جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تربیت را از انتخاب همسر شروع نموده و بر این باوریم که یک مادر شایسته، عاقله و فهیمه می تواند فرزندانی شایسته و برجسته برای خود، شوهر و جامعه بپروراند. هر کودک جدید فرد منحصری است که از ترکیب وراثتی پدر و مادر بوجود آمده. در لحظه لقاح و به هنگام ملاقات تخمک و اسپرم، سلولهای والدین در یک سلول واحد متحد شده و ساختمان وراثتی یا ژنتیک آینده کودک تعیین می گردد. دوره بارداری هم برای مادر و هم برای کودک دوره بسیار پراهمیتی است. برای مادر از آن نظر که یک زندگی محتاطانه و اغلب توام با نگرانی و اضطراب را میگذراند و وظایف و مراقبتهای دشواری را بر عهده دارد. برای کودک از آن نظر که بخشی مهم و اساسی از حیات آینده او و اصولا شکل پذیری او مربوط به رحم مادر است. مادر در این مرحله با کودک هم رابطه فیزیولوژیکی دارد و هم رابطه عاطفی. اساس کار مادری لااقل از لحظه حمل شروع و تا پایان دوره اساسی تربیت فرزند ادامه دارد و در این مدت مادر مسئول پرورش جسمی، عقلی، رشد عاطفی، اخلاقی و بالاخره انسان سازی کودک است. آنچه در این راه برای مادر ضروری است آگاهی از مسائل اسلامی، بهداشتی، تربیت روانی و اجتماعی است. به همین منظور مجموعه ای که در پیش روی دارید پیرامون مطالبی است در رابطه با نقش مادر در تربیت فرزندان در دوران بارداری از سه دیدگاه: علم، قرآن و سنت. زیرا دوران بارداری پدیده آورنده ی حقوق مادر بر فرزند و مهم ترین دوران شکل گیری شخصیت فرزند است. در این مرحله عوامل متعددی در رشد جنین تأثیر می گذارند که بعضی از این عوامل وراثتی است و بعضی دیگر به وضع جسمانی مادر در دوران بارداری و شرایط روحی و روانی وی بستگی دارد. یک خانم باردار گوهر نفیسی را در کانون سینه دارد که اشرف کائنات و برترین موجودات است و درّ ثمینی را در صندوقچه رحم می پروراند که خدایش تاج کرامت بر سر نهاده و به واسطه خلقت او به خود تبریک گفته و خویشتن را '' احسن الخالقین'' نامیده است. بنابراین مادر نه ماه باید مراقب درون و برون خود باشد تا خطر و ضرری متوجه خود و فرزندش نشود تا جنین شکل و قالب انسانی بگیرد و شایسته تکامل و ارتقاء شود.

نظم یعنی، ارتباط و همبستگی که بین اجزاء یک مجموعه قرار دارد و هر جزء مکمل جزء دیگر است؛ به طوری که بدون آن اثر مطلوب خود را نخواهد گذاشت. نظم دو نوع است: نظم تکوینی و نظم تشریعی. در اولین بخش، نظم از دیدگاه قرآن بررسی می شود. در فصل اول؛ قرآن، نظمیرا که در آسمان و عالم بالا و کهکشانها نهفته شده را اشاره می کند. در فصل دوم؛ جهان اسرار آمیز گیاهان را بیان می کند. در سومین فصل، قرآن می گوید که حیوانات از نظمی شگفت پیروی می کنند. در فصل چهارم، عالم و جود انسان را بررسی می کند. و شگفتیهای این عالم را به ما گوشزد می نماید. در دومین بخش، به عنوان الگو نمونه هایی از زندگی ائمه و بزرگان را می آوریم. نظم در زندگی پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم)، در زندگی فاطمه ( سلام الله علیها)، و زندگی علی ( علیه السلام) و همچنین در زندگی امام رضا ( علیه السلام) آمده است. بخش سوم: نظم در زندگی فردی است. فصل اول: برای اینکه نظم در زندگی به بهترین نحو پیاده شود، نیاز به این است که اوقات خود را تقسیم کنیم. فصل دوم: اسلام و مکتب و دین ما در این باره مباحثی را مطرح می کنند. فصل سوم: نظم در امور شخصی است. نظم در لباس، در نگاه، و در خوردن و ... فصل چهارم: نظم در خانه و خانواده است؛ که برنامه ریزی در این زمینه باعث صفا و صمیمیت در خانه است. فصل پنجم: بحث درباره نظامات روانی می باشد. از نظر روانی نیز انسان نیاز به منظم شدن دارد. فصل ششم: مطالعه از جمله مواردی است که مکان، زمان، وقت و مقدار آن باید تنظیم باشد. فصل هفتم: در مورد اقتصاد منظم است. قناعت نمونه ای از نظم در زندگی است. فصل هشتم: مقصود و غایت نظم صحیح را بیان می کند. فصل نهم: آثار و نتایج نظم و انضباط را مطرح کرده و یک به یک آنها را بررسی می کند. فصل دهم: تعریف برنامه ریزی، فلسفه و مراحل آن را می آوریم. بحش چهارم: نظم در اجتماع است. فصل اول؛ تعریف اجتماع می آید. فصل دوم؛ بحث در مورد مسائلی است که نظم باید در آنها جاری باشد؛ از جمله مدیریت می باشد. یعنی عواملی که باید یک مدیر برای نظم بخشی و ساماندهی رعایت کند. فصل سوم؛ در این فصل چگونگی پیدایش نظم، قدرت گرفتن آن و از هم پاشیدگی نظم سخن به میان می آید. فصل چهارم، تخلف ها و بی نظمی های اداری آمده است. و در آخرین فصل، نظم و دقت را توضیح می دهیم و آنها را با انضباط مقایسه می کنیم.

این پژوهش با عنوان نعمت های الهی از دیدگاه قرآن و احادیث، به بررسی جایگاه نعمت در زندگی انسان می پردازد. در این تحقیق سعی شده که نعمت های الهی در قرآن و احادیث بررسی و به فلسفه نعمت، انواع نعمت، شکر و کفر نعمت و راه زیاد شدن آن با هدف آشنا شدن با حقیقت نعمت در نگاه اسلام و اصلاح نگرش های نادرست نسبت به نعمت اشاره گردد. این تحقیق از دو بخش با این عناوین تشکیل شده است: بخش اول: نعمت و عوامل مؤثر در افزایش و کاهش آن، که شامل دو فصل می باشد. فصل اول: اهمیت پرداختن به بحث نعمت. فصل دوم: فلسفه آفرینش نعمتهاست. بخش دوم: به انواع نعمت می پردازد، که شامل پنج فصل با این عناوین می باشد. فصل اول: نعمت طبیعت. فصل دوم: نعمت وجود انسان. فصل سوم: نعمت معنوی. فصل چهارم: برترین نعمتها. فصل پنجم: نعمتهای بهشتیان.

موضوع تحقیق پایانی حاضر « مفهوم نفاق در قرآن و سنّت ، ریشه ها و پیامدهای فردی و اجتماعی آن» ؛ نفاق از مادّه ی « نفق» به معنای سوراخ زیرزمینی ، فنا شدن و گذشتن چیزی است و معنای اصطلاحی ، به هرگونه دوگانگی میان ظاهر و باطن و میان گفتار و عمل گفته می شود . در زبان فارسی مترادف با دورویی است . نفاق پُست ترین صفت اخلاقی بوده که با ضعف عقیده و ایمان رابطه ی مستقیمی دارد و متأسّفانه در طول تاریخ بشر آثار ناگوار فردی ، اجتماعی و اُخروی را در پی داشته است . به همین جهت طرح چنین موضوعی با هدف مصون نگاه داشتن افراد و جامعه از گزند این صفت و دارندگان آن از اهمیّت بسیاری برخوردار است . بدین منظور پژوهش پیش رو را در سه بخش با عناوین : 1- مفهوم شناسی و ریشه های نفاق 2- پیامدهای فردی نفاق 3- پیامدهای اجتماعی نفاق سامان داده ام که هر بخش فصولی را در بردارد . این پژوهش به روش های دینی ، موردی ، تحلیلی ، توصیفی و کتابخانه ای انجام گرفته و مهمترین منابع علمی مورد استفاده ، آیه ها و کتاب های تفسیر قرآن کریم، کتاب های حدیث و اخلاق است . ره آورد این اثر تحقیقی ، آشنایی با مطالب زیر است : دو رویی از مفاهیمی همچون تقیّه و کتمان شایسته و ضعف اراده ، سیاست و رازداری جداست . انواع نفاق را می توان در دو دسته ی کلّی : عقیدتی و عملی جای داد . ریشه های نفاق را می توان در تدبّر نکردن در قرآن ، حقارت درونی ، ستیزه جویی با مکتب حقّ ، پیمان شکنی ، دلبستگی به ثروت و مقام یافت . نفاق آثار زیان بار خود را بر افکار ، عقاید ، اخلاق ، رفتار و روان شخص بر جای می گذارد و زندگی اُخروی تلخی را برای او مهیّا می سازد . آسیب هایی را که دو رویی بر جامعه وارد می آورد ، در زمینه های فرهنگی ، امنیّتی ، سیاسی و تعاملات اجتماعی نمودار می گردد . تنها راه رهایی از رذیله ی اخلاقی نفاق ، چنگ زدن به آموزه های روشنگر قرآن کریم و سخنان پیشوایان معصوم اسلام : و الگوپذیری از آنان است .

این پایان نامه در قالب سه بخش می باشد که بخش اول: مبنا و ماهیت حقوقی نفقه زوجه می باشد که خود این بخش شامل دو فصل می باشد که فصل اول آن بر مفهوم فقهی و حقوقی نفقه زوجه است که مشتمل بر تعاریف نفقه و بررسی فقهی و حقوقی نفقه می باشد. و فصل دوم که ماهیت حقوقی نفقه زوجه می باشد مشتمل بر دو بحث از اموالی که انتفاع از آنها موجب نابود شدن آنهاست و اموالی که انتفاع از آنها موجب نابود شدن عین آنها نیست. بخش دوم: ارکان و شرایط نفقه زوجه است که شامل دو فصل می باشد فصل اول: موضوعات نفقه زوجه و مقدار آن را در بر می گیرد که عبارتند از خوراک و پوشاک ، مسکن خادم، .. است و در مورد نحوه پرداخت نفقه و مسوول پرداخت نفقه هم مطالبی بیان شده. و فصل دوم : شرایط وجوب نفقه زوجه و موارد سقوط آن را بیان می دارد. که می فرماید نفقه واجب است بر دو شرط: عقد دائم باشد و زوجه تمکین داشته باشد و همچنین موارد سقوط نفقه را بیان می دارد که عبارتند از نشوز، زوجه صغیره ، زوجه کبیره، زوجه بیمار و زوجه مرتد و ... و بخش سوم: خصوصیات و ویژگی های نفقه زوجه را بیان می کند که خود مشتمل بر سه فصل می باشد. فصل اول: امتیازات نفقه زن بر اقارب می باشد که در ابتدا تعریفی از نفقه اقارب و وجوب آن می شود و سپس امتیازات نفقه زن بر نفقه اقارب توضیح داده می شود. و فصل دوم: حکم انفاق پس از انحلال نکاح گفته می شود که بعد از منحل شدن نکاح موضوع نفقه به چه صورتی است و در مدت عده طلاق رجعی و طلاق بائن و فسخ عده وفات مسئله نفقه چگونه است واجب است یا نه؟ و فصل سوم: آثار ترک انفاق را می گوید که در صورتسی که زوج از پرداخت نفقه امتناع کند چگونه باید با وی برخورد شود. و زوجه از چه راههایی می تواند حقوق خود را دریافت کند.

موضوع تحقیقی که در پیش رو دارید « مهریه از دیدگاه قرآن و سنت» می باشد. هدف اصلی از پیگیری این تحقیق در ابتدا، تبیین یکی از حقوق ضایع شده زنان و به دنبال آن درک جایگاه این پدیده در نظام حقوقی اسلام، ارزش واعتبار آن در شرع مقدس و فلسفه تشریع آن و در نهایت شناختن عوامل موثر در بالا رفتن ارزش کمی مهر در عصر حاضر و راهکارهایی در مورد دست یابی سالم و فراگیر زنان به این حقوق می باشد. با این رویکرد، اشاراتی به چگونگی مهریه در بعضی از تمدن ها و ادیان قبل از اسلام شده است و سپس برخورد اسلام را با این حکم که شامل بررسی آیه ای از قرآن، نگاهی به بعضی از روایات وارد شده و همچنین بیان فلسفه این حکم از دیدگاه روایات و از دیدگاه متفکران و مفسران مسلمان می شود را مورد بحث قرار می دهد. پس از آن وارد بحث فقهی و حقوقی این موضوع شده و به بیان بعضی از مسائل فقهی و حقوقی این حکم در حد نیاز می پردازد. موقعیت مهر در نکاح منقطع فصلی دیگر از این تحقیق را به خود اختصاص داده است و در انتها وضعیت مهریه در عصر و زمان حاضر مورد ارزیابی قرار می گیرد. در انجام این تحقیق ابتدا به قرآن کریم، که حکم کلی را بیان فرموده مراجعه شد و پس از آن به کتاب های تفسیر، کتاب های روایی، کتاب های فقهی و نیز کتاب های تخصصی که تحت همین عنوان به چاپ رسیده اند و همچنین کتاب هایی که راجع به حقوق زنان و حقوق خانواده تالیف گردیده رجوع شده است و روش کار به صورت کتابخانه ای بوده است. در نهایت حاصل این تحقیق را می توان این گونه بیان کرد که: اسلام موسس این حکم نبوده بلکه اسلام با طرح این مساله بر تمام عقاید خرافی و جاهلی خط بطلان کشیده و آن را محدود و مشروط کرده است. مطلب دیگر این که در روابط زن و شوهر، محبت و صمیمیت و اخلاق بیشتر از حقوق و قانون می تواند گره گشا و کارساز باشد. البته در صورتی که محبت و گذشت یک طرف مورد بهره برداری نادرست طرف مقابل قرار نگیرد که اگر چنین باشد، نتیجه ای کاملا نامطلوب به دنبال خواهد داشت. و سخن آخر این که برای بهبود وضعیت موجود در مورد مهریه در جامعه کنونی ما، کمبود آگاهی نسبت به این موضوع و همچنین کمبود و ضعف ضامن اجرایی برای عملی شدن این حکم اسلامی احساس می شود و باید با این معضل برخوردی کارشناسانه شده و با دقتی بیشتر به بررسی این موضوع پرداخته شود.

اگر ازدواج، در یک ارتباط و پیوند فیزیکی خلاصه می شد و وسیله ای برای اتحاد کامل دو انسان در زندگی نبود، جا داشت که مهریه را به عنوان یک رکن بسیار مهم تلقی کنیم و هرچه بیشتر روی آن تکیه نماییم. ولی، آن جا که ازدواج مقدمه ای برای تشکیل خانواده است، مهریه آن قدر کم اهمیت می شود که حتی اگر در ضمن گفتگوها نامی از آن به میان نیاید و در ضمن اجرای صیغه عقد اشاره ای به آن نشود، عقد صحیح است اصولا در این پیوند مقدس، مال و منال نه تنها ارزش نیست، چه بسا ضد ارزش هم هست. ازدواج، در حقیقت از قوه به فعل رساند عشق مقدسی است که در نهاد زن و مرد به ودیعه سپرده شده تا بقای نسل آدمی را تضمین کند و کانون گرمی از عواطف پدری و مادری برای فرزندان بوجود آورد. اگر دیده می شود که خانواده ها روی مهریه فرزندان خود تکیه می کنند، بیشتر به خاطر نگرانی از آینده و متلاشی شدن کانون خانوادگی آنهاست. آنها از این می ترسند که دخترشان در آغاز یا نیمه راه زندگی مشترک شکست بخورد و احیاناً با داشتن یک یا چند فرزند طلاق گرفته و در صف بیوه های جامعه قرار گیرد. بنابراین، مهریه سنگین به منزله یک تضمین است تا اولاً) شوهر از ترس ادای آن به فکر جدایی و تجدید همسر نیفتد و ثانیاً) اگر چنین فکری به سرش افتاد، لااقل برای زن از نظر مالی، اعتباری وجود داشته باشد. این نگرانی بی مورد هم نیست. روابط آزاد لاابالی گری ها باعث بالارفتن آمار طلاق در دنیا شده است. وقتی جوامع بشری بر اثر بی بندوباری ها و هرزگی ها همچون گرداب های مهلک شده و قربانی آن هم خانواده ها باشند، چرا پدرها و مادرها برای آینده فرزندشان نگران نباشند؟ بسیار واضح است گاهی مهریه گزاف، هم چون زنجیر محکمی است که می شود به وسیله آن شکل ظاهری خانواده را حفظ کرد ولی از ویژگی های اصلی خالی است. زندگی جاذبه می خواهد و این جاذبه باید به قدری قوی باشد که برای حفظ هر یک از زوجین نیازی به زنجیر و ایجاد ترس و وحشت نباشد؛ در غیر این صورت، ولو این که زن و مردی عمری را در زیر یک سقف با هم بگذرانند، به خاطر عدم پیوند روحی، احساس خوشبختی نخواهند کرد. تازه آن زنی که پای مردی را در دام مهریه بسته و دل او را به رشته مهر و محبت نکشیده، چگونه می تواند خوشبخت باشد.؟! بنابراین دل بستن به مهریه معقول نیست، زیرا اگر مهریه به خاطر جلوگیری از متلاشی شدن خانواده است، باید فکری دیگر کرد. مهریه برای بنیان خانواده ، مانند نقش و نگار است و اگر خانه از ریشه ویران باشد از نقش و نگار آن چه توقعی می توان داشت. مهریه گزاف، درمان دردهای خانواده ها نیست، بلکه پیوندها عاطفی و همبستگی و همدلی رکن اصلی است. به طور کلی، اسلام برای جنبه های اقتصادی خانواده مقررات خاصی دارد که مسأله مهریه هم باید در کادر همان مقررات، مورد مطالعه قرار گیرد. تحقیقی که در پیش رو دارید تلاشی در جهت آگاهی بیشتر نسبت به فلسفه مهریه و اهمیت آن در اسلام است. این تحقیق از شش بخش تشکیل شده است. بخش اول به بیان تاریخچه مهریه یا عناصر حقوقی مشابه آن تحت عناوین مختلف، به عنوان یک سنت دیرپا در برخی ادیان و تمدن های پیشین می پردازد. بخش دوم به تعریف مهر در لغت و اصطلاح، انواع مهر، شرایط وجوب و جایگاه حقوقی مهر در زوجیت اختصاص دارد. بخش سوم به اهمیت مهر در آیات و روایات، کمیت مهر در روایات و همین طور فلسفه و وجوب مهر از دیدگاه متفکران مسلمان می پردازد. بخش چهارم به طرح دیدگاه های تحلیل در بیان آثار اجتماعی مهر اختصاص یافته است. بخش پنجم به بررسی علل افزونی مهر در زمان حاضر می پردازد. بخش ششم به بررسی متغیرهای فرهنگی، جمعیتی و اقتصادی – اجتماعی در مورد مهریه اختصاص دارد.

آشنایی با اخلاص و راه های رسیدن به آن از جمله اموری است که می تواند راهنمای هر مومن خداپرستی باشد. اخلاص یعنی پاک شدن، صاف شدن، یعنی زدودن هر شائبه و شک و تردیدی از نیت و عمل و عقیده. اخلاص یعنی فقط برای خدا زیستن و به یاد او بودن و فقط از او فرمان گرفتن و اطاعت کردن. وقتی انسان به این حقیقت برسد که این دنیا با تمام بزرگی و ابزار و امکاناتش نمی تواند نیاز فطری انسان را برآورده نماید، در پرتو این علم و تحول و دگرگونی عمیق روحی تمام کارها حتی ساده ترین آن هم رنگ خدا می گیرد و هر آنچه که انجام می دهد یا نیت انجام آن را می کند، فقط و فقط برای خداست و چه زیباست رنگ خدایی گرفتن امور. اما لازم است بر کسانی که می خواهند در این راه قدم بردارند و به همه چیز رنگ خدایی دهند، موانعی را که بر سر راه هر انسانی قرار دارد را شناخته و برای رفع و مقابله با آن خود را مهیا سازند و وسایل پیشرفت را بر مبنای قرآن کریم و سخنان اهل بیت پیامبر(ص) در نظر گرفته و راه را برای خود و دیگران هموار سازند. بدون در نظر گرفتن این امر و رفع موانعی که بر سر راه وجود دارد رسیدن به کمال و خدایی شدن غیر ممکن خواهد بود و باید دانست که رفع رذایل و کسب فضایل متوقف بر شناخت اسباب و اصول هر یک می باشد. اما موانعی که بر سر راه انسان وجود دارد و مانع از انجام عمل اخلاص وی می شوند زیادند از جمله: موانع فردی، خانوادگی، اجتماعی و موانعی که بعد از انجام عمل وجود دارد از جمله: حسد، غرور، کبر و ... . لذا در این مجموعه در فصل اول به مباحثی درباره ی اخلاص پرداخته شده و برای نجات انسان سرگشته موانعی که فراروی او قرار دارد در فصل دوم به بیان این موانع پرداخته تا صفحه ی دل به زیور تسلیم بیاراید و با تمام وجود همه ی اعمال را برای خدا انجام دهد.

«عن انس بن مالک قال : رسول الله ( ص) المؤمن اذا مات و تسرک و رقة واحدة علیها علم تکون تلک الور قهیوم القیامه سترا فیها بینه و بین النار و اعطاه الله تبارک و تعالی بکل حرف مکتوب علیها مدینه اوسمع من النیا سبع مرّات و ما من مؤمن یقعد ساعه عند العالم الا ناداه ربه عز و جل جلست الی حبیبی و عزتی و جلالی لاسکنتک الجنه معه و لا ابالی» پیامبر اکرم ( ص) فرمودند : هنگامی که مؤمن از دنیا رفت و یک ورقه ای که در آن علم و دانش باشد از خود باقی گذاشت، آن ورقه روز قیامت پرده ای میان او و آتش جهنم گردد و خداوند متعال به هر حرفی که در آن نوشته شده ، شهری به هفت مرتبه وسیعتر از دنیا به او عطا کند و هیچ مؤمنی ساعتی در نزد عالم ننشیند ؛ مگر اینکه خدای عز و جل او را ندا کند که به پیش دوستم نشستی ؛ قسم به عزت و جلالم تو را در بهشت ساکن نمایم و باکی ندارم. به مفاد حدیث شریف نبوی ( ص) تمام اعمال انسان بوسیله مرگ از او منقطع می گردد مگر چیزی یا عملی که از وی در بین مردم باشد و آن ها از آن استفاده نمایند. از این رو نوشته های هرکس یادگاری است از او تا در روزی که نیاز اوست ذخیره ای باشد برای قیامتش روزی که « لا ینفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سلیم » آری در مجموعه ای که به حول و قوه ی الهی تدوین شده است ؛ سعی و تلاش ما بر این بوده است که شخصیت با ارزش مادر مورد توجه و عنایت قرار گیرد و با توجه به مطالب مندرج مورد عمل در زندگی واقع گردد. اثر حاضر متشکل شده از ده فصل می باشد که در فصل های اول نگاهی داریم به مقام و منزلت زن درتاریخ که در این برهه از زمان ، زن موجودی حقیر و در حد یک وسیله می باشد که می توان آن را در جهالت اولیه تاریخ نامید ، با تابش خورشید عالم تاب اسلام و نزول آیات و روایات اسلامی که کلیدهای طلائی و مرواریدهای درخشان هویت انسانند ؛ زن مقام و منزلت خویش را در می یابد ولی با در صحنه بودن شیاطین انسی از جمله افکار پوچ و بیهوده ی غرب دوباره به شخصیت زن لطمه وارد آمده و آنان که علم تکنولوژی و حقوق بشر و مدبر که همیشه پشت سر الگوهای وارسته قامت نماز بسته اند ، آگاهتر از این هستند که در دام مغزهای الکلی غرب بیفتند ، زن و مرد مسلمان با دردست داشتن کتاب خدا و وجود گهربار احادیث ائمه اطهار ( ع) همواره بر قله های سعادت بوده و روز به روز صعود خویش را بهتر از دیروز به حول و قوه ی الهی مشاهده می نمایند ؛ در این اثر سعی شده است که مقام و ارزش مادر مورد بررسی قرار گیرد و یادآوری باشد به صورت تکمیلی بر آنچه در نسخه های اسلامی آمده است. چرا که امروز تهاجم و شبیخون فرهنگی حتی به منازل شخصی افراد و خانواده هم رسوخ کرده است و اگر نباشد هشدارهای آسمانی ، ترس این می رود که ما همان کنیم با پدر و مادر و جنس زن که شخص غربی در آن سوی مرزهای بی احساس، و بدون عاطفه و انسانیت می کند. امروزه کم و بیش مشاهده می شود که افرادی با خواندن چهار کلاس درس ، به علم و دانش خویش می نازند و دیگر خبری از عاطفه و محبت در وجودشان نیست ، و حضور مادر پیر یا پدر پیر را در مجلس دوستانه ی خویش کم شأنی می دانند ، در صورتی که تمامی ارزش انسان علم و معرفت کامل اوست ، اینان جز افکاری ناقص و پوچ چیزی را به همراه ندارند. امید است که با خواندن این اثر هرچند مختصر بیشتر مراقب رفتار و کردار خویش بوده و از وظیفه ای که خداوند بعد از عبادت خویش بر دوشمان گذاشته پیروز و سربلند درآئیم. انشاء الله – به امید سرافرازی اسلام بر مسلمین جهان در همه ی صحنه های تلاش و زندگی تا ظهور حجت بر حقش – حضرت حجه بن الحسن العسکری ارواحنا فداه - .

موضوع این پژوهش « شکر از دیدگاه قرآن و سنّت و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن است » این پژوهش سعی دارد با توجّه به کلید واژه های، شکر، کفران، نعمت و منعم ، فرد و جامعه را با مفهوم و مراتب شکر آشنا سازد و با بیان آثار فردی و اجتماعی آن انسانها را در جهت کسب این فضیلت بزرگ اخلاقی ترغیب نماید. لذا با استفاده از کتب تفسیری، روایی ، اخلاقی و همچنین از طریق روش کتابخانه ای سعی شد تا به این مهم دست پیدا کنم. یکی از مباحث مهم و فضایل اخلاقی که زینت بخش وجود هر انسانی است صفت شکرگزاری می باشد، که در کلام وحی و دیدگاه ائمه اطهار ( علیهم السلام ) به آن توصیه شده و در مورد آن سخنهای فراوان گفته شده است. شکر عبارت است از: شناختن نعمت از منعم، آن را از خدا دانستن و با آن شاد و خرّم بودن و به مقتضای آن شادی عمل کردن. بنابر تعریف شکر، می توان حقیقت شکر را به سه عنوان علم، حال و عمل تعبیر نمود. برای شکر سه مرحله مهم ذکر شده است و آن شکرگزاری به قلب، زبان و اعضای دیگر است. یعنی ابتدا قلب انسان شکرگزار در برابر منعم خاشع و خاضع می گردد و بعد از آن، شکر از قلب به زبان جاری می شود و سپس در اعمال و رفتار فرد نیز این شکرگزاری بروز می کند. شاکر حقیقی همواره مراقب است که نعمتهای الهی را در جهت رضایت الهی مصرف نماید. برای شکر به اعتبار نعمت دهنده سه قسم در نظر گرفته اند، اوّلین قسم از شکر، شکر انسان از نعمت دهندة اصلی و حقیقی یعنی خداوند است که این نوع از شکر، به اخلاص در برابر خدا منتهی شده و توحید را به دنبال دارد. قسم دیگر شکر، شکر خداوند از انسان است که به معنای پاداش دادن خداوند به عمل نیک بنده اش می باشد. نوع دیگر، شکر انسان از هم نوع است. چرا که خداوند نعمتهای خویش را با واسطه به بندگان می رساند، لذا باید از این واسطه ها نیز شکرگزاری کرد. برای شکر، آثار فردی و غیر فردی زیادی است. آثار فردی خود به دنیوی و اخروی تقسیم می گردد که عبارتند از: فراوانی نعمت، کسب فضایل اخلاقی و دوری از زشتیها، دوام و ثبوت نعمت، ایمن بودن از انواع بلاها و آثار اخروی آن، شامل کسب پاداش الهی و دوری از عذاب اخروی است. اما علاوه بر آثار فردی، آثار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی نیز برای شکر وجود دارد. بالا رفتن روحیه شکرگزاری در اجتماع باعث نزدیک شدن دلها به یکدیگر شده، روابط سالم اجتماعی را رشد می دهد، جامعه را به سوی ترّقی پیش برده، انسانها را به سوی خیر رسانی به دیگران تشویق می کند. همچنین خودباوری و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه و بی نیازی از آنها و تلاش و تکاپوی افراد جامعه از دیگر آثار شکرگزاری می باشد. برای اینکه انسانها روحیة پسندید? شکرگزاری را در خود تقویت نمایند باید در نعمتهای الهی تفکّر کرده به معرفت نعمت و منعم دست یابند و خود را ملزم به سجده در برابر عظمت و بزرگی منعم نمایند. بعد از اینکه انسان، این روحّیه را در خود تقویت کرد و در زمر? شاکرین قرار گرفت دارای ویژگیهایی می شود، از جمله، شکر در برابر نعمتها، صبر در برابر بلا، قناعت، و ترک تعظیم غیر خدا. نقطه مقابل شکر، کفران نعمت است به معنای نشناختن نعمت از منعم و شاد نبودن به آن و صرف نکردن آن در مصرفی که منعم به آن راضی است. کفران نعمت بر خلاف شکر، از صفات ناپسند اخلاقی است و باعث شقاوت عقوبت دنیا و آخرت است، افرادی که کفران نعمت می کنند، افرادی پست، اسراف کننده، و اهل دوزخند. از جمله مواردی که مانع شکرگزاری و انگیزه کفران نعمت می شود، این است که انسان، منعم را نشناسد و خود را سزاوار نعمت بداند. دیگر اینکه فرد در فراوانی نعمت فرو رفته باشد و از نظر دنیوی به بالادست خویش نگاه کند و خود را با او مقایسه نماید. یکی از بزرگترین نعمتهایی که مورد ناسپاسی انسانها قرار می گیرد نعمت اهل بیت ( علیهم السلام) می باشد، که باید در شکرگزاری این نعمت بزرگ، سعی و تلاش بسیاری نماییم. پس برای اینکه افراد، افراد شکر گزاری باشند باید با آموزشی صحیح و تشویق به تفکر و تعمق در آثار و آیات الهی، شناخت شان را نسبت به منعم و نعمت، گسترش داد و با آشنا ساختن افراد با مصادیق شاکرین واقعی آنها را ترغیب نمود تا در کسب این فضلیت اخلاقی بکوشند و با همیاری یکدیگر به جامعه آرمانی شاکری دست یابند. امیدوارم که این تحقیق بتواند ایجاد انگیزه شکرگزاری در خویش و در تمام خوانندگان این پژوهش بنماید و ما را از شکرگزاران نعمتهای الهی و خصوصاً اهل بیت ( علیهم السلام ) قرار دهد . ان شاء الله.