جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناساندن ارزش تفسیر صحابه و تابعین، کسانی که به عصر نبوت و زمان نزول قرآن نزدیک بوده اند، می تواند گامی در جهت استفاده ی بیشتر مفسران از نظرات و آگاهی های آنان و راهنمایی برای دست یافتن به تفسیر صحیح آیات قرآن باشد. مقایسه اقوال صحابه و تابعین و دیگر مفسران با یکدیگر و نیز مقایسه روایات تفسیری نقل شده از ائمه(علیهم السلام) با تفسیر صحابه و تابعین، میزان صحت تفسیر هر یک از صحابه و تابعین را مشخص می کند و همچون غربال، نظرات صحیح از غیر صحیح آنان را، جدا می نماید. در این پایان نامه، روایات تفسیری نقل شده از سعید بن جبیر گزینش و مورد مقایسه با اقوال صحابه و تابعین و روایات رسیده از معصومین (علیهم السلام) واقع شد. از این مقایسه می توان به نظرات مختلف صحابه و تابعین، میزان اختلاف آراء آنان، ارزش تفسیر سعید بن جبیر ، میزان فاصله تفسیر صحابه و تابعین و نیز تفسیر سعید بن جبیر از تفسیر ائمه (علیهم السلام) دست یافت و مفسران می توانند از این رهگذر، در بدست آوردن تفسیر صحیح قرآن استفاده کنند. به طور خلاصه می توان گفت: به نظر می رسد پس از مقایسه ی آراء تفسیری سعید، گفتار وی به روایات تفسیری شیعه شبیه تر است و تفسیر وی دارای ارزش والایی است که می تواند مورد استفاده و مرجع مفسران قرار گیرد.

چنین به نظر می رسد ، توجه به معنویات و اخلاق در نسل جوان رو به کاهش باشد . بنابراین یافتن راهها و شیوه هایی که موجبات گرایش و جذب آنان را به سوی دین و عوالم روحانی بیشتر گرداند ، ضرورت می یابد .در این تحقیق ، به شناخت انسان در اسلام پرداخته شد و نیز به عوامل گوناگونی که در تربیت او دخالت دارند ، اشاره گردید . سپس به ویژگی های جوان و شناسایی او در ابعاد مختلف روحی و روانی ، عاطفی و اجتماعی اهتمام ورزیده و در خاتمه ، با بهره مندیازقرآن و سیره عملی پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) در ابلاغ و پیام رسانی مکتبشان و هدایت افراد ، با برخی از صفات ویژه پیامبر (ص) آشنا شده و آداب و روش های صحیح تبلیغ در اسلام مورد شناسایی قرار گرفته است و برخی از موانع و آسیب ها در این طریق مطرح گردیده است.از آنجا که پیامبر اکرم (ص) به دلیل هدایت الهی ، دارای برترین و موثرترین خصوصیات یک مبلغ واقعی بوده و با تبلیغ عملی و گفتاری پیام خویش بالاترین تأثیرها را بر افراد ، چه مسلمان و چه غیر مسلمان داشته است ، در نتیجه به همه پیروانبه ویژه مربیان تعلیم و تربیت آموخته است که با تبعیت از آداب و روش هایی که در اسلام برای پیام رسانی وجود دارد ، می توانندبه موفقیت های فراوانی در زمینه جذب افراد نائل شوند . از طرف دیگر ، توجه ویژه آن حضرت به جوانان ، ثابت کرده است که آنان به خاطر فطرت پاک و سالم ، برای هدایت و راهبری شایسته ترندو آسان تر و سریع تر به سوی معنویت و دینو اجرای دستورات آن تمایل نشان می دهند .کلید واژه ها :قرآن ، معنویت ،شیوه های جذب ،حدیث ، جوان .

مجاهد بن جبر از تابعیان معروفی است که در تفاسیر شیعه و سنی روایات زیادی از وی نقل شده است؛ تا جایی که گروهی از محققان اهل سنت به تفسیر او اعتماد کرده و عده ای یاد آور شده اند که تفسیر او صحیح ترین وجوه در شرح و گزارش آیات قرآنی است. از این رو شناخت آراء و مبانی وی می تواند در شناخت دلالت احادیث و یافتن رد پای تفسیر عقلی یا سایر مبانی تفسیری تابعین کمک نماید. در این پایان نامه، با مقایسه روایات تفسیری مجاهد بن جبر با اقوال صحابه، تابعین و روایات رسیده از معصومین(علیهم السلام) مشخص می شود که مجاهد در تفسیر، در درجه ی نخست ناقل روایات نبوی و آراء صحابیان بوده و سپس به رای و اجتهاد خود بها داده است؛ گواه این مطلب آن استکه در آراء مورد بررسی مجاهد، بخصوص در آراء منحصر به فرد وی که 36 مورد در این تحقیق استخراج شده، در اکثر موارد، نظر وی تفاوت مفهومی با سایر تفاسیر و آراء نداشته و به عنوان اجتهاد مطلق نبوده و با استفاده از اقوال معصوم(علیهم السلام) و صحابه به تفسیر قرآن پرداخته است.

امروزه تاریخ تفسیر قرآن کریم هم‌چون بسیاری از علوم شکل گرفته در خصوص قرآن، دربرگیرنده‌ی گزارش‌های منابع اهل سنت می‌باشد. از جمله دلایل این اتفاق، فضای باز موجود برای رشد آثار مربوط به اهل حدیث (سلفی‌ها) و اشاعره و به نوعی مکتب خلفا می‌تواند ‌باشد که علل آن در جای خود قابل بررسی است.پایان نامه حاضر که تحت عنوان " مکتب تفسیری مدینه در قرن اول و دوم هجری "، به رشته‌ی تحریر درآمده است، تحلیلی- بنیادی بوده و با بازنگری در جنبه‌های مکنون تاریخ، سعی دارد عناصر مهم موجود در تاریخ مذهب شیعه که در شکل دادن به مدلی جدید از تاریخ تفسیر تأثیر گذار است را بررسی کند.در این پایان نامه اطلاعات مربوط به فعالیت‌های تفسیری رجال مطرح در کتب تاریخ تفسیر و نیز فعالیت های تفسیری امامان معصوم تا امام رضا - علیه السلام – و راویان آنانوتأثیر برخی تفکرات یهودیان بر اندیشه مسلمانان که پیامد آن توجه بیشتر به ساختار و ظاهر متن می‌باشد تا محتوا و باطن آن، مورد بررسی قرار گرفته است.

شناخت و تحلیل اسماء حسنای خداوند در قرآن کریم از دیر باز مطمح نظر قرآن پژوهان بوده است. در این میان به رویکرد تربیتی اسماء حسنای الهی در پایان آیات کمتر پرداخته شده است.در این پژوهش که در آن از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده شده، این رویکرد مورد توجه ویژه قرار گرفته است. نگارنده کوشیده است تا اسماء حسنای الهی در پایان آیات را از دو جنبه مورد بررسی قرار دهد؛ اول آنکه نشان دهد بین اسماء الهی در فرجام آیات با مضمون آن آیات ارتباط وجود دارد. دوم آنکه این اسماء دارای نقش تربیتی هستند. از نتایج این پژوهش آن است که اسماء الهی در پایان آیه تعلیل و ضامن آن آیه محسوب می شود، دیگر آنکه این اسماء هم از جنبه انذار و تبشیر و هم از جنبه الگو برداری رفتاری دارای کارکرد تربیتی برای انسان هستند.

این مقاله می کوشد تا با رویکردی نو با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا به بررسی چگونگی فرایند شکل گیری عمل صالح بپردازد. تا کنون پژوهش های گوناگونی دربارۀ پیوندهای متقابل عمل صالح با مفاهیمی دیگر همچون ایمان، تقوی، قلب و... صورت گرفته است. اما این پژوهش بر آن است تا با گردآوری، ارزیابی و پردازش مجموعۀ این روابط متقابل، نظام و روند رخداد عمل صالح را بر پایۀ قرآن و روایات مبین پیدا نماید. به سخن دیگر، در این مقاله، فرایند بروز عمل صالح در گذر از ساختار روانی انسان جستجو می شود. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که از دیدگاه قرآن و روایات، روند رخداد عمل صالح طی شش مرحلۀ زیر و در گذر از اجزای گوناگون ساختار روانی انسان مؤمن رخ می دهد: 1. پیدایش حاجت (در صدر)، 2. طلب و دعا (در قلب)، 3. ظهور نیت (در قلب و نفوذ آن در صدر)، 4. علم (در فکر)، 5. ارادۀ عمل (در عزم) و 6. بروز خارجی عمل صالح (در قوه). بر این مبنا، عمل صالح همان نور ایمان است که تحت ولایت الهی در گذر از اجزای ساختاری روان، ظهورهای مختلفی می یابد تا آنجا که به صورت عمل بیرونی در قوای حرکتی انسان در عالم مادی بروز می یابد و باعث صعود انسان به مراتب عالی می شود.

چکیده : سنت پس از قرآن، دومین منبع استنباط احکام و معارف دین برای مسلمانان است. در میان منابع روایی شیعه کتاب «تهذیب الاحکام» اثر شیخ الطائفه محمد بن حسن طوسی یکی از منابع اصلی و از «کتب اربعه» است که مهمترین مجموعه های روایی شیعه را تشکیل می‌دهند. کشف مقصود روایات و چگونگی شرح و نقد آنها از مهمترین علوم مربوط به حدیث‌شناسی است که در اصطلاح علوم حدیث «فقه الحدیث» نامیده می‌شود. بررسی روشی که محدثین بزرگ در این شرح و نقد بکار برده اند می‌تواند در ارائه راهکارها و روشهای درک مراد روایات و شرح و نقد آنان بسیار راهگشا باشد. بر کتاب «تهذیب الاحکام» چندین شرح نوشته شده که یکی از آنها کتاب «ملاذ الاخیار» اثر علامه محمد باقر مجلسی است.در این مجموعه برآنیم تا با بررسی این شرح گرانقدر، روشهای علامه مجلسی در شرح و نقد احادیث را ارائه کنیم. این پژوهش در سه فصل اصلی، به علاوه پیشگفتار و خاتمه تدوین گشته است. در فصل نخست با عنوان زندگی‌نامه‌ها و آثار به معرفی اجمالی شیخ مفید و کتاب «المقنعه»، شیخ طوسی و کتاب «تهذیب» و علامه محمد باقر مجلسی می‌پردازیم. در فصل دوم با عنوان درآمدی بر علم فقه الحدیث به تعریف این علم و جایگاه آن در علوم حدیث اهتمام می‌ورزیم. فصل سوم با عنوان روشهای فقه الحدیثی علامه مجلسی در ملاذ الاخیار بخش اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. این فصل شامل دو بخش است: روشهای بیرونی و روشهای درونی. منظور از روشهای بیرونی روشهایی است که در آنها از عوامل خارج از خودِ حدیث در شرح و نقد آن استفاده می‌شود. این روشها عبارتند از: عرضه بر قرآن، عرضه بر سنت قطعی، عرضه بر عقل، عرضه بر مسلمات علمی و تجربی، عرضه بر مسلمات تاریخی، توجه به فضای صدور حدیث، توجه به اصل تقیه و در نهایت بررسی سند حدیث و نقد رجالی آن. اما روشهای درونی روشهایی است که در آنها از متن حدیث و عوامل درونیِ آن، در شرح و نقد روایت بهره می‌بریم. این روشها عبارتند از: بررسی لغوی حدیث، بهره از دانش صرف و دانش نحو، توجه به علم بلاغت، توجه به تصحیف و افتادگی در متن، توجه به نقل به معنا در روایات و تاویل حدیث در صورت نیاز. در هر بخش پس از بحث نظری نمونه هایی از کتاب «ملاذ الاخیار» ارائه می‌شود.

اعتبار مجموعه روایات بخش امامت اصول کافی موسوم به کتاب الحجه که از مهمترین منابع روایی شیعه در موضوع امامت به شمار می‌رود ، در میان علمای متقدم امامی اجمالاً امری مسلم بوده است. علت این امر توجه ایشان به وثوق صدوری به عنوان مبنای پذیرش روایات و بهره‌گیری از قرائن خارجیِ صحت روایات بوده است.اما در نگاه متأخرین که تکیه آن‌ها در ارزیابی روایات بیشتر بر وثاقت راویان سند متمرکز شده ، آمار روایات معتبر به حدود 40 درصد کاهش یافته است . برخی نیز با سخت‌گیری شدید در دو حوزه سند و متن روایات ، تنها 10 درصد این روایات را صحیح و معتبر تلقی کرده‌اند.در این رساله با بررسی اسناد احادیث کتاب الحجه و نیز روایات همسان (متابع) و شواهدِ احادیثِ ضعیف السند کتاب الحجه از سایر مصادر روایی ، نشان داده شده که بیش از 75 درصد این روایات دارای پشتوانه معتبر سندی (داخلی و خارجی) می‌باشد . این آمار که با مبنای آیه الله خوئی به دست آمده همچنین حاکی از آن است که گرچه در روایات ابواب تاریخیِ این کتاب ، آمار روایات ضعیف بیشتر است ، اما روایات ابواب غیر تاریخی که صرفاً جنبه کلامی دارند ، حدود 90 درصد دارای اعتبار سندی می‌باشند.