مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در مقدمه کتاب درباره مقام نبوت و انسان، و هدف از وجود انسان بحث می‌شود; همچنین در باب صعود به جانب حق، و درجات انبیا در قرآن مطالبی مطرح می‌گردد ; اما مباحث بعدی که درباره عصمت انبیا است این موضوعات را در بر دارد : مراحل عصمت و روش اثبات آن، عصمت در تلقی وحی و ابلاغ، عصمت در تطبیق، و عصمت در شوون حیاتی .

بررسی اصول و مبانی عقلی و نقلی مربوط به عصمت داشتن پیامبران الهی و ادله مربوط به آن است. در این اثر برخی از اصول قرآنی مربوط به عدم گناه و اشتباه پیامبران الهی و هر گونه لغزش آنان بیان شده است. نویسنده بر این باور است که پیامبران، علاوه بر عصمت از گناه، در موارد زیر نیز مصون از خطا بوده‏اند: الف - داورى در منازعات: پیامبران از جانب خدا ماموریت داشته‏اند که بر طبق موازین قضا داورى کنند، یعنى از مدعى شاهد بطلبند، و اگر مدعى شاهدى نداشت، از منکر سوگند بخواهند، وهیچگاه با این میزان الهى مخالفت نکرده‏اند. ولى ممکن است‏شاهد عمدا یا سهوا بر خلاف واقع گواهى داده، ویا منکر به دروغ یا از روى اشتباه سوگند یاد کند و در نتیجه حکم پیامبر مطابق واقع نباشد، این نوع مخالفت ضررى به عصمت پیامبران نمى‏زند، زیرا او مامور است‏بر طبق میزان الهى قضاوت کند، و آنجا که داورى او بر خلاف واقع باشد، او از خطاى حکم خود آگاه است، گرچه به خاطر مصالح اجتماعى مامور به عمل بر وفق آن نمى‏باشد. ب - تشخیص موضوعات احکام دینى مثلا فلان مایع شراب است‏یا نه. ج - مسائل اجتماعى و تشخیص مصالح ومفاسد امور. د - مسائل عادى زندگى. دلیل عصمت در موارد سه مورد اخیر، این است که در ذهن غالب افراد، خطا در این‏گونه مسائل با خطا در احکام دینى ملازمه دارد. در نتیجه، ارتکاب خطا در این مسائل، اطمینان مردم را نسبت‏به شخص پیامبر خدشه‏دار ساخته و نهایتا مایه خدشه‏دار شدن غرض بعثت مى‏گردد. هرچند لزوم عصمت در دو صورت نخست، روشن‏تر از عصمت در صورت اخیر است.

کتاب حاضر پژوهشی است در حوزه‌ی مطالعات تطبیقی که در آن پس از ذکر مختصری درباره‌ی فرقه‌های کلامی معتزله، اشاعره، ماتریدیه، اسماعیلیه و شیعه دیدگاه فرق یاد شده درباره‌ی موضوع "عصمت" بازگو شده و پس از بررسی این موضوع با استناد به برخی کتب این مذاهب، تصریح گردیده است: "اهل تشیع درباره‌ی پیامبران تقریبا با اهل سنت هم‌سخن هستند، اما موضوع عصمت را به ائمه نیز تسری داده‌اند و به این ترتیب چهارده معصوم را عنوان کرده‌اند که عبارت‌اند از: پیامبر اسلام (ص) و حضرت فاطمه (س) و دوازده امام (ع) و ضرورت عصمت درباره‌ی آنان را همان استدلالاتی می‌دانند که درباره‌ی پیغمبر اسلام گفته‌اند و نهایتا شیعیان چهارده معصوم را از هر نوع گناه و سهو و لغزش و عصیان چه به عمد و چه غیر عمد مبرا دانسته‌اند".

عصمت پيامبر اکرم و گستره آن مورد اختلاف علما است. از آنجا که اين امر بر تعاليم و آموزه‌هاي گفتاري و علمي آن بزرگوار تأثير دارند، در کتاب حاضر تلاش شده تا با بررسي اين مسئله مهم در جوامع اصلي حديثي اهل تشيع و تسنن از برخي ابهامات موجود پرده برداشته شود.

در کتاب حاضر، ضمن توجه به تعريف موضوعات و عناوين، تلاش شده است که در حد توان به موضوع عصمت و امور مربوط به آن از منظر دو مفسر موردنظر نگريسته شود و موردمطالعه قرار بگيرد. در سراسر اين کتاب تصميم و تلاش بر اين بوده است که بحث‌ها به شيوه کلامي و تفسيري ذيل 18 آيه مرتبط با عصمت مطرح شود، يعني در هر مورد، به تبيين دلايلي که مفسران از آن‌ها براي اثبات مدعاي خود بهره گرفته‌اند، پرداخته مي‌گردد و سرانجام به ادعاهاي مطرح‌شده پاسخ داده مي‌شود.

در کتاب حاضر، مؤلف با استناد به قرآن کریم و روایات به بیان عصمت پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. مفهوم عصمت، حقیقت عصمت، عصمت جبری، عصمت نتیجه درجه عالی از تقوا، عصمت موهبت الهی، مایه‌های گرایش و انزجار، دلایل عقلی و نقلی عصمت پیامبران، دلایل عقلی بر عصمت انبیا، اعطای معجزه به پیامبران، عصمت پیامبر در تلاوت قرآن، مراحل سه‌گانه عصمت پیامبر، عصمت از خلاف و گناه در رفتار و گفتار، راه‌های اثبات نبوت پیامبر از اهم مطالب این کتاب هستند.

کتاب حاضر، یازدهمین مجلد از مجموعه ((بر گستره کتاب و سنت)) است که به عصمت انبیا‌ و رسولان اختصاص یافته است .نگارنده در این کتاب برآن است با استناد به آیات و روایات عصمت پیامبران را اثبات نماید.

((تنزیه الانبیا‌)) پژوهشی است درباره ((عصمت)) در قرآن که در دو بخش کلی فراهم آمده است .بخش نخست با عنوان ((تنزیه پیامبران)) حاوی آیاتی است در اثبات عصمت پیامبرانی چون :حضرت آدم، نوح، ابراهیم، اسحاق، یوسف، ایوب، شعیب، موسی، داوود، سلیمان، یونس، عیسی و حضرت محمد (ص) .((تنزیه امامان)) عنوان بخش دوم است که در آن با آیات و روایاتی به معصوم بودن امامان اشاره شده است .مولف، مباحث کتاب را با دیدگاه‌های فرق مختلف اسلامی همراه کرده است.