جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشی پیرامون معجزه موضوعی است که در این رساله مورد توجه قرار گرفته می شود. منظور از معجزه یعنی کاری که دیگران در مقابل آن ناتون هستند و کسی دیگر قادر به انجام آن نیست معجزه از امور مهم و مورد توجه است زیرا یکی از راه های اثبات نبوت انبیاء می باشد. تعریف معجزه در اصطلاح چنین است کار شگفت و امر خارق العاده ای است که پیامبران الهی به رغم قوانین عادی و جاری طبیعت به منظور اثبات ادعای رسالت خدایی خویش انجام می دهند. این رساله از دو بخش اصلی و هر بخش آن از سه فصل تشکیل شده است. بخش اول این رساله به مفهوم شناسی پرداخته است که شامل سه فصل است. فصل اول: به تعریف معجزه از نظر لغت و اصطلاح پرداخته است. فصل دوم: شرایط معجزه در این فصل ذکر شده است. فصل سوم: در این فصل به تفاوت معجزه با سایر خرق عادات پرداخته شده است. بخش دوم این رساله به ضرورت معجزه اختصاص یافته است این بخش نیز سه فصل دارد. فصل اول: ضرورت معجزه نسبت به انبیاء را بیان می کند. فصل دوم: در این فصل به ضرورت معجزه برای مردم و تناسب آن با زمان بیان شده است. فصل سوم: در اینجا به معجزات پیامبران اولوالعزم پرداخته شده است و همچنین ابعاد و گوناگون اعجاز قرآن پرداخته شده و ناگفته نماند که در این پژوهش هدف بررسی جنبه های اعجاز قرآن و به این نکته که قرآن معجزه جاودانه و همیشگی می باشد اشاره شده است. کلید واژه ها: معجزه، خرق عادت، کرامت، ارهاص، انبیاء، بعثت.

موضوع این رساله درآمدی بر علم امام است. هدف از انتخاب این موضوع به دست آوردن تصویری روشن از مسأله علم امام و اختلافات شیعه و اهل سنت در آن می باشد. چرا که امروزه رسالت طلاب و دانشجویان علوم دینی اقتضاء می کند که آنان نسبت به مسائل دین و اختلافات درون دینی اطلاعات تفصیلی داشته باشند تا بتوانند در تبیین معارف دین و پاسخ گویی به شبهات مرتبط با آن موفق گردند. آن چه از بررسی سخنان علماء و بزرگان شیعه و اهل سنت بر می آید ، مقصود آنان از « علم امام» آگاهی گسترده امام بر امور مختلف می باشد که هم از جهت گستره ی علمی و هم از جهت عمق علمی نسبت به علوم دیگران برجستگی چشم گیری دارد. شیعه معتقد است علم برای امام آن هم در سطح گسترده یکی از ضروریات امامت است، اما اهل سنت، علم در سطح وسیع را برای امام ضروری نمی داند. در این نوشتار که در پنج بخش اصلی تنظیم شده است ، به بیان برخی نظرات شیعه و اهل سنت در این مسأله پرداخته و به جوانبی از علم امام اشاره نموده ایم : در بخش اول به بررسی جایگاه علم امام نزد شیعه و اهل سنت پرداخته ایم و نیز مفهوم شناسی واژه های کلیدی را به تفصیل بیان نموده ایم. در بخش دوم با بهره گیری از آیات و روایات به اثبات علم امام از منظر شیعه پرداخته و سپس مدعای اهل سنت را ذکر نموده و مورد بررسی قرار داده ایم. در بخش سوم به مباحثی پیرامون گستره ی علم امام اشاره شده و شمن مقایسه علم امام با علم الهی ، علم پیامبر و علوم بشری ، علم غیب امام را نیز به صورت مستقل بیان کرده ایم. در بخش چهارم، ضمن بررسی نوع و کیفیت علم امام ، به سرچشمه های آننیز اشاره نموده ایم. و در بخش های پایانی به برخی از اشکالات ، شبهات و سوالات مطرح شده در علم امام اشاره نموده و به پاسخ گویی آن ها پرداخته ایم. در تهیه مطالب این رساله وتدوین آن ها سعی شده است از کتب معتبر کلامی – فلسفی شیعه و اهل سنت و هم چنین کتب روایی معتبر استفاده گردد.البته در کنار آن ها ، برخی مجلات کلامی، سایت های مرتبط با موضوع و نرم افزار های حدیثی مانند : نورالانوار2(جامع الاحادیث) نیز مورد استفاده قرار گرفته است. از نتایج تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود : • اساس اختلاف شیعه و اهل سنت در مسأله امامت، ماهوی است. شیعه امامت را جزء مسائل کلامی و اصول اعتقادی می داند، در حالی که اهل سنت آن را جزء مباحث فقهی می شمرند. •اهل سنت در نفی و اثبات علم امام و نیز شرایط و ویژگی های علم ایشان، آراء متفاوتی دارند. اما اندیشمندان شیعه در ثبوت عقلانی علم امام اتحاد و اجماع داغرند. هر چند که در کیفیت و چگونگی آن ، نظرات مختلفی ارائه نموده اند. •کلام شیعه در مقایسه با اهل سنت از پویایی و عقلانیت ویژه ای برخوردار است. که این برجستگی ، از دقت نظر در شیوه موضع گیری این گروه نسبت به مسائل اعتقادی و چگونگی پرداختن به تبیین و تفسیر آن ها ، بدست می آید. •واژگان کلیدی : علم ، امام، علم امام، شیعه و اهل سنت.

موضوع با عنوان آثار اعتقاد به خدا در زندگی فردی و اجتماعی را با این هدف برگزیدم که شاید بتوانم نیاز خود و جامعه ام را در این رابطه برطرف سازم. خلا عمیق معنوی در خانواده ها و جامعة امروزی موجب دور شدن روز به روز افراد از هدف و انگیزه زندگی که همان رسیدن به کمال می باشد، می شود. در این تحقیق مساله آثار اعتقاد به خدا را در بعد علمی بررسی کردیم. منابع مورد استفاده اغلب قرآن کریم و روایات اهل البیت ( ع) و کتابهای اعتقادی بوده. نتیجه اینکه این مباحث گاهی در کتابهای فقهی، اخلاقی، حکمی، عرفانی بررسی شده است و در یک کتاب خاص تحت عنوان آثار ایمان بررسی نشده. در این تحقیق تنها به بعد آثار پرداخته شده. در جواب سؤال آثار ایمان به خدا در زندگی فردی و اجتماعی چیست و سؤالات دیگری که در این مورد مطرح شد به چنین نتایج گردآوری شده در این مباحث و بخشها رسیدیم که عرضه می گردد. مجموعه حاضر دربردارنده سه بخش می باشد. در بخش اول اعتقاد به خداوند را به عنوان یک ندای باطنی و درونی که از سویدای وجود آدمی برمی خیزد معرفی کرده و در ادامه به تبیین معنای ایمان از دیدگاه آیات و روایات پرداخته و با بررسی تفاوت ایمان با اسلام، روشن کردیم، اسلام اقرار زبانی است در حالی که ایمان معنای گسترده تر از آن را داراست. در بخش دوم آثار این اعتقاد را در زندگی فردی و اجتماعی در قالب 7 فصل بیان کردیم. ابتدا مؤمن را به طور کلی با بهره گیری از آیات ابتدایی سورة مؤمنون معرفی کرده و سپس با بیان نقش ایمان در رشد کمالات اخلاقی ( من جمله صبر، یقین، عدل، جهاد، اخلاص، توکل، خوف، رجاء، شکر، صداقت) کاهش بحرانهای روحی، ( در ذیل آیه شریفه الا بذکر الله تطمئن القلوب) کنترل غرائز، ( پرداختن به اصل مهم تقوا) رستگاری مؤمنین و رشد کمالات اجتماعی( در غالب عدل و وحدت و انصاف) ایمان را به عنوان یگانه راه وصول به سعادت دنیوی و اخروی معرفی کردیم. اما از جمله راههای ایمان و طریق عبودیت ذکر، تفکر، نماز خواندن، قرآن خواندن، دعا، توسل به اهل البیت ( ع)، توبه، روزه، را می توان نام برد. اما از آن جایی که گام گذاشتن در طریق هدایت همواره با دریایی از موانع مواجه است، سعی کردیم اشاره مختصری به موانعی که سد طریق رسیدن به ایمان حقیقی و وصول به کمالات می گردند، داشته باشیم. من جمله، غفلت و پیروی از هوای نفس، غیبت، نفاق، دروغ، ریا، کبر و حسد که به بررسی همه اینها از دیدگاه آیات و روایات پرداختیم. نهایتاً در فصل دوم به عنوان نمونه به بررسی جوامع غربی که عدم ایمان اثرات زیانباری برای افراد و جامعه ها در بر داشته، پرداختیم. واژگان کلیدی: ایمان، توکل، صبر، یقین، عدل ، جهاد، اخلاص، تقوا، عدالت، نماز، روزه، قرآن، توسل .

بنام خداوند حکیم که هیچ فعل عبث و بیهوده ندارد پس انسان هم بیهوده و بی هدف آفریده نشده است. پس بر ما است که بدانیم با چه هدفی آفرده شده ایم؟ و در قبال این هدف چه وظیفه ای بر عهده ماست؟ لذا برای رسیدن به جواب این دو سؤال ابتدا باید در باب معرفت پیش رویم یعنی یک شناخت اجمالی از راز و رمز های وجودیمان چه بعد جسمانی و چه بعد روحی مان پیدا کنیم چرا که شناختن نظم شگرفی که در العاد وجودی ما حاکم است ما را به این نکته سوق می دهد که این نظم باید ناظمی داشته باشد و با پی بردن به وجود ناظم این مطلب در ذهن انسان تداعی می شود که این ناظم حکیم چرا این همه موجودات را آن هم با این پیچیدگی ها آفریده است و سر این مطلب در آن است که انسان را به سمت پیدا کردن جواب برای مهمترین سؤالات زندگیش هدایت می کند و مهم تر این که پی بردن به وجود خالق بزرگ و دانا انسان را به کرنش در مقابلش وادار می کند. لذا برای رسیدن به سؤالاتی که در ابتدا مطرح کردیم بادید یک فرد مسلمان و از دریچه جهان بینی توحیدی اسلامی نگاه می کنیم پس منابعی هم که یک فرد مسلمان برای یافتن چرائی های زندگیش در اختیار دارد قرآن و سنت است که با نگاه کردن به آیات الهی می فهمیم که خداوند خودش هدف از خلقت را عبادت بیان کرده است همچنین در احادیثی که از معصومین ( ع) به دست ما رسیده است اهدافی چون کسب معرفت، فهمیدن عظمت خداوند، گرفتن پیمان فطرت و مواردی اینچنین بیان شده است که بطور کلی باتوجه به تفاسیر موجود و سخنان ائمه اطهار ( ع) همه این مواردی که بیان شد به هم مربوط می شوند و می توان چنین گفت که انسان با فهم عظمت خداوند و پیدا کردن معرفت نسبت به حق تعالی از عبادت غیر او بی نیاز می شود و تنها سر تعظیم در مقابل خداوند فرود می آورد و به عبادت و اطاعت خداوند مشغول می شود که اثر این عبادت این است که انسان یک موجود الهی می شود و در نتیجه مشمول رحمت و فضل خداوند می گردد که رحمت خداوند بالاترین و برترینش قرب الهی و رضوان ُ الله است. و به راستی خداوند برای پیمودن این راه وسایل لازم را در اختیار انسان قرار داده است من جمله دادن اختیار به انسان که خودش راه سعادت یا شقاوت را ببیند و بعد انتخاب کند و دیگر اینکه رسولانی برای هدایت و راهنمایی انسان فرستاده است. پس انسان باید در وهله اول اسلام آورد و بعد با ایمان و باور قلبی به اطاعت و عبادت خداوند بپردازد آنهم با نیت خیر و خوب و با بالاترین درجه اخلاص به عبادت که در واقع نهایت حقارت و کوچکی انسان در برابر نهایت بزرگی و عظمت خداوند است بپردازد تا مورد قبول خداوند واقع شود و در این راه پیامبران هم آمده اند که اولا انسان ها را با خداشناسی آشنا و به قرب الهی سوق دهند و در جامعه عدل و قسط را برپا کنند پس برای اینکه ما به کمال لایق و شایسته ای که فراتر از مادیات است و خداوند بر ایمان در نظر گرفته است برسیم نخست باید وظیفه شناس باشیم و بعد به وظیفه ی خودمان خوب عمل کنیم که این کار که به ظاهر بسیار بصورت کلی به نظر می آید در واقع همان تهذیب و تزکیه نفس است که با پیمودن این راه می توانیم از الگو هایی که خداوند در قرآن بیان کرده است و همچنین از بیانات ائمه اطهار(ع) معلوم می شود استفاده کنیم تا پیمودن راه بر ایمان سهل الوصول تر شود.

قضاء همان علم به نسبت ضروری بین علت و معلول می باشد و « قدر» نیز عبارت است علم به نسبت امکانیه به سبب ناقص، یعنی علیت به حد ضروری و تمامیت نرسید. 1-اهداف علمی : سخن از قضا و قدر باعث بالا رفتن سطح معرفت نسبت به توحید افعالی، عدل الهی و قدرت باری تعالی می گردد و در نتیجه گامی در جهت افزایش سعادت و کمالات نفسانی و تکامل بعد عقلانی و معرفتی انسان است، که او را به سوی صحت عقیده و سلامت در عمل راهنمایی می کند. 2-اهداف عملی : از آنجا که انسان آگاهی می یابد به این که همه حوادث جهان براساس قضا و قدر و تدبیر حکیمانه الهی پدید می آید، در نتیجه تحمل سختی ها و دشواری های زندگی آسان می گردد و خود را نمی بازد و به خوشی ها و شادی های زندگی سرمیت و مغرور نمی شود و مبتلا به دلدادگی به لذات دنیا و غفلت از خدا نمی گردد، و سرانجام آمادگی لازم برای کسب ملکات فاضله ای چون صبر ، شکر، توکل ، رضا ، تسلیم و ... را پیدا می کند. دراین تحقیق، دیدگاه قرآن و تفاسیر و روایات در مورد قضا و قدر، مرحله بداء و اثبات اختیار تبیین گردیده است. همچنین پس از ابطال جبر و تفویض به اثبات اختیار از دیدگاه عقل و نقل پرداخته شده است. در فصل سوم از بخش اول قضا و قدر علمی و عینی، اقسام قضای الهی و فواید اعتقاد به قضا و قدر عنوان شده است. در بخش سوم در مورد این که آیا انسان قادر است سرنوشت خود را تغییر دهد مفصلا بحث شده، و در پایان مسئله استخاره و بعضی از شبهات پرداخته شده است. نوع منابعی که در این پایان نامه استفاده شده است عبارتند از : کتب تفسیری، کلامی، فلسفی، فرهنگی اصلاحات که بعضی از آن ها عربی و بعضی فارسی هستند. روش انجام تحقیق به این صورت است که در قسمت کلید واژه ها بحث قضا و قدر به حالت توصیفی مورد بررسی قرار گرفته و در بخش های دیگر از طریق کتب کلامی و فلسفی و تفسیری به روش تحلیلی این مبحث تبیین گردیده است. نتایج تحقیق : 1- اعتقاد به « قضاو قدر » ناشی از اعتقاد به اصل علیت عمومی در جهل است. 2-«قدر» تنها در مورد مادیات معنا پیدا می کند ، به خلاف « قضاء» که شامل مجردات نیز می شود. 3-مرحله « تقدیر» ، قبل از مرحله « قضاء» و دارای مراتب تدریجی است و شامل مقدمات بعید و متوسط و قریب می شود و با تغییر یعضی از اسباب و شرایط، تغییر می یابد ولی مرحله « قضاء» دفعی و مربوط به فراهم شدن همه اسباب و شرایط و نیز حتمی و غیر قابل تغییر است. 4-«قضاء» هیچ وقت تغییر نمی کند، برخلاف«قدر » ، همانطور که نسبت « قضاء» به لوح محفوظ و « قدر» به لوح و اثبات، اقتضای این مطلی را می کند.

حقیقت جویی و کمال خواهی از ویژگی های انسان است. یکی از پرسشهای انسان جستجوگر این است: هدف از خلقت هستی چیست؟ مطالعه و تحقیق در این زمینه انسان را با حقایق هستی آشنا کرده و پی به عظمت خدا برده و به سوی اهداف آفرینش که تکامل انسان است گام بر می دارد. و نیز موانع وصول به قرب الهی و تکامل را می شناسد. از جائی که قرآن یک مجموعه کامل از معارف در همه زمینه ها سخن گفته لذا سعی کردم بیشتر از آیات قرآن و تفاسیر استفاده نمایم و نیز از کتب روایی چون اصول کافی، نهج البلاغه، نهج الفصاحه و ... بهره ببرم. در این مجموعه موضوع مورد بحث از جهات مختلف علمی، فلسفی، اعتقادی، عبادی و اخلاقی بررسی شده است. در دیدگاه اسلام ارزش تحقیق و تشخیص شناخت از هر عبادتی بالاتر است و مسلمان واقعی کسی است که هر عمل بلکه هر حرکتی را بر اساس آگاهی و شناخت انجام دهد. لذا باب اول را به شناخت اختصاص دادم که در این باب به اهمیت شناخت و فضیلت و ثمره علم و دانش و نیز ابزار و آثار و موانع شناخت پرداختم. باب دوم را به خداوند و شناخت او اختصاص دادم زیرا در حدیثی خداوند هدف خلقت را شناخت و معرفت خودش بیان فرموده است. پس از بیان شناخت حضوری و شناخت حصولی و یا به عبارتی از راه درون و برون به فطرت خداشناسی در احادیث اسلامی پرداختم و اینکه ساده ترین راه خداشناسی، تأمل در آیات خدا و جهان و به تعبیر قرآن تفکر در آیات الهی است و تأثیری که بر هدف افرینش داد. همچنین شناخت صفات خدا که چه نقشی در هدف آفرینش دارد ، بیان گردیده است. در باب سوم، نیم قطره ای از اقیانوس بیکران دانستنیها درباره آفرینش را بیان کردم زیرا، هر قدر به بزرگی دستگاه آفرینش شناخت پیدا کنیم بیشتر به عظمت خدا پی می بریم. و نیز به مسئله هدایت و رهبری موجودات و احاطه علمی خدا بر موجودات و چگونگی پیدایش جهان که قرآن هم آغاز خلقت، اصول طبیعت را پدید ای گازی معرفی می کند و هم پایان آن را. و آخرین فرضیات امروز درباره پیدایش جهان این است که در آغاز تمام عالم به صورت توده بسیار عظیمی از گاز فشرده بود. در پایان این قسمت به ارزش مطالعه در آثار آفرینش پرداختم. در باب چهارم هدفمندی آفرینش را مورد بحث قرار دادم ابتدا مفهوم هدف و واژه های مترادف آن را و سپس به لزوم پیش بینی هدف پرداختم. پس از آن با طرح سؤالهایی، هدفمندی جهان را از دیدگاه قرآن همراه با آیات نورانی آن بیان کردم، که عبارتند از: 1- هدف از آفرینش عالم چیست؟ ( معرفت است.) 2- آیا آفرینش آسمان و زمین بازیچه است؟ ( خیر) 3- هدایت به سوی کمال چگونه است؟ ( اعطای کمال وجودی به هر شیء) 4- آیا خلقت عبث و بیهوده است؟ ( خیر) 5- هدایت موجودات چگونه است؟ ( آنچه که برایشان مقدر شده است.) 6- آیا خلقت حق است؟ ( آری) 7- آیا آفرینش انسانیت هدف الهی است؟ ( آری) 8- آیا هدف آفرینش رحمت الهی است؟ ( آری) و چون گل سرسبد موجودات جهان هستی انسان است لذا، هدف از آفرینش انسان را مورد بحث قرار داده و اینکه انسان مقام خلیفه اللهی دارد. سپس فلسفه آفرینش را از دیدگاه فلسفی و عقلانی مورد توجه قرار داده که از حقانیت نظام آفرینش و هماهنگی آن انسان پی به وجود هدف مهم می برد. دیدگاه مادیون و الهیون را بررسی کرده سپس به فلسفه آفرینش از دیدگاه معصومین و قرآن پرداختم. در خاتمه هدفمندی انسان از منظر ژرف اندیش ریحانه پیامبر ( ص) را مورد توجه قرار داده که آن حضرت هدف از آفرینش انسان را عبادت و بندگی خدا و در پرتو آن تکامل و رشد و توسعه معنوی و او گرفتن انسان به پر فرازترین مرحله کمال و جمال می نگرد. اما قرآن هدف از آفرینش انسان را در سوره ذاریات آیه 56 معرفی کرده است و می فرماید و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون و اگر قرآن در جایی دیگر مسأله آزمایش را به عنوان یک هدف و در جای دیگر علم و آگاهی را و یا رحمت الهی را هدف اصلی آفرینش معرفی کرده است با تأمل در آیات بعضی هدف مقدماتی، بعضی متوسط و بعضی هدف نهائی اند و بعضی نتیجه آن. سپس نظر معتزله را بررسی کرده که طرفدار هدفدار بودن صنع الهی شدند، اما اشاعره منکر غایت عرض داشتن خداوند در فعل خویش شدند. در پایان آفرینش و تکامل را مورد بحث قرار داده و انسان موجودی است که بالاترین استعداد تکامل را دارد. باب پنجم را اختصاص به عبادت که راز خلقت می باشد داده، مفهوم عبادت را بیان نموده و به جایگاه عبادت پرداخته سپس عبادت را در احادیث و روایات بررسی کرده ام و نیز نقش عبادت را در رسیدن به کمال بیان نموده ام. در آخرین باب از این مجموعه به بررسی آفرینش و رستاخیز پرداخته و اثرات تربیتی ایمان به رستاخیز و عدم ایمان به رستاخیز را مورد توجه قرار داده و نیز حسابرسی دقیق قیامت را بیان کرده و در خاتمه دیدگاه ریحانه پیامبر ( ص) نسبت به سرای دیگر را مورد مطالعه قرار داده ام. اما چون در حدیث قدسی حضرت فاطمه زهرا ( س) رمز هستی معرفی گردیده لذا در مباحث خود سعی کردم دیدگاه ریحانه پیامبر را مورد مطالعه و بررسی قرار دهم و در پایان، به حسن ختام که از دو حدیث بهره گیری شده پرداخته ام و عنوان این تحقیق پایانی برگرفته از حدیث قدسی می باشد. واژگان کلیدی: هدف، خلق، شناخت، معرف، عبث، تکامل، فلسفه خلقت، عبادت، حکمت، معاد، ایمان، غفلت.

«توحید افعالی از منظر قرآن، متکلمین، عرفا و فلاسفه» محور و موضوع بحث این رساله است. چرا که بسیاری از تحریف های عملی انسان ناشی از عدم شکل گیری صحیح باورهای دینی اوست. توحید افعالی به عنوان یک قسم از اقسام سه گانه ی توحید در مقام نظر و آخرین مرتبه ی آن در مقام عمل به این معناست که هیچ مؤثر مستقلی در عالم هستی به جز خداوند یگانه و ذات اقدس باری تعالی وجود ندارد و هرچه هست فعل الهی است. با توجه به این تعریف آیات کریمه ی قرآن در مورد تاثیر و عدم تاثیر علل ثانیه و دخالت مستقیم یا غیر مستقیم خداوند درکار عالم دو دسته می شوند. یک دسته پدیده های گوناگون هستی را بی واسطه به خدا نسبت می دهند که همان آیات مربوط به توحید افعالی است. دسته ی دیگر همین پدیده ها را به مجرای طبیعی آن ها و فعل انسان نسبت می دهند. همین دو دستگی ظاهری در آیات قرآن و نگاه تک بعدی و یک جانبه ی بعضی به این موضوع موجب گردیده است که دو دیدگاه مختلف در مورد محدوده ی اختیارات انسان به وجود آید و متفکران با استناد به هر دسته از آیات تفویض و جبر را استخراج نمایند، تا آنجا که یکی انسان را مختار مطلق و دیگری مجبور مطلق معرفی کند. حال آن که فعل در عین حال که خداوند مستند است، همان گونه به فاعل خود نیز مستند می شود. به عبارت دیگر در عالم بیشتر از یک علت وجود ندارد که سراسر عالم هر یک شأنی از شؤون اویند که در عالم، تجلی و ظهور یافته اند. اعتقاد و باور انسان به توحید در خالقیت، مالکیت، ربوبیت، رازقیت، ولایت و اطاعت و عبادت آثار زیادی در زندگی او به جای می گذارد، این باور باعث می شود انسان فقط به خداوند تکیه کند و بر فرامین او گردن نهد و رزق و روزی خود را در سایه ی رحمت او جستجو کند و به ولایت الهی تن دهد و از ولایت شیطان در امان بماند و کسی را جز ذات اقدس الهی شایسته پرستش و عبادت نبیند. اگر چنین شد به دریای بی کران اخلاص و آرامش دست می یابد و بسیاری آثار دیگر را در سایه ی این آرامش به دست خواهد آورد که هر چه ایمان آدمی قوی تر گردد، در زندگی او برکات این تحول بیشتر تجلی و ظهور پیدا می کند. اگر چه رسیدن به این مرحله از توحید و دست یافتن به درجه ی ایمان و یقین و باور قلبی در باره ی این موضوع به آسانی برای انسان میسر نیست، اما باید در حد توان و فهم علمی خود برای معرفت و شناخت خداوند تلاش کرد تا ثمره ی این تلاش علمی به مدد الهی موجب تجلی و ظهور عملی گردد. این رساله در پنج بخش و هفده فصل تنظیم شده که به شرح ذیل است: بخش اول شامل دو فصل است که تعریف لغوی و اصطلاحی واژه توحید ، مراتب آن و ویژگی های فعل الهی را مورد بحث قرار می دهد. بخش دوم توحید افعالی از دیدگاه متکلمین و شیعه و دلایل هر یک را مورد بررسی قرار داده که مشتمل بر سه فصل است. بخش سوم که از سه فصل تشکیل یافته به بررسی دیدگاه فلاسفه و عرفا درباره ی توحید افعالی پرداخته است. بخش چهارم توحید افعالی را از دیدگاه آیات وحی مورد بحث قرار داده و از دو فصل تشکیل شده است. بخش پنجم که مشتمل بر هفت فصل می باشد به بررسی شاخه های توحید افعالی در قرآن پرداخته و آثار اعتقاد به آن را مورد بحث قرار داده است. در تهیه مطالب این رساله و تدوین آن سعی شده است از کتب معتبر و دست اول کلامی- فلسفی و همچنین تفاسیر و کتب روایی معتبر استفاده گردد و همچنین از سایت های مربوط به موضوع و نرم افزارهای حدیثی و تفسیری مانند نورالانوار 2 ( جامع الاحادیث) و جامع التفاسیر و معجم فقهی 1 و 2 نیز استفاده گردیده است. واژگان کلیدی: توحید، توحید افعالی، اعتقاد، ایمان.

شروع تفاوت ها از دو نگاه درون دینی و برون دینی بررسی می شود، صاحب نظران برون دینی قائلند که عواملی همچون محیط و رشد سنی کودکان و .... باعث رفتارهای متفاوت بین جنس نر و ماده می شود و حال اینکه بزرگان دین معتقدند که از همان شروع خلقت این تفاوتها وجود دارد و گفته ی نظریه پردازان برون دینی را این طور نقد می زنند که ما در همان دوران نوزادی تفاوت های میان دختر و پسر شاهد هستیم. پس از اینکه دریافتیم که وجود زن و مرد متفاوت است، براساس آیات وتوضیحاتی از علماء به این مطلب پی می بریم که این دو در گوهر وجودی و انسان بودن یکی هستند ولی تفوت هایی در جنسیت دارند بدین معنا که در جسم و روان با همدیگر متفاوتند. و در تفاوتهای جسمی این مطلب برای ما آشکار می شود، کیفیت تفاوت ها بدین صورت است که عمده صفات زنانگی از هورمونی به نام استروژن ناشی می شود که در صفت ثانویه جنسی و دستگاه تناسلی، آبستنی، زایمان و ... کاملا مؤثر است و هورمونی که ویژه جنس نر است و باعث صفات مردانگی می شود تستسترون نام دارد که باعث تفاوت در قدرت عضلانی و ترکیب استخوان ها و ... می شود. اما در کنار تفاوت های جسمی، زنان و مردان از لحاظ روحی و روانی کاملا با هم فرق دارند و آیات و روایات نظریه پردازان این فن بر این مطلب صحه می گذارند. و این مطلب را می توان در حس عاطفی، میل و رغبت ها، نیازمند های روحی این دو یافت به طور مثال در نیازمندیها مردان نیازمند به اعتماد همسرانشان هستند و زنان نیازمند به مراقبت آنان و اینکه احساس کنند کسی به فکر آنهاست و وجودشان در زندگی زناشویی مؤثر است. یکی از مسائلی که اختلاف در آن بسیار است تفاوت در میزان عقل زنان و مردان می باشد به طوری که گروهی قائلند که عقل زنان در مقابل مردان دچار نوسان است و برای اثبات این نظر و خود به کلام امیرالمؤمنین ( ع) در نهج البلاغه استناد کرده اند و صاحب نظران نقدهای متفاوتی بر این نظریه وارد کرده اند که یکی از علما چنین می فرماید : « عقل نیروی سنجش است و برای این سنجیدن نیاز به مقدمات دارد که اگر این مقدمات ناقص باشد در نوع سنجش ( عقل) آنها نقص به وجود می آید و زنان بیشتر از مردان در این مقدمات مبتلای به صفات زنانگی شده و در نتیجه در سنجش کامل آنها خلل وارد می شود، پس بر اساس این رأی زنان عقل کامل دارند ولی اگر مقدمات ناقص فراهم کنند به سنجش ناقص خواهند رسید». اما در پایان باید متذکر شویم که اگر زنان و مردان این تفاوت ها را بپذیرند زندگی سرشار از آرامش خواهند داشت و اگر به این تفاوت ها به دیده ی نقص بنگرند دچار بحران های روحی و روانی خواهند شد، در واقع می توان گفت که این تفاوت ها تعادلی را در زندگی برای زنان و مردان به ارمغان می آورد به طوریکه نیازهای زنان را مردان و نیازهای مردان را زنان پوشش می دهند.

یکی از مسائل مهمی که در مطالعات دینی مورد توجه بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است مسئله عدل الهی و وجود شرور در جهان می باشد. در این پژوهش ابتدا مسئله عدل الهی و اثبات آن و سپس شبهات وارد بر این اصل اعتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق کتاب های کلامی و نظریات متکلمین ملاک کار و مد نظر بوده است. لذا به تبعیت از قدما بعد از مقدمه، به تاریخچه بحث عدل پرداخته و از آنجایی که عدل الهی علاوه بر اصل اعتقادی از صفات واجب تعالی می باشد در بخش دوم بحث تقسیم بندی صفات خداوند و جایگاه صفت عدل دراین تقسیم بندی مطرح شده است. در بخش سوم به تعاریف عدل از نظر لغوی و اصطلاحی از دیدگاه متکلمین و حکما پرداخته شده است. در بخش چهارم به دلیل اینکه اساس اختلاف در مسئله عدل، بحث حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال است، لذا توضیحی پیرامون حسن و قبح داده شده، آن را اثبات کرده ایم و در بخش بعد به براهین ارائه شده در باب عدل الهی اشاره شده است. در بخش ششم شبهات وارد بر عدل الهی بیان شده، پاسخ های داده شده توسط متکلمین و فلاسفه درج گردیده است. نتایج بدست آمده از بررسی ها به این صورت است که ؛ اولا : عدل الهی به معانی رایج(تساوی، موزون بودن، رعایت حقوق افراد) مصداق ندارد. بلکه عدل الهی طبق نظر متکلمین یعنی خداوند هر آن چه را واجب است انجام می دهد و کار قبیح و ناشایست از او سر نمی زند. طبق نظر حکما، یعنی خداوند در افاضه وجود، استحقاق ها را رعایت می کند. ثانیا : هر ظلمی که به افراد بی گناه توسط ظالمان وارد می شود در سرای دیگر جبران خواهد شد و همچنین دردها و رنج ها و ناملایماتی هم که دست انسان در کار نیست به طریق اولی از طرف خداوند جبران می شود. در هر صورت چون پایان این ناملایمات به نفع انسان و پل ترقی انسان محسوب می شود، لذا شری در کار نیست و همه خیر است. واژگان کلیدی : 1- عدل 2- عدل الهی 3- شر

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون یکی از مهمترین عقاید شیعه به نام « رجعت» که در گذر ایام گرد غفلت غفلت و نسیان برآن نشسته و به سبب بعضی عوامل – که به بخشی از آن ها در این رساله اشاره شده است – آنچنانکه لازم بود مورد عنایت قرار نگرفته است. هدف از نگارش این رساله اثبات رجعت با استفاده از آیات و روایاتی است که در این باب ذکر شده است، و چرایی و فلسفه آن می باشد. رجعت در بین شیعه عبارتست از اعتقاد به این که ائمه ( ع) و خوبان خوب و بدان بد، پس از مرگ دوباره به دنیا برمی گردند تا خوبان شاهد برپایی عدل و داد و بدان گرفتار بخشی از عذاب الهی شوند. در این تحقیق سعی شده است که با رجوع به آیات و احادیث فراوان و متواتر در این باب و با مراجعه به کتب تفسیری علمای بزرگ به اثبات این امر اعتقادی بپردازیم و در ضمن فرق رجعت را با برخی امور اعتقادی دیگر از جمله ظهور و معاد و تناسخ ذکر کنیم. به همین منظور ، رساله به چهار بخش تقسیم شده است : بخش اول : کلیات که شامل تبیین موضوع، ضرورت و اهداف آن ، پیشینه موضوع و تعاریف مفاهیم کلیدی تحقیق می باشد. بخش دوم : رجعت در آیات : که در این بخش آیاتی که در باب رجعت ذکر شده، گردآوری شده و با استفاده از منابع تفسیری معتبر به اثبات این موضوع می پردازد. بخش سوم : احادیث رجعت : در این بخش با استفاده از احادیث وارده از اهل بیت ( ع) بیان شده که چه کسانی و با چه خصوصیاتی رجعت می کنند و چه اتفاقاتی در آن ایام به وقوع خواهد پیوست. بخش چهارم : جایگاه رجعت در کلام اسلامی : در این بخش سه موضوع ظهور و تناسخ و معاد به عنوان امور اعتقادی ذکر شده است و رابطه رجعت با هر یک از این امور به صورت مبسوط بیان شده است. نتیجه کلی که از این تحقیق می گیریم این است که اگر چه بحث رجعت دارای موافقین و مخالفینی است اما قدر مسلم این است که رجعت به عنوان یکی از ضروریات مذهب شیعه شناخته شده است که آیات و روایات آن را اثبات می نماید و همان گونه که در گذشته رخ داده است، در اینده نیز قطعا اتفاق خواهد افتاد. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : رجعت، تناسخ، ظهور، معاد، شیعه، سنت، اعتقاد.