مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب با عنوان راه سعادت،از کتب بسیار عالی در باب اثبات نبوت خاتم انبیا، محمد مصطفی(ص) است،که به قلم علامه ذوالفنون، میرزا ابوالحسن شعرانی نگارش یافته است.ایشان که بحق در علم و عمل از سرآمدان روزگار خود بود،با توجه به تحقیقات فراوانش و استفاده از عقل و نقل در این کتاب،سعی کرده است به شبهات وارده پاسخ گوید و از حقانیت دین مبین اسلام دفاع کند.

کتاب حاضر برای دانشجویان دوره‌ی کارشناسی ارشد رشته‌ی فلسفه و کلام فراهم آمده است و در آن به تحلیل و بررسی مباحث نبوت، امامت و معاد پرداخته شده است. مباحث کتاب عبارت‌اند از: نیاز بشر به دین و ضرورت نبوت، معجزه و نبوت، وحی و نبوت، نبوت و عصمت، خاتمیت نبوت و شریعت اسلام، مصونیت قرآن از تحریف، پیشینه و اهمیت عبث امامت، حقیقت امامت، وجوب امامت، فلسفه‌ی امامت، امامت و عصمت، عقل و امامت امیر مومنان، قرآن و امامت امیر مومنان، امامت امیر مومنان در حدیث غدیر، قرآن و رهبری راستگویان، آخرین پیشوای معصوم، آثار وجودی و شیوه‌ی رهبری امام غایب، کلیاتی درباره‌ی معاد، براهین اثبات معاد، معاد جسمانی و روحانی، بررسی اشکالات و شبهات، قیامت و تجسم اعمال، قیامت و شفاعت، بهشت و دوزخ.

این پژوهش با عنوان «انسان‌شناسی در آثار منظوم جامی», در پی آن است که عقاید عرفانی جامی را در باب انسان‌شناسی مورد بررسی قرار دهد. جامی وام‌دار عرفانی است که از قرن هفتم، توسّط ابن‌عربی، عارف برجسته‌ی عرفان اسلامی, پایه‌ریزی شد. این پژوهش قصد دارد که میزان تآثیر پذیری جامی از ابن‌عربی را روشن سازد؛ به همین جهت از بیان برخی نظریّات ابن‌عربی نیز بی‌نیاز نبوده است. همچنین در هر فصل، قبل از پرداختن بهعقیده‌ی جامی، نظریّات عرفای پیشین و معاصر نیز ذکر شده است. لذا, مطالعه‌ی این پایان‌نامه, خواننده را با عقاید عرفانی جامی در آثار منظومش آشنا می‌سازد و علاوه بر آن, تفاوت عقیده‌ی او را با عرفای پیشین ومعاصر روشن می‌کند. بنابراین, پس از فصل اوّل که به بررسی اوضاع و احوال زندگی جامی و شیوه‌ی شاعری و چیستی مذهب او پرداخته شده, در فصل دوم به عقیده‌ی عرفا در خصوص چگونگی آفرینش انسان و مقام خلیفه‌اللّهی او اشاره شده است.در فصل سوم به «خودشناسی» و امکان آن پرداخته شده و به دنبال آن، در فصل چهارم، «ابزار و منابع شناخت» از دیدگاه جامی و ابن‌عربی و سایر عرفا و همچنین تفاوت دیدگاه ایشان با حکما بررسی شده است.فصل پنجم به «انسان کامل» و جایگاه او در عالم هستی اختصاص دارد و فصل نهایی این پژوهش، به «ولایت» و «نبوّت» و عقیده‌ی ابن‌عربی و دیگر عرفا در باب برتری ولایت بر نبوّت و همچنین بررسی دیدگاه جامی و ابن‌عربی در خصوص خاتم‌الاولیا پرداخته است.بی تردید, نگارش چنین موضوعاتی می‌تواند راهگشای شناخت بیشتر خطّ مشی عرفایی چون جامی باشد که نسبت به دیگران, کمتر بدو پرداخته شده است.

با توجه به اهمیت موضوع «نبوت»در جامعه ما و لزوم شناساندن ابعاد مختلف آن و دفاع منطقی از دیدگاه تشیَع در مسأله نبوت که یکی از اصول اساسی دین ما می‌باشد، لذا باید با شناخت و آگاهی بیشتر از نظرات و دیدگاهای مختلف در مورد نبوت و پیشینه تاریخی آن در تمدن‌های مختلف جهان در قرون اخیر، بتوانیم به صورت منطقی از اعتقادات خود در مورد نبوت در گستره جهانی دفاع کرده و افکار جهانیان را درخصوص دین اسلامتغییر دهیم. چنانچه از عنوان کتاب «النبوه من علم العقائد الی فلسفه التاریخ » نوشته علی مبروک پیداست، نویسنده در باب اول این کتاب به یکی از بنیان‌های اصلی دین اسلام یعنی نبوت نظری از نو و کوشش در بازخوانی آن دارد و این کوشش وی در پرتو نظرات جدید زبانشناسی و فلسفه‌های اگزیستانس و به ویژه هرمنوتیک می‌باشد. او با دغدغه‌های مدرن و بیشتر سیاسی سراغ بحث نبوت می‌رود و با رویکردی بیشتر هرمنوتیکی نه به مثابه یک متکلم به بررسی نبوت از نظر اشاعره و معتزله می‌پردازد. وی در این راه نظر معتزله و اشاعره را از ابتدا یعنی ریشه شناسی نبوت پی می‌گیرد و اختلافاتی که حتی در عرصه زبان وجود دارد، را بررسی می‌کند تا در پشت ظاهر گفتار ایشان به نوعی به ریشه‌های اعتقادات هر گروه در مفهوم نبوت پی ببرد. او نبوت و ریشه شناسی لغوی آن را پی می‌گیرد و به این نتیجه می‌رسد که بسته به موضع کلامی، معنایی که از نبوت درک می‌شود بین اشاعره و معتزله و امامیه متفاوت می‌باشد . برای مثال در نظر مبروک اشاعره به خاطر اعتقاد به سیادت مطلق الهی بر انسان ریشه‌ی نبأ را برمیگزیند تا فعل ، فعل الهی باشد و حول محور اصطفا و انتخاب کسی نبی شود. در نظر وی این معتزله بودند که با کشف جوهر انسانی دین ریشه‌ی نبی را از نباوه دانستند که شرافت شخص نبی را در خود دارد. و نبوت را حول محور مصلحت انسانی دانستند و از این رهیافت اعتزالی به نظر ایشان -اسلام سلطه- آنگونه که نتیجه اشعری گری است، در نمی‌آید.در نهایت به این نتیجه می‌توان رسد که همه‌ی پیشگویی‌های قدیم و جدید به روش میثولوژی وابسته‌است یعنی همگی باپرداختن به انسانیت خالص کامل شدند و پیشگویی‌های طبیعی کاملا با طبیعت پیوستگی دارد و سپس پیشگویی ذاتی در سایه‌ی ادراک انسانی با تمایز از طبیعت که برای تسلط بر آن(طبیعت) لازم است، نمود پیدا ‌کرد. و ذات به عنوان عامل اساسی در شناخت تحقق یافت.در روش میتولوژی انسان به صورت زمینی خلق شده و سپس از پایین به بالا یعنی از زمین به آسمان صعود پیدا می‌کند، ولی در روش دینی انسان به صورت آسمانی خلق شده و سپس از آسمان به سوی زمین فرود می‌آید. به این معنی که خداوند خودش به کشف وحی خود اقدام می‌کند و خواست خود را به بشر مستقیماً انتقال می‌دهد و در پیشرفته‌ترین شکلهای نبوت خود از دهان انسان سخن می‌گوید.این پیشگویی‌های سه گانه‌(یهودیّت، مسیحیّت و اسلام) همگی به انجام اقدام خالص الهی آشکار شده-اند. پیشگوییهای روش دینی در نبوّت یهودی، نبوّت مسیحی و نبوّت اسلام به منصّه ظهور گذاشته شده‌اند.

علیه السلام، در پیاام » صالح « یکی از اقوام ظالم و طغیانگری است که در قرآن کریم از آنها یاد شده است. پیامبر این قوم حضرت » ثمود « قومرا سرلوحه خویش قرار داده است، هرچند تلاشهاای » توحید، نبوت و معاد « تبلیغی خویش همانند تمامی پیامبران پیشین، توجه به سه اصلاین پیامبر الهی با مخالفت و در نهایت انکار و عذاب این قوم مواجه شده است. در این نوشتار، برجساته باودن اهادا کلای پیاامبران الهای وبازشناسی عناصر ثابت و متغیر در امر رسالت، بیان اهمیت و اولویت این سه اصل در میزان ایمان ماردم، و بیاان سانت مشاتر و همیشاگیحقگریزی و عناد با انبیاء الهی توسط دستهای از مردم که امیال و هواهای نفسانی خود را در خطر میبینند، از مواردی میباشد که از بررسایآیات مربوط به قوم ثمود مد نظر بوده است.

کتابی است در مورد اصول دین بر اساس دیدگاه فرقه زیدیه. همچنین شرحی است بر کتاب مصباح العلوم احمد بن حسن بن محمد رصاص. کتاب مذکور، سی مساله از مسائل اصول دین مثل عدل، توحید را بیان می کند./ ساختار و گزارش محتوا: در اين كتاب سى مسأله از مسائل اصول دين مورد بررسى واقع مى‌شود: ده مسأله در توحيد، ده مسأله در عدل و توابع آن و ده مسأله در وعد و وعيد و آنچه بدان مرتبط است. در باب توحيد به مسائلى چون: اثبات صانع و مدبّر برای جهان آفرينش و اثبات صفات علم، قدرت، حيات، سمع، بصر، غنا و بى‌نيازى خداوند و نيز استحالۀ رؤيت خداوند پرداخته شده است. / در باب عدل، به عدالت و دادگرى خداوند اشاره شده و از اختيار بندگان در انجام افعال سخن به ميان آمده و مذهب جبريه باطل شمرده شده است. همچنين از عدم تكليف بما لا يطاق بندگان از سوى خداوند، معناى عدالت و حكمت خداوند سخن گفته شده و از قرآن كريم به عنوان لطف خداوند بر بندگان ياد شده و به مناسبت اين كه قرآن از جنس كلام است، به بيان حقيقت كلام و فاعل كلام؛ يعنى متكلّم پرداخته شده است. همچنين حادث بودن قرآن اثبات و كلام نفسى نفى مى‌شود. سپس به مسألۀ نبوت پرداخته شده و حقيقت آن بيان گشته است. مؤلف معتقد است ما بين رسول و نبى هيچ فرقى نيست. در باب وعد و وعيد هم به بيان حقيقت وعد و وعيد پرداخته شده و خلف وعده و وعيد(هر دو) از جانب خداوند محال دانسته شده است، چرا كه به اعتقاد نويسنده خلف وعده و وعيد مستلزم كذب است و كذب از خداوند متعال محال است. در اين باب همچنين به بيان جايگاه شخص فاسق پرداخته شده و مؤلف برای وى به جايگاهى فيما بين جايگاه مؤمن و كافر قائل شده و از آن به المنزلة بين المنزلتين تعبير كرده است./ در ادامه به بيان موضوع شفاعت پرداخته شده و تحقق آن دربارۀ كفّار و فساقى كه سزاوار آتش جهنم گشته‌اند، نفى شده و مؤلف برآنست كه شفاعت ويژۀ مؤمنان (چه مؤمنانى كه اصلا مرتكب كبيره نشده و يا اگر كبيره‌اى مرتكب شده‌اند، توبه نموده‌اند) و يا كسانى كه حسنات و سيئات ايشان با یکديگر برابر است، مى‌باشد.سپس به مسأله امر به معروف و نهى از منكر و شرائط وجوب هر یک پرداخته شده و در ادامه موضوع امامت كه از مهم‌ترين موضوعات مورد توجه زيديه است، گرديده است. در اين قسمت «امام» در لغت و اصطلاح تعريف گشته و امامت بلافصل علی‌ عليه‌السلام پس از وفات پيامبر اكرم(ص) اثبات گرديده و امام حسن و امام حسین عليهما‌السلام به‌عنوان امامان واجب الاطاعة پس از على(ع) معرفى گرديده‌اند. مؤلف همانند ساير زيديه برآنست كه امامت منحصر به فرزندان امام حسین(ع) نيست، بلكه در اولاد امام حسن مجتبى(ع) نيز جريان دارد. سپس وى برای مدعى امامت ويژگى‌هايى را لازم مى‌شمارد و از ذكورت، بالغ و عاقل و حرّ بودن، عالم و ورع و شجاع بودن و غيره به عنوان شرايط لازم برای مدعى امامت نام مى‌برد./ نسخه شناسى: نسخۀ حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش عبدالرحمن بن حسین شايم براساس نسخۀ خطى‌اى كه به خط خود مؤلف كتابت شده، در قطع وزيرى با جلد شوميز در 203 صفحه برای بار نخست در سال 1422 ه‍.ق2002/م توسط انتشارات «مؤسسة الامام زيد بن على الثقافية» صنعاء (یمن) منتشر شده است.