جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله سعادت از مسائل بنیادی در زندگی انسان است که از دیر زمان تاکنون مورد توجه اندیشمندان ، مکاتب و ادیان مختلف بوده است؛ زیرا جزء اهداف اصلی انسان در زندگی اش محسوب می شود. در این پایان نامه تلاش کردیم تا در حد توان ، به تحلیل سعادت و مولفه های رسیدن به سعادت از دیدگاه دو اندیشمند جهان اسلام، محمدبن زکریای رازی و ابونصر فارابی بپردازیم و بر اساس چارچوب فکری آنان، راه های رسیدن به سعادت که خواسته و هدف نهایی هر انسانی در زندگی اش است را بیان کنیم. محمدبن زکریای رازی وجود عقل را مهمترین امر برای انسان می داند و عقیده دارد که تنها به کمک عقل می توان به معرفت خداوند و شناخت حقایق دست پیدا کرد به شرطی که به مقتضای آن عمل کند. در واقع زکریای رازی رسیدن به سعادت را در گرو فعالیت عقلانی و به فعلیت رسیدن قوه عاقله می دانست. او به صورت افراطی، قائل به اصالت عقل بود و به نیروی عقل و خرد بی اندازه تکیه می کرد او زمانی زندگی می کرد که استفاده از نقل و شرع، اصل شمرده می شد ولی او به استقلال فکری نظر داشت و از تقلید کورکورانه مذاهب دوری می کرد. فارابی اما عقیده دارد راه رسیدن به سعادت از مجرای شریعت پیامبر امکان پذیر است. او تمام تلاشش را می کرد که از وحی و شریعت بتواند تبیین عقلانی صحیحی داشته باشد. وی عقل و وحی را برای رسیدن به سعادت لازم و ملزوم یکدیگر و مکمل هم می دانست. نقشه هستی شناسی او از بالاترین مقام یعنی وجود اول تا مادون قمر، همه و همه و ظایفی برای رساندن انسان به سعادت دارند. انسان نیز در همین مسیر قدرت اختیار دارد که می تواند انتخاب هایی برای رسیدن به اهدافش داشته باشد که البته باید رفتارهایی که از او سر می زند از روی آگاهی باشد، همچنین فرد کاری را به صورت مداوم و در تمام بخش هایی زندگی اش انجام دهد. تشابه دیدگاه زکریای رازی و فارابی در این است که هر دو انسان را صاحب اختیار و خود شخص را مسئول انتخاب ها و افعالشان می دانند و از طرف دیگر با اینکه هر دو برای علم اهمیت فراوان قائل اند ولی عقیده دارند که رسیدن به سعادت بدون عمل حاصل نمی شود. اما اختلاف این دو متفکر در این است که فارابی سعادت را اتحاد و ارتباط انسان از طریق واسطه ها با عقل فعال معرفی می کند در حالیکه زکریای رازی عقل انسان را راهنمای او در زندگی اش برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی دانسته و اعتقاد به خرد غیر متکی به وحی داشته است.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

هدف ما در این تحقیق آن است که با ارائه تعاریف سعادت از دیدگاه سه حکیم یونانی و برخی از حکمای مسلمان که رویکرد اخلاقی آنها فلسفی است، نشان دهیم که جوهره و خمیر مایه اصلی تعاریف اندیشمندان مسلمان، برگرفته از نظریات حکمای قدیم یونان است، آنگاه به این پرسش بپردازیم که آیا این اقتباس با جوهره و مبانی و اهداف اخلاق اسلامی سازگار است یا خیر؟ مهم ترین یافته این پژوهش آن است که گرچه بسیاری از اصول اخذ شده مباینتی با اخلاق اسلامی ندارد، اما اخلاق یونانی به دلیل تهی بودن از خدامحوری و اعتقاد به معاد فاقد توانمندی لازم برای انگیزش و تغییر اخلاقی است.

انسان‌ها در زندگی روزمره خود با انواع هیجانات رودررو هستند. هیجانات به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شوند. در نوع دوم افراد تلاش برای اجتناب و رهایی از آن‌ها دارند. هیجان‌ها از منظرهای فلسفی، زیستی و روان‌شناسی قابل مطالعه هستند. کندی، محمد‌بن زکریای رازی و ابن‌سینا از فیلسوفانی هستند که درباره هیجان حزن وخوف بحث کرده‌اند. ابویوسف‌بن اسحاق کِندی در رساله خود به آسیب شناسی ریشه‌ای حُزن می‌پردازد و سبب حُزن را یا فقدان محبوب و یا عدم تحقق مطلوب معرفی می‌کند و ریشه آن را دلبستگی به دنیا و پندار ثبات داشته‌ها می‌داند. محمد‌بن زکریای رازی با پیش گرفتن روش اعتدالی هدفش را سلامت محوری قرار می‌دهد. رویکرد وی در سلامت، معطوف به جسم و روان است. حزن و غم از منظر وی مذموم بوده و عدم اعتدال مزاج و پندارِ ثبات داشته‌ها، عوامل ایجادی آن است. حفظ اعتدال مزاج، منفی انگاری داریی‌ها و اصلاح نگرش ثبات داشته‌ها از جمله روش‌های درمانی مورد توجه رازی در طب روحانی می-باشد. ابن‌سینا در مواجهه با حزن دو رویکرد سلامت محور و کمال محور دارد. وی حزن و خوف را دارای بعد مثبت و منفی می‌داند. در درمان غم و اندوه و خوف مذموم، به امری فراتر از سلامت تن می‌اندیشد. افزون بر عامل از دست دادن داشته‌ها، نرسیدن به خواسته‌ها را نیز عامل حزن دانسته است. درمان پیشنهادی اول وی اخلاقی ـ قناعت است. پیشنهاد دوم وی فلسفی ـ تغییر نگرش به ثباتِ داشته‌ها و پی جویی امور عقلی ـ است. پیشنهاد سوم وی عرفانی ـ اتصال به ذات لایزال الهی و معشوق حقیقی می‌باشد.

< p dir="RTL">محمد بن زکریای رازی یک از چالش برانگیز­ترین شخصیت‌ها در تاریخ علم در جهان اسلام است. صرف نظر از چالش در مورد آراء فلسفی، طبی یا دینی او،‌ یکی از چالش­ها­ی دامنه‌‌‌‌دار نسبت زکریا با اندیشه فلسفی و جایگاه و مقام او در فلسفه است.‌ از یک سو برخی مهمترین بعد شخصیت علمی رازی را بعد طبی‌ او می­دانند و تاملات رازی در فلسفه و الهیات را نوعی فضولی و خروج از‌ حد شخصیت علمی­اش قلمداد می­کنند و از سویی دیگر برخی ضمن اذعان به مقام بزرگ رازی در طب،‌ مهمترین وجه شخصیت علمی رازی را دیدگاه­های فلسفی- الهیاتی او می­دانند؛‌ به گونه­ای که او را در آزاداندیشی و عقل‌گرایی با دانشمندان عصر روشنگری مقایسه می­کنند و حتی او را یگانه فیلسوف در جهان اسلام می­دانند. مطالعه آثار به جای مانده از رازی نشان می­دهد که تفاوت رازی با سایر فلاسفه نه در فاصله داشتن او از اندیشه فلسفی بلکه در روش و آراء خلاف مشهور وی در مباحث فلسفی و الهیاتی است. شواهد و ادله کافی برای فیلسوف نامیدن محمد بن زکریای رازی وجود دارد که در متن مقاله سعی شده است این شواهد با تفصیل بررسی شوند.‌ از جمله:کثرت‌ و تنوع تالیفات رازی در فلسفه و الهیات،‌ نگاه انتقادی رازی به فلاسفه پیش از خود، گذر از مرحله شرح آراء دیگران و رسیدن به مقام نظریه‌پردازی، تصریح و تاکید مکرر رازی بر‌ اهمیت و ضرورت‌ فلسفه‌، پیگیری صادقانه و مجدانه پرسش­های بنیادی،‌ آزاداندیشی و خروج از سیطره مشهورات و‌.....