جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مراد از الگوی فیلسوفی به‌معنای عام، قالبی تمثیلی است که فیلسوف به‌لحاظ آن و در چارچوب و در محاکات با آن، فلسفه‌ورزی و فلسفه خود را شکل می‌دهد. به نظر این نوشتار با تأمل در تاریخ فلسفه می‌توان رد پای الگوهایی را برای فیلسوفی و فلسفه‌ورزی آشکار ساخت. به باور نگارنده، ایمانوئل کانت در هر سه نقد معروف خود از اصطلاح‌های مرتبط با معماری استفاده کرده است. این مفهوم لازم می‌آورد تا بتوانیم از نظر کانت فیلسوف را به‌مثابه معمار بدانیم. از نظر کانت فیلسوف به‌مثابه معمار نه مانند بنّایی است که در پی ساخت بناهای تکراری است و حاصل آن تنظیم یک فلسفه رایج است و نه مانند هنرمندان عقل یا دانشمندان علوم رایج است که تنها فن کاربرد عقل را بلدند و کاربری عقل را بر عهده دارند، بلکه فیلسوف به‌عنوان یک معلم ایدئال، قانون‌گذار عقل است و انشا و تنظیم فلسفه را بر عهده دارد. به بیان دیگر، او تعریف و تنظیم‌کنندۀ عقل است. این الگو از فیلسوفی در کنار دیگر الگوهای پیش و پس از کانت، مطرح شده و نقش خود را در دوره کانت و پس از او در تاریخ فلسفه ایفا کرده است.

اندیشه‌های ایمانوئل سودنبرگ[1] متأثر از فضای فکری زمانة او بود. موضوع بزرگ آن زمانه را دوگانگی و تباین میان علم و دین می‌دانند. او با برگزیدن مسیر علم سیر خود را شروع کرد تا اینکه به قلمرو متعالی واقعیات معنوی رسید و به فراسوی دانش زمانه برآمد. وی نه از علم خود چشم پوشید و نه از ایمانش بلکه دست به ترکیب جهان‌بینی‌هایی زد که رو در روی یکدیگر ایستاده بودند. سودنبرگ سعی داشت نظریات خود را که شاید امکان تجربة آن برای همگان ممکن نبود، بصورت منطقی و عاقلانه بازگو کند. تحولات افکار و آرا سودنبرگ از گستره آرا یک دانشمند عالم فیزیکی و مادی شروع شد و به گستره شهودات یک عارف مسیحی پروتستان انجامید. حضور او در پایان قرن هفدهم و سال‌های آغازین قرن هجدهم در مکتب لوتری یادآور یاکوب بومه[2] بود. وی عرفانی را بنیان نهاد که تنها بر مفاهیم کتاب مقدّس در دین مسیحی تکیه داشت.

Discussing two common critiques on theological interpretations of the concept of the highest good in Kant’s moral philosophy in his paper, Two Conceptions of the Highest Good in Kant, Reath has invited readers to have a secular interpretation of this concept and pointed out its advantages. In the present paper, we will attempt to provide the main principles of Reath’s claims and demonstrate why Kant has stated both of these interpretations in all of his critical works—a subject that has confused Reath. For this purpose, we will indicate that in both of the above interpretations, Kant has offered the concept of the highest good in a historical context, in which the intellectual idea of the highest good as a desired ultimate totality makes the intellect to grow in history and cultivate the talents of human kind through numerous conflicts embedded in nature.

مسئلۀ منشأ اعتبار گزاره‌های اخلاقی و حقوقی، که از سنخ مدرکات عقل عملی‌اند، یکی از مباحث مهم در فلسفۀ اخلاق و حقوق است. تنها راه اعتباربخشی به این گزاره‌ها ارجاع آنها به بدیهیات عقل نظری است. اما آیا این امر امکان‌پذیر است؟ هیوم و کانت و برخی دیگر از اندیشمندان این ارجاع را غیرموجه دانسته‌اند. گروهی دیگر اصلِ نیازمندی مدرکات عقل عملی به ارجاع به عقل نظری را انکار کرده‌ و مدرکات عقل عملی را به دو دسته بدیهی و غیربدیهی تقسیم نموده‌اند و اعتبار بدیهیات را به دلیل بداهت و اعتبار غیربدیهیات را به دلیل ارجاع آنها به بدیهیاتِ همین عقل دانسته‌اند. این مقاله، پس از پذیرش ضرورت ارجاع احکام عقل عملی به عقل نظری، یعنی ضرورتِ یافتن ریشه‌ای از «هست‌ها» برای اعتبار «بایدها» و پس از ارائۀ راه‌های ارجاعِ هست‌ها به بایدها، بر این نکته تأکید می‌کند که اگرچه عقل عملی در اعتبار خود به عقل نظری محتاج است، در ادراک احکامش مستقل عمل می‌کند، به این معنا که ما واقعاً دو گونه ادراک داریم که از دو سنخ‌اند، اما در اعتبار معرفتی، یکی به دیگری محتاج است، چنان‌که حواس ظاهری پنج حس مستقل‌ در ادراک‌اند، اما همگی در اعتبارشان به عقل محتاج‌اند.

کانت براي پاسخ به اشکالات شکاکان و ايدئاليست‌ها پيشنهاد کرد كه در عالم فلسفه، انقلابي کپرنيکي به راه اندازيم و به جاي اينکه به دنبال شناختِ مطابق با جهان واقعي (عالم عين) باشيم، به دنبال شناخت واقعيتي باشيم که مطابق ذهن و قواي ادراکي ما ساخته شده باشد. او مدعي شد که تنها راه فرار از شکاکيت و ايدئاليسم همين است که صرفاً به دنبال شناخت واقعيتي باشيم که به ذهن آمده و ذهني شده است؛ يعني به شناخت دنياي خودساخته (عينِ ذهني) بسنده کنيم و تصور ذهنيِ يک شيء را خود شيء (خود واقعيت) در نظر بگيريم. او مي‌پنداشت که اگر انسان به جاي «واقعيت مستقل از خود» به دنبال شناختنِ «واقعيت ساخته‌شده توسط قواي ادراکي خود» باشد، يقيني بودن ادراکاتش تضمين مي‌شود و اعتراض‌هاي امثال بارکلي و هيوم پاسخ مناسبي مي‌گيرند. در اين مقاله، با بررسي انقلاب کپرنيکي کانت و پيامدهاي منطقي آن، نشان داده‌ايم که فلسفة کانت، به‌رغم تلاش فراوان و ستودني او، در دفع شبهات موفق نبوده و نسخه ديگري از شکاکيت است و منطقاً به ايدئاليسم محض مي‌انجامد.

چکیده ندارد.