جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون علم و عالم از دیدگاه حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و بیان اهمیت علم و عالم از دیدگاه ایشان؛ هدف از نگارش این رساله نشان دادن جایگاه علم و عالم واقعی با استفاده از روایات پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است . علم عبارت است از : دانستن حقیقت چیزی ، علم و معرفت ، یقین و دانش . و به تبع آن عالم هم به کسی گویند که به چنین دانش و معرفتی دست یابد . علم موجب کمال و رشد شخصیت انسان می شود بینش او را استوار می سازد . و عالم از چنان جایگاه رفیعی در اجتماع برخوردار است که می تواند اجتماعش را اصلاح کند و با لغزش او عالم می لغزد . در این تحقیق سعی شده است که با رجوع به احادیثی که از پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به یادگار مانده علم و عالم واقعی را از علوم باطل و عالم نمایان و عالمان ظاهری جدا کنیم . به همین منظور ، رساله به چهار بخش تقسیم شده است . بخش اول : کلیات که در آن به تعریف و تبیین مو ضوع ،ضرورت تحقیق،اهداف تحقیق،روش تحقیق، پیشینه تحقیق ،سوالات اصلی و سوالات فرعی پرداخته شده است . بخش دوم : مفهوم شناسی است که در آن به تعریف علم و عالم و بیان اقسام علم از دیدگا ه پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) ، منابع شناخت ، ابزار شناخت ، با استمداد از آیات الهی پرداخته می شود . بخش سوم : در این بخش با استفاده از احادیث حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به بیان فضیلت علم [ که شامل آثار علم و پیامدهای جهل است ] ، فراگیری علوم سودمند ، مراحل علم آموزی ، آداب طلب علم ، هدف از فراگیری علوم متذکر شده ایم . بخش چهارم : در این بخش با بهره گیری از روایات نبی مکرم اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به شناخت عالم از دیدگاه ایشان پرداخته شده که شامل ؛ فضیلت عالم ، برتری عالم بر عابد و اقسام عالمان می باشد . نتیجه کلی که از این تحقیق می گیریم این است که اگر چه در هر کجای جهان با توجه به مسلک و مکتب خویش علومی را واقع و نفس الامری می دانند مثلا ماتریالیسم ماده رااصل می داند در حالیکه مسلمین علم را فراتر از حد ماده می دانند با توجه به همه علوم ، قدر مسلم آن است که در دین انسان ساز اسلام ،که علاوه بر علوم مادی به علوم ماوراء مادی نیز معتقد است ، باید از دیدگاه آورنده آن به شناخت علم و عالم واقعی دست یافت و این شناخت امری است ضروری که از طریق روایات برایمان بیان می شود . واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : علم ، عالم ،ابزار منابع ،اهداف ، علم سود مند ،پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) .

به نام آنکه پیامبر خاتم ( ص) را کوثر عطا کرد. بدون تردید برترین دین و آئین خدا، دین مقدس اسلام است، و تربیت شدگان این مکتب، رفیع ترین جایگاه و والاترین مقام و مرتبت رادارند، و در میان تمام الگوها و اسوه ها، وجود گرامی و گرانقدر حضرت صدیقه طاهره ، فاطمه زهرا ( س) شخصیت ویژه ای است که نشانه قدرت بالغه و توانایی بدیع پروردگار جهانیان است تا آیتی بر قدرت بی منتهایش در ایجاد و آفریدن ، آفریدگانی از جنس زنان باشد. یعنی زنی که خلاصه و عصاره فضایل و کرامت هاست، بزرگواری که زنان مسلمان در پروی و تاسی از وی هیچگونه نیازی به نمونه ای دیگر پیدا نخواهند کرد. چهره فاطمه ( س) ، چهره ای است که اگر درست و صحیح ترسیم شود، نه تنها مسلمانان، بلکه هر انسانی دوستی که وفادار به ارزشهای انسانی و معتقد به آزادی حقیقی است، آن را به عنوان بزرگترین الگو برای پیروزی امروز خواهد پذیرفت. شخصیت گرانقدری که مسئولیتهای خطیر یک زن مسلمان را در صحنه زندگی روشن می سازد که چگونه باید بنده ای شایسته در برابر قادر متعال ، دختری بایسته در مقابل پدر، مادری لایق برای فرزندان ، همسری دلسوز و همراه در قبال شوهر و سرانجام ایثارگری قابل تحسین در برابر محرومان و بینوایان بود. شفیعی که خدایش به رضای او راضی است و از غضب وی خشمناک و رسول خدایش ( ص) فرمود : دخترم فاطمه ( س) ، حوریه ای است به صورت انسان و ائمه اطهار به دیده تعظیم و بزرگداشت و احترام به وی می نگرند. در تمام عمر از طفولیت تا ازدواج و از ازدواج تا رحلت به عنوان یک عنصر مسئول در سرنوشت امت،فکر و عقیده ، مبارزه ، حق پرستی ، همچنین در مقابل انحراف و در غصب و ستمی که در جامعه اش بوجود می آید، احساس مسئولیت می کند و در متن درگیری های اجتماعی حضور دارد و تا لحظه رحلت خاموش نمی نشیند و برای اثبات حقانیت خویش و دفاع از ولایت و حرمت حریم امامت تلاش می کند. زندگی سرور زنان، فاطمه زهرا(س) لبریز از درس ها و پند ها و حکمت هاست. باشد که دختران و زنان مسلمان از این اسوه تقوی و فضیلت سرمشق گیرند و راه هدایت بپیمایند و با رعیت منزلت و شخصیت حبیبه خدا و دخت محمد مصطفی(ص) موجب آزار و ناراحتی پیامبر ( ص) عظیم الشان اسلام نگردند. زیرا پیامبر ( ص) مکرر فرمودند: فاطمه پاره تن من است. هرکه وی را بیازارد، مرا آزرده و هر که مرا بیازارد ، خدای را آزرده است(مجلسی ، بحار، ج 28 ، ص 303). مسلما از اموری که از همگان در قیامت سؤال خواهد شد رعایت مقام ومنزلت دخت پیامبر اکرم(ص) فاطمه زهرا(س) است. حادثه عظیم و غمبار رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) فاطمه ( س) را غرق ماتم کرد، او در فراق پدر می سوخت و شاهد غربت و انزوای اسلام بود. و چون امت بی تفاوت و ساکت را می بیند در پیش پرورگار خود شکوه ها می کند و می فرماید : من دنیای دنیا پرستان را دوست ندارم.( الغدیر، ج2 ، ص 318 ، علامه امینی) در این نوشته سعی شده است مطالبی عبرت آموز به رشته تحریر درآید تا راهنما و الگوی مناسبی برای خواهران و زنان مسلمان باشد و در پی آن ، این آرزو که ناممان در دفتر دوستداران فاطمه(س) ثبت گردد.

موضوع این پایان نامه فضائل حضرت زهرا سلام الله علیها است که به روش کتابخانه ای با کلید واژه های: خلقت نوری، فضیلت، فاطمه، صدیقه، شفیعه، علم، مصحف و ... . در 87 صفحه و نه فصل تدوین شده است. فاطمه سلام الله علیها دارای خلقت نوری است و نطفه او با تناول از میوه های بهشتی بسته شده و بر اساس روایت امام صادق? خداوند نه نام برایش نهاد فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه و زهرا، که هر یک از این اسامی بر معانی و اوصاف و اخلاقیات آن بزرگوار دلالت دارد و همه این معانی با وجود مقدسش مطابقت دارد هر یک گوشه ای از فضائل آن حضرت را به تصویر می کشد. او به حره(آزاده و خالص)، حصان ( مستحکم و غیر قابل نفوذ)، حانیه ( کمال شفقت و مهربانی) نیز معروف است. ام المؤمنین، ام ابیها و ام الفضائل کنیه های مشهور ایشان است. و در ضمن به اعزالبریه( عزیزترین خلق خدا) امة الله( کنیز خدا)، بضعه المصطفی ( پاره تن پیامبر)، حجه الحجج( حجت حجتها) القاب مشهوری است که به ایشان نسبت داده شده است. اگر چه نام حضرت به طور صریح در قرآن نیامده ولی سوره کوثر، سوره انسان، آیه تطهیر، سوره قدر و آیه نور و آیه مباهله در شأن ایشان نازل شده است. فاطمه سلام الله علیها نمونه ای از صفات عالیه همچون آزادگی، شجاعت، تقوا، حلم و متانت، زهد و قناعت، معجزه و کرامت و علم وافر و ... برخوردار بود. در بینش فاطمی دنیا صحنه علم و میدان تلاش و مبارزه و جایگاهی برای کسب سعادت اخروی است. او ثروت را می خواهد نه به عنوان کسب ارزش و اعتبار ولی برای تأمین جان و آبرو از نظر ایشان بهترین ثروت غنای درون است و دستی گشاده برای خدا، ایشان خوشبختی را در لحظات دائمی یا موقت که آدمی خود را در مسیر رضای خدا و طریق هدف ببیند. او از انسان این گونه تلقی دارد که موجودی متعهد مسئول است. مسئول است خود را رشد دهد، ترقی نماید و ترقی دهد او مرگ را وسیله ای برای انتقال از رنج ها، دورویی و نفاق به عالم خوشبختی و سعادت مندی می داند. حضرت زهرا یکی از نمونه های بارز تقوا است که علم را در سایه تقوا به دست آورده، یکی از مصادیق علم حضرت محصف ایشان است که در آن تمام حوادث و اخبار غیبی و اسم همه کسانی که تا روز قیامت به سلطنت و حکم رانی می رسند آمده است. فاطمه دختر پیامبرj را همه ی معصومین ستوده اند پیامبرj فرمودند: هر که دخترم را دوست داشته باشد در بهشت بامن است وهر که با او دشمن باشد در آتش خواهد بود، امام یازدهم ایشان را حجه الحجج خطاب می کند، امام زمان? می فرماید ایشان الگویی برجسته برای من است. و بالاخره فاطمه سلام الله علیها شفیعه روز محشرکه به تفسیر امام باقر? بسان پرنده ای که دانه ی خوب را از بد جدا می سازد شیعیان و دوستان و دوستداران خود را در بر گرفته و نجات می دهد.

موضوع تحقیق « ظلم از دیدگاه قرآن و سنت ، پیامدهای فردی و اجتماعی ، راهکارها » است . ظلم ، واژه ای آشنا و دردناک ، برای بشریت است . و بی شک هر آنکس که به آن اقدام می کند، بطور عمده در پی دو چیز است و آن جهل بسیط و مرکب و چیرگی خواهشهای نفس بر او. ظلم به معنای نقص و هر آنچه که در موضعش قرار نگیرد و یا در آن کاستی و انحراف به وجود آید، است . هدف از این پژوهش ، بررسی دیدگاه والاترین سخنان قرآن و سنت معصومین درباره ستم و پیامدهای زیانبار فردی ، اجتماعی و اخروی و ارائه راهکارهایی برای پیشگیری و دست برداشتن از آن است که دامنه آن آیات قرآن کریم ، احادیث معصومین و سخنان برخی فرزانگان و دانشمندان اخلاق است . برای رسیدن به این هدف تحقیق را در5 بخش و 12 فصل سامان داده ام و بدین منظور از منابع تفسیری قرآن کریم ، حدیثی و شروح آن ، فرهنگهای لغت عربی و فارسی ، اخلاقی و به ندرت اجتماعی ، کلامی ، تاریخی ، تربیتی و... بهره برده ام . روش مورد استفاده در گردآوری مطالب ، کتابخانه ای و عمدتاً از کتابخانه های مدرسه علمیه نرجس سلام الله علیها ، دفتر تبلیغات اسلامی ، آستان قدس رضوی و بخش پژوهش مدرسه علمیه نرجسسلام الله علیها نرم افزار است و مطالب را با روش توصیفی و تحلیلی تدوین کرده ام . در پایان به این نتایج رسیده ام ؛ ظلم در دید کلان به سه نوع : شرک ، ظلم به نفس و به دیگران تقسیم می شود. مهمترین عوامل آن : رکون به ستمگران ، جهل ، چیرگی هوای نفس و رذایل اخلاقی است و تاکنون غالباً در سطح وسیع به شیوه های : مبارزه با پیامبران ، کتمان شهادت ، تحریف آیات الهی ، تجاوز به حقوق دیگران انجام شده است و متاسفانه پیامدهای ناگواری به زندگی فردی، اجتماعی در سطح وسیع دارد و آخرت به صورت تاریکی و انواع گوناگون عذاب مجسم می شود. بهترین راهکار برای بر چیده شدن ستم را ریشه کردن عوامل اجرای عادلانه قانون و تعقل و تفکر و وضع قوانین عادلانه دانستم . و در پایان پیشنهادهایی به منظور عملی کردن ارائه کرده ام . کلید واژگان ظلم و ستم و جور، انواع ظلم ، عوامل ظلم ، پیامدها و شیوه های ستم ، راهکار.

آنچه در پیش دارید اوصاف بهشت و بهشتیان در قرآن کریم است که با قلمی ساده و روان از منابعی بسیار معتبر نگاشته شده است. با عنایت به غیر قابل رؤیت بودن موضوع دراین جهان مادی ، بنابراین میدان مطالعه در حد آیات قرآن و تفاسیر گوناگون می باشد و نیز اگر چه آیات بسیار زیادی در این زمینه می باشد ، اما در این تحقیق سعی شده آیاتی مورد بررسی قرار گیرد ، که بیشتر به موضوع مورد نظر نزدیک می باشد. خواننده با خواندن این تحقیق به تصویری از بهشت و نعمات آن و اوصاف بهشتیان دست پیدا می کند. در دنیای امروزی که عصر انفجار اطلاعات است ، شاید این تحقیق ، گامی کوچک برای محکم کردن عقاید مذهبی و اعتقاد به معاد باشد ، اعتقادی که بر سر تا سر زندگی امروزه ما مؤثر واقع بشود و ما را به حقایق جهان هستی بیشتر آشنا سازد. این تحقیق شامل کلیات و 4 بخش می باشد. بخش اول : اسامی بهشت در قرآن کریم می باشد. بخش دوم : خلق و ساختار بهشت ؛ شامل خلق کنونی بهشت و جهنم و ساختار بهشت می شود. بخش سوم : نعمت های بهشتی ؛ شامل نعمت های جسمانی و نعمت های روحانی بهشت می شود. بخش چهار : اسباب و موانع ورود به بهشت ؛ شامل اسباب ورود به بهشت و موانع ورود به بهشت می شود. در پی بدست آوردن مطالب مورد نظر ، تلاش بسیار شد تا حد امکان از مطالب صحیح و منابع دست اول استفاده شود و چون این تحقیق قرآنی می باشد بیشتر از منابع تفسیری استفاده شده است : مانند تفسیر نورالثقلین اثر العروسی الحویزی و مجمع البیان اثر طبرسی و جوامع الجامع اثر امین الاسلام فضل بن حسن طبرسی و ... و همچنین برای بیان احادیث و روایات از کتب بحارالانوار ، اصول کافی ، منتخب میزان الحکمه و ... کمک گرفته شده است و نیز برخی کتب اعتقادی همانند « یاد معاد» اثر عبد الله جوادی آملی و « معاد» اثر عبدالحسین دستغیب شیرازی و نیز از تعدادی کتب غیر روایی استفاده شده است. در این تحقیق سعی بر این بوده که در حد توان مجموعه ای جمع آوری شود که آشنایی مختصری لز « بهشت و بهشتیان در قرآن کریم» ایجاد شود تا بدین وسیله نتایج زیر بدست می آید. 1-آشنایی با واژه بهشت و اسامی دیگر آن در قرآن. 2-آشنایی با نعمات بهشتیان. 3-آشنایی با مراتب و جایگاه بهشتیان. 4-آشنایی با سبب و مانع ورود به بهشت برین خداوند. 5-آشنایی با سرانجام مؤمنان. 6-واژگان کلیدی : جنت ، نعمت ، شراب ، طهور ، حور ، فاکهة ، فردوس ، رضوان.

موضوع آداب سخن گفتن از دیدگاه قرآن و سنت است. سخن گفتن به گونه ای که در جامعه نیکو و شایسته شمرده گردد ادب گفتگو نامیده می شود هدف از ارائه این تحقیق آشنا کردن افراد با روش صحیح گفتگو و در نتیجه کاستن از مشاجرت لفظی در جامعه و تقویت بنیان خانواده ها است. این تحقیق در دامنه آیات قرآن و روایات پیشوایان معصوم ( علیه السلام) انجام گرفته است و در آن اضافه بر طرح تحقیق سه بخش با عنوان های زیر نظام یافته اند: 1 اهمیت زبان 2 زیباگوئی 3 آداب طبقات اجتماعی در گفتگو روش تدوین این مجموعه به صورت کتابخانه ای، تحلیلی و توصیفی بوده است. زبان نقش مهمی در زندگی انسان دارد از جمله وسیله ارتباط اجتماعی، نشانگر افکار، خرد و شخصیت انسان، نمایان گر فرهنگ جامعه، وسیله ای برای هدایت بشر، وسیله ای برای جلب نعمت یا سلب آن است. آداب سخن گفتن نیاز به آموزش اصولی دارد، برای اینکه کلامی زیبا و اثرگذار داشته باشیم باید دو صفت کلی فصاحت و بلاغت را رعایت کنیم که صفت اخیر خود مجموعه ای از این ویژگیهاست : سدید بود ( شفافیت، سنجیده گوئی، راستی) سودمند ، لین و خوش بودن ، دارای حسن مطلع و حسن ختام و مثبت بودن ، همچنین باید درهنگام گفتگو حرکات مناسب را رعایت ، از جدال و در گوشی کردن با دیگران خودداری و حال مخاطب را ملاحظه و از پر حرفی خودداری کنیم و به سخنان او گوش دهیم و کلمات خود را متناسب با شخصیت و جایگاه اجتماعی افراد برگزینیم . تکلم با طبقات اجتماع دارای آداب مشترکه و خاص است. تغییر شیوه های گفتگو مانند رادیو و تلویزیون، تلفن، SMS، چت اینترنتی سبب تغییر آداب آن نمی شود. کلید واژگان: ادب، بیان، نطق، کلام، لسان، حدیث، اخلاق، مخاطب، اسلوب، اجتماع، مکاتبه، وسایل ارتباط جمعی

موضوع این پژوهش ، نقش مادر، در تربیت فرزند از دیدگاه قرآن و سنت و علم است. مسلم است که تربیت، یکی از حیاتی ترین نیازهای جامعه ی بشری بوده و از مهمترین حقوق فرزندان بر والدین، مخصوصاً مادران می باشد. تربیت، « رفع موانع و ایجاد مقتضیات، برای پرورش استعدادهای مادی و معنوی در جهت رسیدن به کمال خلقت است» که این پژوهش با استفاده از منابع تفسیری، روایی و علمی چون، المیزان و وسائل الشیعه و روان شناسی رشد از دیدگاه معاصر و با استفاده از واژه های کلیدی مانند، تربیت، جنین، بارداری، مادر، شیر خوارگی و تولد سعی در اثبات تربیت پذیری جنین، پیش از تولد و نوزاد، در دوران شیرخوارگی دارد تا با این کار زنان جوان به اهمیت دادن به دوران بارداری و شیردهی خویش، به عنوان مراحلی از تربیت فرزندانشان، ترغیب شوند. تربیت، فرآیندی ضروری و دارای اهمیت بوده و اقدام به آن، آثاری چون آرامش وجدان و داشتن فرزند صالح را برای والدین به دنبال دارد. عواملی مانند وراثت و محیط و اراده بر امر تربیت اثرگذار هستند. زن و مرد برای اقدام به تربیت باید، به بسترسازی برای آن بپردازند. یعنی؛ زمینه های تربیت را از سالها قبل از تولد فرزند و از زمان انتخاب همسر شروع کرده و شرایط قبل از انعقاد نطفه و لحظه ی انعقاد نطفه را رعایت کنند و در کنار آن از دعا و توسل به اهل بیت - علیهم السلام – فراموش ننمایند. در زمان بارداری، مادر وارد مرحله ای می شود که وظیفه ی او در برابر تربیت فرزندش شکلی اختصاصی می گیرد. ابتدا مادر باردار، باید از مراحل رشد جنین خویش آگاهی پیدا کند و به رفع نیازهای او در هر مرحله بپردازد. روان شناسان رشد، عواملی را چون بیماری مادر، مصرف بعضی داروها، الکل ، مواد مخدر توسط او و حتی غذایی که مادر می خورد، بر روند رشد جسمی او مؤثر می دانند. مسائلی مثل افکار و حالات مادر، شنیده ها، دیده ها و نذر مادر و … بر رشد روحی و معنوی جنین تأثیر می گذارند. مادر با درایت، با در نظر گرفتن این عوامل، از فرزندش غافل نشده و در جهت رشد فرزندش اقدام می نماید. این مراقبتها تا لحظه ی تولد فرزند ادامه می یابد. بعد از تولد نیز مادر نمونه، در اندیشه ی انجام کارهایی برای خدمت به فرزندش می باشد. پیشوایان دینی – علیهم السلام – برای روزهای اول تولد آدابی چون، خوراندن خرما به زائو،گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد، ختنه، عقیقه، شکرگزاری، انتخاب پوشش مناسب و … را به پیروان خویش، توصیه می کنند، که رعایت هر کدام، بر نوزاد تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم دارد. در کنار همه ی اینها، توصیه دین و علم بر این است که مادران، فرزندشان را از شیر خود محروم نکنند، چرا که فواید زیادی برای آن وجود دارد. این کار در کنار رعایت بعضی آداب شیر دادن، تأثیرات تربیتی بسیاری بر فرزندان دارد. تمام آنچه تاکنون ذکر شد. از وظایف مادران عزیز، در جهت زمینه سازی برای تربیت بهتر فرزندان در سالهای آینده و نشان دهنده ی نقش مهم و حساس مادران در تربیت آنان می باشد.

موضوع این رساله در مورد حسد از دیدگاه قرآن و سنت و آثار فردی و اجتماعی آن است. حسد در واقع به معنی بد خواهی و خواستار بودن زوال نعمت دیگری است. برای اینکه بتوان این صفت نکوهیده و زشت را از خودمان دور کنیم در ابتدا باید ان را بشناسیم و بدانیم که چه عواملی موجب پدید آمدن حسد می شود و منشأ آن عوامل چه چیز است و نیز بدانیم که عوامل رشد آن چیست و همچنین چه مراتبی دارد از آنجا که حسادت در کودکان یکی از امور بارز است با مراجعه به کتب روانشناسی بعضی از مواردی را که عامل ایجاد و رشد حسد در کودکان می شود را یافتم و همچنین درمان و شیوه های درمان حسد را نیز مورد بررسی قرار دادم... تا با مطالعه آن کمتر فرزندان حسود داشته باشیم. و شک نیست که حسد دارای آثار فردی و اجتماعی فراوانی است سعی کردم تا مقداری از این آثار خانمان سوز را بیان کنم تا اگر مقداری از این آثار در وجود خودمان یافتیم قدم در رفع آن برداریم. با توجه به این که هر دردی درمانی دارد حسد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و می توانیم از دو راه علمی و عملی آن را درمان کنیم تا بتوانیم به کمال نهایی که رسیدن به قرب الهی است دست یابیم.

به نام آنکه بنده ی خطاکار و گنهکار را آمرزش عطا کرد. واژه ی استغفار از ریشه ی غَفَرَ و به معنای ستر و پوش می باشد و در واقع به منزله ی پرده ای است که کاملا آن را تحت پوشش قرار داده است. این واژه در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت ( ع) دارای جایگاهی ویژه می باشد و آنچه از متن آیات قرآن مجید و کتب روایی استنباط می شود، استغفار و توبه اگر چه ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند، اما با همدیگر تفاوتهایی دارند، به گونه ای که استغفار نخستین مرحله و اولین قدم از توبه است و شخص عاصی اگر توانست اولین گام را بردارد و این مرحله را ادامه دهد، مراحل دیگر را نیز می تواند طی کند و خود را واقعا به مرحله ی نهایی توبه رسانده و در وادی غفران و رحمت الهی قرار گیرد. بدون تردید بهترین دین خدا، دین مقدس اسلام است که به انحاء گوناگون، انسانها را مورد تربیت قرار می دهد و در نهایت او را به رفیع ترین جایگاه و والاترین مقام و مرتبت می رساند. اصل استغفار نیز از اصول سازنده و انسان ساز اسلام است، زیرا این عمل وسیله ی آشتی و بازگشت به سوی خدا و جبران مافات است. بدین جهت خداوند مکررا بندگان خود را به استغفار و بازگشت دعوت می کند و به آنها نوید رحمت و مغفرت می دهد زیرا انسانها همواره در حال زیان به سر می برند، از جمله اینکه دچار گناه و خطا می شوند و همان طور که گناهان انواع و اقسامی دارند، استغفار هم برحست مراتب گناه مختلف است، به همین جهت برای هر گناهی استغفاری خاص مقرر شده است، اگر انسان استغفار مخصوص به آن گناه را انجام ندهد، پرونده ی او از آن گناه پاک نمی شود و مظلمه آن تا قیامت بر عهده ی او باقی می ماند و در آن روز به اسارت عذاب آن گناه دچار خواهد شد. پس تنها راه نجات از اقسام گناهان، استغفار می باشد. نقش حیاتی این اصل مهم در زندگی روزمره انسانها کاملا مشاهده می شود و با انجام گناهان، همان طورکه نعمتهای الهی از انسان سلب می شود با استغفار این نعمتها به انسانها برگردانده می شود. در خواست آمرزش از خداوند کریم، بهترین و رساترین مرحله ی پوزش در پیشگاه او و قبولی آن از سوی خداوند رحیم از نشانه های بزرگ رحمت و لطف وسیع الهی است. تنها راه نجاتی است که برای رهایی از مشکلات دنیوی و اخروی، خداوند عظیم آن را به انسان ارزانی فرموده است. مسلما از اموری که از همگان در قیامت سؤال خواهد شد، این نکته ی مهم است که ای بنده ی گنهکار من! با آن که درهای مغفرت و رحمت الهی به سوی تو باز بود و اگر در طول عمر خود، فریب شیطان را خوردی و دچار گناه شدی اما باب استغفار را برای تو باز نموده تا تو از غفلت بیدار شده و بازگشتی دوباره داشته باشی و بدین طریق از آلودگی ها و گناهان پاک و آمرزیده شوی. در این نوشتار سعی شده است مطالبی عبرت آموز در خصوص توبه و استغفار به رشته ی تحریر در آید تا شاید در این عصر و زمان رایانه ای و ماهواره ای که همگان از معنویات فاصله ای عمیق گرفته و دچار آلودگی های این عصر شده اند با مطالعه ی این مطالب، کلید و راهگشای مشکلات جوانان معرفی شده، راهنما و الگوی مناسبی برای همگان باشد و در پی آن، این آرزو که ان شاءالله ناممان در دفتر عفوشدگان الهی ثبت گردد. کلید واژه ها: استغفار، غفران، توبه، مغفرت، عفو.

موضوع این پژوهش « سنگدلی و قساوت قلب از دیدگاه قرآن و سنت، عوامل قساوت قلب و پیامدهای فردی و اجتماعی آن» می باشد. این پژوهش سعی دارد با توجه به کلید واژه های « قلب، قساوت، سنگدلی، رأفت و قلب سلیم» فرد و جامعه را با مفهوم سنگدلی و قساوت قلب که یکی از بیماری های قلبی می باشد آشنا کند و به بررسی علل و موجبات قساوت قلب بپردازد و با بیان پیامدهای فردی و اجتماعی، انسان ها را از عواقب شوم این بیماری مهلک بر حذر می دارد. همچنین با ارائه دادن راهکارهایی به مبارزه با این بیماری می پردازیم. لذا با استفاده از کتب تفسیری، روایی و اخلاقی همچنین از طرقی روش کتابخانه ای سعی شد تا به این مهم دست پیدا کنم. مراد از قلب همان روح و نفس آدمی است که می تواند منشأ همه صفات عالی و ویژگی انسانی باشد. همچنانکه می تواند منشأ سقوط انسان و رذایل اخلاقی باشد و نیز با قلب جسمانی که همان، قطعه گوشت صنوبری شکل واقع در قفسه سینه انسان است، در ارتباط می باشد. در منطق و بیان ائمه اطهار ( ع) حالت طبیعی قلب رقت آن می باشد چون خداوند فطرت انسان را رقیق آفریده و ساختار اصلی او مهربان و هندسه هویتی آن رأفت، نرمی و انجذاب به حق می باشد و نیز چنین قلبی دارای حالات پسندیده ای مانند خشوع و شرح صدر می باشد که این صفات همه از صفات قلب سلیم است بنابراین سختی آن که به قساوت تعبیر شده حالتی عارضی است که در اثر یک سلسله انحرافات و کجروی بر قلب عارض می شود. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از کلام وحی و سخنان ائمه ( ع) به بررسی و تبیین عوامل قساوت قلب پرداخته که تحت عنوان چهار فصل بیان شده است: 1- عوامل اعتقادی که شامل ترک یاد خدا، پیمان شکنی و ... می باشد. 2- عوامل اخلاقی، آن دسته از خلقیاتی هستند که با عقل و شرع منافات دارد چون: اقدام به گناه و تکرار آن، آرزوهای دراز، حرامخواری و ... می باشد. 3- عادات رفتای چون پرخوری، پرخوابی، پرگویی و ... که باعث قساوت قلب می شوند. 4- عوامل شغلی و سرگرمی چون صید و شکار، قصابی و نوازندگی که در قساوت قلب لازم به ذکر است بعضی از این عوامل تا به مرحله حرمت نرسد مکروه است یعنی تا به مرتبه شدید قساوت نرسیده است مکروه می باشد. قساوت قلب آثار و پیامدهایی دارد که شامل پیامدهای فردی و اجتماعی می باشد پیامدهای فردی شامل ناخشنودی از عبادت، محرومیت از رشد، شقاوت، نفاق و ... می باشد و پیامدهای اجتماعی شامل: آسیب رسانی به جامعه، رنجش مردم، گریز از رهبر و هادی و ... می باشد. اصلاح و درمان قساوت قلب نیاز به پیشگیری و درمان دارد و از این دو راه می توان با عیوب معنوی و خلقیات ناپسند مبارزه کرد تا جامعه با سلامت فکر و پاکی زندگی کند. برای اینکه انسان بتواند قساوت را از قلب خود بزداید و در مقابل رقت، خشوع و شرح صدر را جایگزین آن کند، بهترین و نزدیکترین راه اصلاح قلب دانسته شده است. که علمای اخلاق برای این اصلاح و درمان راه هایی را بیان کرده اند که شامل راه های علمی و عملی می باشد. همه مطالب فوق را به طور مشروح در پنج بخش گنجانده ایم که بخش اول را به کلیات بحث که شامل تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت آن، فرضیه ها و طرح پرسش های تحقیق، فواید و اهداف آن، پیشینه و سابقه موضوع، تعریف مفاهیم پژوهش، ساختار و محدوده تحقیق می باشد. بخش دوم تحت عنوان مفهوم سنگدلی و قساوت قلب که شامل سه فصل می باشد در فصل اول آن به واژه شناسی قلب پرداخته و در فصل دوم معنای قساوت قلب را مود بررسی قرار داده و در فصل سوم واژگان مقابل قساوت را نام برده و مورد بررسی و تبیین قرار داده است. بخش سوم به عوامل و موجبات قساوت پرداخته که شامل چهار فصل می باشد: فصل اول عوامل اعتقادی و فصل دوم عوامل اخلاقی، فصل سوم عادات رفتاری و فصل چهارم عوامل شغلی و سرگرمی می باشد. بخش چهارم پیامدهای فردی و اجتماعی قساوت را مورد بررسی قرار داه که شامل دو فصل می باشد: فصل اول پیامدهای فردی و فصل دوم پیامدهای اجتماعی. بخش پنجم به اصلاح و درمان قساوت قلب پرداخته که شامل دو فصل می باشد: فصل اول به پیشگیری و ضرورت درمان قساوت قلب پرداخته و فصل دوم راه های درمان قساوت قلب را مورد بحث و بررسی قرار داده است. روش تحقیق بر اساس هدف، توسعه ای و کاربردی، به اعتبار ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی بوده و طریقه جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای می باشد. امید است که خداوند متعال با فضل و کرامت خویش به این سخنان ناقص و نارسا که مانند قطره ای است در کنار دریاهای مواج مواعظ و نصایح بزرگان، خاصیت احیاء ببخشد و نور در دل های تاریکمان بیفکند و عاقبت همه را قرین خیر و سعادت سازد.