مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب به صورت درسی و با توجه به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام در هفده درس تدوین شده است. در فصل اول نبوت عامه را با موضوعاتی چون معنای لغوی نبی و رسول و تفاوت میان آن در معنای لغوی و موارد استعمال آن دو در آیات قرآن کریم و روایات بحث شده است. در درس دوم لزوم معرفت نبی و رسول و ایمان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و همه پیامبران و معنای ایمان و اسلام و حقیقت نفاق طرح گردیده است. درس سوم این فصل به ضرورت وجود نبیِّ و رسول پرداخته و مراد از ضرورت و وجوب وجود نبی را بررسی کرده است. درس چهارم بحث از وجوب ارسال رسولان بر خدای تعالی از باب قاعده لطف با دو تقریر کلامی و فلسفی به دقت مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و اثبات شده است که از نظر آیات قرآن کریم و روایات ارسال رسولان بر خدای تعالی هیچگونه وجوبی ندارد و از قاعده لطف نمی توان وجوب فلسفی یا کلامی را اثبات کرد. درس پنجم حکمت بعثت و اختلاف درجات پیامبران و رابطه آن با حکمت بعثت را کنکاش کرده و در ادامه در درس ششم آثار گنجهای عقول و بیان حق از باطل و در درس هفتم بیان مصالح و مفاسد، اتمام حجت، بشارت و انداز، برقراری عدل و داد را بیان نموده است. درس هشتم این فصل در ادامه بحثهای حکمت بعثت به تعلیم و تربیت و تلاش جدی پیامبران در تعلیم و تربیت انسانها پرداخته است و آیات و نعمتهای الهی و بقای عالم را یادآوری کرده است. در ادامه در هر درس ویژگی های پیامبران اعلان شده است و درس نهم به بیان ویژگی عصمت پیامبران پرداخته است و مقدمات آن را بیان کرده. درس دهم علم پیامبران، و در درس یازدهم امامت و وجوب طاعت پیامبران، پیامبران گواهان امتها، مردانی از جنس بشر، ابتلای پیامبران، صدق رویا، اخلاق خوب را بررسی کرده است. در ادامه راه های شناخت پیامبران آمده است. فصل دوم به نبوت خاصه پرداخته است و پس از معرفی پیامبران پیشین مفصلا به معرفی پیامبر بزرگوار اسلام پرداخته است. در ادامه وحی و حقیقت و انواع آن را بیان کرده و پایان بخش کتاب نیز شریعت، ماهیت شریعت، حدود قلمرو، حجیت و اعتبار شریعت را بررسی کرده است.

مساله عصمت انبیاء از مسائل مهم کلامی است که در اکثر کتب کلام آمده است. متکلمان برای عصمت انبیاء دلایل عقلی و نقلی متعددی ذکر کرده اند. این دلایل در منبع حاضر به وضوح بیان شده اند.

پیرامون عصمت انبیاء شبهاتی طرح شده است. شبهه اول در ارتباط با عدم وجود امتیاز اختیاری برای انبیا است از آن جهت که آن ها معصوم اند و مصون از گناه. شبهه دوم آن است که ائمه خود را گناهکار میدانستند و استغفار می کردند اما چرا با چنین اعترافاتی می توان آن ها را معصوم دانست؟ و همچنین دیگر شبهات سخن به میان می اورد.

علامه طباطبایی عصمت انبیاء از معصیت را به وسیله دلیل «تلازم هدایت الهی و عصمت» اثبات می‎کند. این دلیل از ابتکارات علامه است که با استفاده از تفسیر قرآن به قرآن و قرار دادن چند دسته از آیات، عصمت انبیاء از گناه را اثبات کرده است. مسئله این است که دیدگاه ایشان در جهت اثبات عصمت به وسیله این دلیل چگونه است، و آیا اشکالات مطرح شده بر آن وارد است یا خیر؟ استدلال ایشان متشکل از سه مقدمه برگرفته از آیات قرآن است: 1. انبیاء مهتدی به هدایت الهی هستند 2. هیچ نوع ضلالتی متوجه هدایت یافتگان به هدایت الهی نیست 3. هر معصیتی ضلالت است. نتیجه: انبیاء از معصیت که ضلالت است معصوم‎‌اند. این مقاله در صدد است که با استفاده از روش تحلیل و توصیف، به تبیین این دلیل و پاسخگویی به اشکالات آن پرداخته و نشان داده است که اشکالات مطرح شده بر این دلیل، وارد نمی‎باشد.

چکیده : در شماری از آیات قرآن کریم ، خداوند تعالی با آهنگی عتاب گونه پیامبراکرم صلی الله علیه وآله را مورد خطاب قرار داده است، برخی از مفسران هم ، مخاطب این آیات را رسول اکرم صلی الله علیه وآله دانسته و آنرا با لحنی سرزنش آمیز ترجمه و تفسیر کرده اند و در مقابل ، عده ای دیگر سعی قابل ملاحظه ای در توجیه این آیات دارند، مفسرین گرچه تلاش زیادی در این جهت داشته اند لکن هرگز نتوانسته اند رأی و نظر قاطع و واحدی ارائه کنند. در مقایسه تفسیر ایشان ، گاه به اختلاف اساسی و بنیادی برخورد می کنیم ، زیرا عده ای ، خطاب را متوجه پیامبراکرم صلی الله علیه وآله دانسته و با برداشت نادرست از معنای ذنب و استغفار و... به گونه ای که حتّی عصمت آن حضرت هم مخدوش می گردد به تفسیر آیات پرداخته اند این گروه نه تنها سعی نکرده اند میان عصمت آن حضرت و آیات عتاب مناسبتی ایجاد کنند و آیات را به گونه ای تفسیر کنند که عصمت حضرتشان محفوظ بماند ، بلکه در برخی موارد حتّی به عدم عصمت ایشان اذعان کرده اند ، در مقابل عده ای هم که غالباً از مفسرین شیعه هستند با پذیرش اصل مسلم ،عصمت و با دقت وکنکاش زیاد حقّ آیات را در تفسیر ادا نموده و آنها را به گونه ای تحلیل کرده اند که نه تنها با عصمت آن حضرت منافات ندارد ، در بسیاری از موارد تاییدی بر آن به شمار می آید . در این پژوهش با بررسی آیات در می یابیم که معنای ذنب و استغفار همواره ملازم با ارتکاب گناه نیست و گاه خداوند با مخاطب ساختن پیامبراکرم صلی الله علیه وآله از باب کنایه دیگران را مورد خطاب قرار داده است، بنابر این، آیات عتاب با عصمت پیامبر صلی الله علیه وآله منافات ندارد. کلید واژه: پیامبر اکرم- ذنب – استغفار- عتاب- عصمت.

.

سید مرتضی عصمت انبیاء^ را به وسیله معجزه ایشان اثبات می‌کنند. مسئله این است که اثبات عصمت انبیاء^ به وسیله اعجاز ایشان چگونه ممکن است و بُرد این دلیل چقدر است؟ از نظر ایشان معجزه مستقیماً و بدون واسطه، تصدیق کننده وحی و مُثبِت عصمت نبی در دریافت و ابلاغ وحی می‌باشد و هدف از تصدیق وحی، امتثال امر نبی است؛ در نتیجه با معجزه به صورت غیرمستقیم، معاصی و هر آنچه که در امتثال و قبول، اثر منفی بگذارند نیز نفی می‌شوند. دلیل اعجاز، به جهت وسعت گستره پوشش دهنده ابعاد مختلف عصمت بی نظیر است. و اشکالات مطرح شده بر این دلیل، وارد نمی باشد. این مقاله در صدد است که با استفاده از روش تحلیل و توصیف، به تبیین این دلیل و تعیین گستره آن و پاسخگویی به اشکالات آن بپردازد.

عصمت پیامبران الهی یکی از مسایل مهم در باب نبوت است. متکلمان اسلامی از طریق دلایل عقلی و نقلی به اثبات آن پرداخته اند. دلایل عقلی آنان بر پایه حکمت الهی استوار است. از برهان حکمت بر عصمت پیامبران تقریرهای مختلفی ارائه شده است که مهم‏ترین آن‏ها عبارت است از تقریر برهان حکمت بر اساس معجزه، تقریر برهان بر پایه لطف، و تقریر آن بر اساس غرض از نبوت. این تقریرها به دو دسته حداقلی و حداکثری تقسیم می‌شوند، تقریرهای حداقلی عصمت پیامبران را در دریافت و ابلاغ پیام‏های الهی به بشر اثبات می کند، اما تقریرهای حداکثری، عصمت در مقام عمل را نیز شامل می‏شود. متکلمان اسلامی در این باره که آیا برهان حکمت عصمت از گناهان کبیره و صغیره، عمدی و سهوی را شامل می‏شود یا به گناهان کبیره و صغیره‏های منفّر اختصاص دارد، و نیز قبل از نبوت را نیز دربر می‏گیرد یا به زمان نبوت اختصاص دارد، هم‏داستان نیستند، متکلمان امامیه در این مسأله نگاه حداکثری دارند اما متکلمان معتزلی، گناهان صغیره غیر مسخّف را منفّر ندانسته، و برهان حکمت- با تقریرهای مختلف آن- را مُثبِت عصمت پیامبران از آن‏ها ندانسته‏اند. از تأمل در سخنان متکلمان اسلامی به دست می‌آید که عنصر منفّریت و نقض غرض در برهان حکمت بر عصمت پیامبران، نقش کلیدی دارد. آنان در این‌باره هیچ گونه اختلافی ندارند، هرچند در قلمرو و مصداق آن دیدگاه‌های مختلفی ارائه کرده‏اند. برداشت درست از منفّریت و نقض غرض، مؤید دیدگاه متکلمان امامیه در این‌باره است که در قلمرو عصمت نگاه حداکثری دارند.