب در دستگاه حکومت عباسی نفوذ کرد شیعه آزادی عمل بیشتری در بیان عقاید خود پیدا کرد و بسیاری از متکلمان و فقهای شیعه مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی در این زمان پدید آمدند. گسترش شیعه با حکومت حمدانیان و فاطمیین ادامه یافت ولی در دوره ایوبیان مجدداً سخت گیری بر شیعیان آغاز شد. 9 - در حکومت مغول در قرن هفتم در برخی نقاط مذهب شیعه رواج یافت. بزرگانی چون محقق حلی، علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی در همین زمان می زیسته اند. با حاکمیت شاه اسماعیل صفوی بر ایران مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی اعلام شد و تلاشهای زیادی در ترویج آن صورت گرفت. علمایی چون شیخ بهایی، میرداماد، ملاصدرا، فیض کاشانی و علامه مجلسی در همین زمان می زیسته اند. اما در همین وقت با حاکمیت دولت عثمانی در برخی مناطق دیگر، شیعیان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند و مذهب شیعه که زمانی در سوریه و مصر و ترکیه رواج داشت از آن مناطق رخت بربست. 10 - در کتب فرق و مذاهب، فرقه های متعددی برای شیعه ذکر شده که اکثراً جعلی است، و تنها فرقه های مهم موجود شیعه سه فرق امامیه، زیدیه و اسماعیلیه هستند که از این میان اکثریت شیعه را امامیه یا شیعیان اثنی عشری که قائل به امامت علی (علیه السلام) امام حسن (علیه السلام) امام حسین (علیه السلام) و نه فرزند معصوم آن حضرت هستند، تشکیل می دهند.

آل نوبخت از خاندان‌هاي مشهور شيعي ايران است كه به مدت دو قرن از ميانه سده دوم تا نيمه سده چهارم هجري در سياست و فرهنگ نقش آفريني كردند و در برهه اي از زمان، رهبري مذهبي و علمي اماميه را در دست داشتند. موضوعي كه در اين رساله به آن پرداخته شده، نقش خاندان نوبختي در آستانه غيبت كبري و جايگاه و تأثيرات فكري و اعتقادي اين خاندان در روند حيات تشيع اثني عشري است. در اين راستا پرسش بنياديني كه مطرح مي شود، چگونگي نقش خاندان نوبختي در تحولات فكري تشيع اثني عشري است؛ با بهره وري و تبيين گزارش هاي تاريخي پيرامون مسائل سياسي و فرهنگي مي توان به اين چگونگي پي برد. سده اول غيبت مقارن بخش پاياني دوران دوم عباسيان، يكي از پرتلاطم ترين ادوار سياسي و فرهنگي جهان اسلام است. از جمله مشاهير خاندان نوبختي در مسايل سياسي، ديني و علمي مي توان از ابوسهل نوبختي بزرگ شيعيان در بغداد، حسين بن روح نوبختي نايب سوم خاص حضرت ولي عصر (عج) و ابو محمد حسن بن موسي نوبختي و ابوعبدالله حسين بن علي و ابو اسحاق ابراهيم نام برد. اين خاندان از منظر ديني و علمي در ميان شيعيان از جايگاه بالايي برخوردار بودند و با مشاركت در نظام حكومتي موجب تقويت جايگاه عمومي شيعه و ارتقاء نقش سياسي آنان گرديدند. از سويي شيعيان اماميه در اين ايام دچار ضعف و تشتت و سردرگمي شده و در معرض آماج تهاجم فرهنگي مذاهب و نحله هاي مختلف و فتنه هاي دروني قرار داشتند. شخصيت هاي ديني و علمي آل نوبخت در دفاع از مذهب اماميه به نقد و ردّ اين مذاهب و نحله ها پرداختند. آنان با بهره وري از ميراث متكلمان شيعي عصر حضور، به پي ريزي بنيادهاي كلامي شيعه با رويكردي عقل گرايانه همت گماشتند و با تدريس و تأليف به نشر آن پرداختند، به گونه اي كه ادوار مختلف كلامي اماميه را از آراي خود متأثر ساختند.

کتاب حاضر گزارشى علمى از مناظرات و احتجاجات تاريخى واقع‌شده در بين شيعيان و دشمنانشان است. در اين اثر در مجموع تعداد 946 مناظره و احتجاج تاريخى ثبت شده است. موضوع مورد بحث در اين سلسله مناظرات، به‌صورت عمده عبارت از مباحث اعتقادى مورد اختلاف بين شيعيان و ديگران، نظير مسئله جبر و تفويض و امر بين الامرين و امامت و شفاعت و افضليت اميرالمؤمنين على(ع) و... است و با اين بحث‌ها بسيارى از نكته‌ها در مسائل كلامى و نيز تاريخى آشكارتر مى‌شود.

کتاب حاضر گزارشى علمى از مناظرات و احتجاجات تاريخى واقع‌شده در بين شيعيان و دشمنانشان است. در اين اثر در مجموع تعداد 946 مناظره و احتجاج تاريخى ثبت شده است. موضوع مورد بحث در اين سلسله مناظرات، به‌صورت عمده عبارت از مباحث اعتقادى مورد اختلاف بين شيعيان و ديگران، نظير مسئله جبر و تفويض و امر بين الامرين و امامت و شفاعت و افضليت اميرالمؤمنين على(ع) و... است و با اين بحث‌ها بسيارى از نكته‌ها در مسائل كلامى و نيز تاريخى آشكارتر مى‌شود.

کتاب حاضر گزارشى علمى از مناظرات و احتجاجات تاريخى واقع‌شده در بين شيعيان و دشمنانشان است. در اين اثر در مجموع تعداد 946 مناظره و احتجاج تاريخى ثبت شده است. موضوع مورد بحث در اين سلسله مناظرات، به‌صورت عمده عبارت از مباحث اعتقادى مورد اختلاف بين شيعيان و ديگران، نظير مسئله جبر و تفويض و امر بين الامرين و امامت و شفاعت و افضليت اميرالمؤمنين على(ع) و... است و با اين بحث‌ها بسيارى از نكته‌ها در مسائل كلامى و نيز تاريخى آشكارتر مى‌شود.

اثر حاضر شامل دو عنوان کتاب می باشد یکی الاستنصار که برخی آن را الاستبصار نیز می دانند و در اینکه عنوان کتاب کدام است اختلافاتی وجود دارد ولی اغلب آن را الاستنصار خوانده اند، کتابی درباره ی احادیث امامت است. کتاب «مقتضب الاثر فی النص علی الائم‍ة الاثنی عشر» مؤلف آن در مقدمه کوتاهی می‌نویسد: در این کتاب گزیده‌ای از آنچه را مخالفان شیعه درباره روایات نص بر ائمه نقل کرده‌اند و موافق روایات شیعه است آورده ام. پس از آن در قسمت دوم شواهدی را از اشعار و اخبار گذشته درباره نام ائمه و عدد آنها جمع کرده ام، این روایات در زمانی صادر شده که عدد امامان هنوز تکمیل نشده بود، بنابر این دلیل آشکاری درباره امامت دوازده امام خواهد بود. در قسمت سوم نیز روایات شیعه را آورده ام. چنانکه مؤلف گفته است کتاب مقتضب از سه جزء تشکیل شده که هر کدام از دیگری تفکیک شده و مجموع روایاتِ سه جزء، ۳۶ عدد است. جزء اول: شامل ۱۶ خبر از افرادی چون ابن مسعود، انس بن مالک، عمرو بن عاص، سلمان فارسی و جابر بن عبدالله انصاری است. جزء دوم: شامل ۹ خبر است و تفاوت جزء اول با دوم این است که در قسمت نخست صحابه از پیامبر(ص) نقل کرده‌اند و جزء دوم اعم است. جزء سوم: به اشعاری اختصاص دارد که عدد امامان را دوازده تن ذکر کرده است. در این اثر، احادیث با سلسله سند کامل ذکر شده و حتی در مورد اشعار نیز به شیوه حدیثی عمل شده است.