جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیتر بیرن در این کتاب مطالعه‌ای تفصیلی از نقش مفهوم خداوند در فلسفه انتقادی کانت ارائه می‌کند. بعد از نگاهی به مناقشات تفسیری راجع به نظر کانت درباره خداوند، بیرن انتقادهای کانت از براهین وجود خداوند را بررسی می‌کند. بیرن با وارسی تلقی کانت از زبان دینی، عناصر رئالیستی و ضدرئالیستی این تلقی او را برجسته می‌کند. سپس مفهوم خیر اعلی همراه با مقومات آن هم‌چون سعادت و فضیلت، شرح می‌شود تا بدین جا برسیم که کانت تا چه حد تثبیت می‌کند که ما باید خداوند را مفروض بگیریم و مبنای استدلال قرار دهیم. نفش ظریفی که خداوند بنا به نظر کانت در اخلاق ایفا می‌کند وارسی می‌شود . به دنبال آن تعریف دین هم‌چون بازشناسی وظایف به عنوان فرمان‌های الهی می‌آید. بیرن هم‌چنین کار انتقادی دوباره کانت روی مفهوم لطف و مشیت را مورد بحث قرار می‌دهد. این کتاب با یک بازبینی از رابطه بین فلسفه انتقادی و مسیحیت و بین فلسفه انتقادی و قول به دین طبیعی پایان می‌یابد.

اندیشه سیاسی کانت هم در گسست از اندیشه اخلاقی او و هم در تداومِ رو به زوال آن شکل می‌گیرد. کانت پیش‌تر در ساحت اخلاق برای تحقق خودآیینی در طبیعت بیرونی و درونی و همچنین در نهادها با این پیش‌فرض که انسان شرور است و جهان فنومن یا تجربه نیز فاقد عقلانیت است، به مشکل برمی‌خورد. برای فرار از این مشکل یا به آینده‌ای نامعلوم یا به خدا پناه می‌برد و از لحاظ نظری هرگز برای ایجاد نسبت و سنخیت میان عالم نومن و فنومن یا به عبارت دیگر سوبژکتیو و ابژکتیو نظریه‌ای ندارد. در چنین حالتی، فرد با درون آزاد خود، بیرون از طبیعت می‌ایستد و تجربه یا ابژه به شکل امری تهدیدزا برایش نمایان می‌شود. کانت تمامی این مشکلات را با خود به دنیای فهم خویش از سیاست می‌آورد و چون پیش‌تر انقطاعی میان دو ساحت سوژه و ابژه ایجاد کرده است در اندیشه سیاسی نیز چون نمی‌تواند از ظرفیت فهم جدید خویش از آزادی انسان یاری بگیرد و از طریق آن به نظریه اراده عمومی و تجسم آن در خارج دست یابد به جای آن به دنبال ایجاد حکومت قانون و تضمین آن از طریق اجبار دولت برای دست‌یابی به شهروندی خوب برای جامعه می‌کوشد. بنابراین، اندیشه سیاسی خویش را با جدایی از آزادی خودآیین به اندیشه‌ای فایده‌گرایانه سقوط می‌دهد.

دربارة عمل اخلاقي و اينکه منشأ و خاستگاه آن چيست، نظرات متفاوتي وجود دارد. کانت در آثار خويش، ايمان را امري معرفي مي‌کند که يکسره مربوط به اخلاق است. او با پس‌زدن ايمان ديني، قانون اخلاقي خويش را بر مبناي عقل عملي بنا مي‌نهد. شهيد مطهري معتقد است که التزام به فعل اخلاقي، بر مبناي عقل نظري به صورت تکيه بر معرفت و ايمان به خداوند متعال است که به صورت آگاهانه يا ناخودآگاه در انسان وجود دارد. او رابطه ايمان و فعل اخلاقي را رابطه‌اي دوسويه مي‌داند که به تقويت يکديگر مي‌پردازند. روش تحقيق به صورت توصيفي ـ تحليلي و بررسي کتابخانه‌اي آثار شهيد مطهري و کانت است. از جمله نقدهاي مطرح‌شده توسط شهيد مطهري، اشکال در انگيزش براي عمل و مغالطه بين نفع فردي و نفع به غير است.

علم منطق هگل بیش از «پدیدارشناسی روح» یا کتاب‌های دیگر او٬ مستقیماً به حل آن چیزی می پردازد که می‌توان آن را مسئلهٔ متافیزیک یا هستی‌شناسی نامید. همه متفق‌القولند که «علم منطق هگل» تقریباً باید به عنوان سخت‌ترین اثر او لحاظ شود٬ هرچند می‌تواند مهمترین اثر وی تلقی شود؛ در واقع٬ «علم منطق» ممکن است مهم‌ترین اثر دربارهٔ متافیزیک در سراسر تاریخ فلسفه باشد. اثری مانند «علم منطق» هگل که درصدد آشکار کردن بنیان خاص هر تفکر و هستی‌شناسی‌ای است، نه می‌تواند و نه باید از سوی انسان ناطق مورد غفلت قرار گیرد. اینکه هدف علم منطق هگل توصیف یا کشف مقوله‌ها، یعنی توصیف یا کشف مشخصات یا اوصاف عقل است می‌تواند گمراه کننده باشد. می‌توان پیشنهاد کرد منطق هگل تحقیقی است که نهایتاً آشکار می‌کند که چگونه عقل در واقع ساخته می‌شود. (برگرفته از درآمدی بر منطق هگل، یوستوس هارتناک.) درس‌گفتارهای پیش‌رو درس‌های استاد دکتر سید‌حمید طالب‌زاده در باب منطق هگل است که در مقطع کارشناسی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۷ تدریس شده است. در این دورهٔ درسی ایشان به صورت مختصر مروری بر «علم منطق» هگل دارند و فرازهای مهم آن را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند.

ترجمه ماشینی: در حالی که کارهای قبلی بر فلسفه دین کانت به عنوان اخلاقیات پنهانی تأکید کرده بودند، این ارزیابی مجدد به موقع و اصلی از فلسفه دین کانت، پژوهش های اخیر را در بر می گیرد. در این جلد، کریس ال.فایرستون، استفان آر.پالمکوئیست، و سایر مشارکت کنندگان، یک مورد قوی برای تمرکز بیشتر بر موضوعات مذهبی در مجموعه کانتی ارائه می دهند. موضوعات اصلی عبارتند از رابطه بین فلسفه دین کانت و فلسفه او به عنوان یک کل، ارتباط معاصر موضوعات خاص ناشی از الهیات فلسفی کانت، و رابطه فلسفه کانت با الهیات مسیحی. به طور کلی، این کتاب با نگاه کردن به کانت نه به عنوان یک ضد متافیزیک، بلکه به عنوان یک جستجوگر واقعی معنویت در تجربه انسانی، بر جنبش های معاصر در مطالعات کانت سرمایه گذاری می کند.

ترجمه ماشینی: برهان کیهان شناختی کلام کتابی است در سال 1979 توسط فیلسوف ویلیام لین کریگ، که در آن نویسنده دفاعی معاصر از برهان کیهان شناختی کلام ارائه می دهد و برای وجود خدا با تأکید بر عدم امکان متافیزیکی ادعایی یک پسرفت بی نهایت گذشته استدلال می کند. مناسبت ها. نخست، کریگ استدلال می کند که جهان با استفاده از دو استدلال فلسفی و دو استدلال علمی، شروع به وجود کرد. دوم، کریگ استدلال می‌کند که هر چیزی که شروع به وجود می‌کند، علتی دارد که باعث شروع به وجودش شده است. در نهایت، کریگ استدلال می کند که این علت یک خالق شخصی است که به طور غیرقابل تغییر و مستقل آغاز جهان را اراده کرده است. کتاب به دو قسمت تقسیم شده است. جزء اول: الکندی، سعدیه و غزالی. بخش دوم: دفاع مدرن از برهان کیهانی کلام. (شامل دو ضمیمه) پیوست 1: برهان کیهان شناختی کلام و پارادوکس های زنو. ضمیمه 2: برهان کیهان شناختی کلام و تز اولین ضدیت کانت. بخش اول تاریخچه مختصری از برهان کیهانی کلام را که در سنت کلام بیان شده با توجه ویژه به الکندی، سعدیه و غزالی ارائه می دهد. بخش دوم به دفاع طولانی از ماهیت استدلال می پردازد. استدلال اساسی هر چیزی که شروع به وجود می کند، علتی برای وجود خود دارد (یعنی چیزی باعث شده است که وجود داشته باشد). جهان شروع به وجود کرد. یعنی پسرفت زمانی رویدادها محدود است. پس عالم علت دارد. به تبعیت از غزالی، کریگ استدلال می کند که این علت باید یک اراده شخصی باشد. اولین زیرمجموعه آرگومان ها استدلال مبتنی بر عدم امکان نامتناهی واقعی: یک نامتناهی واقعی نمی تواند وجود داشته باشد. یک پسرفت زمانی نامتناهی از رویدادها یک نامتناهی واقعی است. بنابراین، یک پسرفت زمانی نامحدود از رویدادها نمی تواند وجود داشته باشد. دومین زیر مجموعه از آرگومان ها استدلال مبنی بر عدم امکان تشکیل یک نامتناهی واقعی با جمع متوالی: مجموعه ای که با جمع متوالی تشکیل می شود نمی تواند یک نامتناهی واقعی باشد. مجموعه زمانی رویدادهای گذشته مجموعه ای است که با اضافه کردن پی در پی شکل می گیرد. بنابراین، مجموعه زمانی رویدادهای گذشته نمی تواند در واقع بی نهایت باشد. اول این که الف) یک نامتناهی واقعی نمی تواند در دنیای واقعی وجود داشته باشد. و ب) یک سری زمانی نامتناهی چنین نامتناهی واقعی است. دوم این که یک سری زمانی نمی تواند یک نامتناهی بالفعل باشد، با فرض اینکه یک نامتناهی واقعی در دنیای واقعی وجود داشته باشد، زیرا: الف) یک سری زمانی مجموعه ای است که با جمع متوالی تشکیل می شود. و ب) مجموعه ای که با جمع متوالی تشکیل می شود نمی تواند نامتناهی واقعی باشد.

چنانکه می‌دانیم، کانت یکی از مهمترین نظریه‌ها را درباره نسبت میان دین و اخلاق ارائه کرده است. توضیح و تحلیل موضع کانت در خصوص نسبت میان اخلاق و دین و تعیین جایگاه آن با معرفی مهمترین آراء مطرح در این خصوص آغاز می‌شود تا از این رهگذر موقف و موضع کانت کشف و تعیین گردد.‌ تعیین و تشخیص موضع کانت به سبب تمایزی که میان دین وحیانی و تاریخی و دین طبق تلقّی و تفسیر خود‌ می‌گذارد، در بدو نظر دشوار می‌نماید. نهایتاً معلوم می‌شود که رابطه اخلاق کانتی با دین وحیانی رابطه‌ای غیر‌تاریخی است؛ دوگانگی میانشان حاکم است و منشأ واحدی ندارند؛ ولی با تفسیر عقلانیِ دین وحیانی سازگاری میان آن‌ها امکان‌پذیر است. ولی اگر اخلاق کانتی با دین عقل عملی سنجیده شود، رابطه آن دو غیر‌تاریخی بوده و میان آن‌ها دوگانگی برقرار است؛ از حیث منشأ مستقل از هم بوده و دین عقل عملی وابسته به اخلاق خواهد بود. در اثر منتشره پس از مرگ خدا همان عقل عملی است و کمال اخلاقی و سعادت حقیقی که ظهور کامل عقل عملی در عالم پدیدار است در جامعه مشترک‌المنافع اخلاقی تحقق می‌یابد.

این نوشتار بر آن است تا به نقد اخلاقی سکولاریستی «ایمانوئل کانت» بپردازد. اخلاق کانت یک اخلاق وظیفه‌‌گرایانة سکولاریستی است که براساس آن، وظیفه و تکلیف اخلاقی را عقل عملی آدمی، بدون استعانت از دین مشخص می‌کند. او در‌این‌باره پنج صورت‌بندی ارائه می‌دهد که اگر دستورالعملی بتواند در قالب این پنج صورت‌بندی درآید، اخلاقی و درغیراین‌صورت، غیراخلاقی خواهد بود آن‌ها عبارتنداز: 1. صورت‌بندی قانون کلی. 2. صورت‌بندی قانون طبیعت. 3. صورت‌بندی غایت فی‌نفسه بودن انسان. 4. صورت‌بندی خود مختاری اراده. 5. صورت‌بندی کشور غایات. این پنج صورت‌بندی به‌شکل مختصر مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. در پایان به این نتیجه رسیده‌ایم که هیچ کدام از این صورت‌بندی‌ها را نمی‌توان معیار درستی برای اخلاقی‌بودن قرار داد.