جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، در ایفای رسالت تربیتی خود، توجه ویژه‌ای به طبیعت داشته و همواره انسان‌ها را به مشاهده و تفکر در طبیعت دعوت نموده است. این امر، تبیین جایگاه طبیعت در تربیت انسان، از دیدگاه قرآن کریم را ضروری می نماید. پژوهش حاضر که از نوع بنیادی نظری و به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته است، در تبیین این موضوع، داده‌ها و اطلاعات لازم را با روش کتابخانه‌ای گرد‌آوری نموده و به شیوه استدلال عقلی و منطقی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است و از این طریق، بنیادها، اهداف و روشهای تربیتی ارتباط انسان با طبیعت را از آیات قرآن کریم استخراج و استنباط نموده است. واکاوی بنیادهای طبیعت شناختی قرآن کریم روشن می‌سازد که طبیعت نظامی هدف‌مند و مظهر صفات و اسماء خداوند است که تحت تربیت الهی، مسیر مشخصی را می‌پیماید. خداوند، طبیعت را ماده‌ی اولیه‌ی خلقت آدمی قرار داده و تمام پدیده‌های طبیعی را در جهت تعالی و تکامل انسان مسخر نموده است. قرآن کریم بر اساس این بنیادها و با هدف تربیت ساحت های وجودی انسان، اعم از تربیت جسمانی، تربیت عقلانی، تربیت اعتقادی، تربیت اخلاقی و تربیت اجتماعی، او را به مواجهه با طبیعت دعوت می نماید و روش‌های مختلفی از جمله تجربه‌ حسی، گردشگری، کار و کسب و نیز مطالعه بُعد طولی طبیعت، که همان ارتباط طبیعت با عوالم برتر است، را برای تحقق این اهداف معرفی و توصیه می‌نماید. ارتباط انسان با طبیعت بر اساس بنیادها، اهداف و روشهای یادشده، در فرایند تربیت و تکامل اونقش و جایگاه ویژه‌‌ای خواهد داشت.

این پژوهش با هدف تبیین زمینه های تربیت اخلاقی در دوره کودکی بر اساس دیدگاه اسلام انجام شده است و از نوع کیفی است که با روش توصیفی -تحلیلی انجام شده است. تحقیقات زیادی در زمینه تربیت و به خصوص تربیت اخلاقی در دوره کودکی انجام شده است که بیشتر بر چگونگی محتوا و روش تاکید نموده اند اما در این پژوهش زمینه ها ی درونی و بیرونی به گونه ای مورد بررسی قرار گرفته که زمینه های درونی، مبنایی برای زمینه های بیرونی است یعنی بدون توجه به زمینه های درونی نمی توان به زمینه های بیرونی که اساساً تربیتی است پرداخت. براساس این پژوهش گرایش عاطفی به عنوان مهمترین زمینه درونی و فطری که نقش عمده ای در ایجاد ارتباط کودک با دنیای پیرامون خود دارد، بررسی شده است. براساس این زمینه عاطفی، کودک خودش را دوست دارد به عبارتی حب ذات دارد و این خود دوستی در شرایط مناسب تربیتی به دیگر دوستی انتقال می یابد و این زمینه ای برای گرایش به خوبی‌ها خواهد بود. سپس چگونگی توجه به این گرایش در تعلیم و تربیت کودک، باعث دیگردوستی می شود که مبنای اخلاق به شمار می آید. از این نظر خانواده مهم می باشد. نقش اساسی خانواده به عنوان زمینه بیرونی در تعلیم و تربیت کودک مبتنی بر عاطفه شکل می گیرد. انجام این مسئولیت تربیتی مستلزم سلامت عاطفی هریک از والدین از یک طرف و از سوی دیگر رابطه درست والدین با همدیگر است. علاوه بر این در ابراز محبت به عنوان عامل عاطفه اگربدون افراط و تفریط باشد باعث ایجاد احساس امنیت و اعتماد به نفس و دوری از ترس های منفی، احساس حقارت و خود کم بینی در کودک شده،که در نتیجه کودک ارزش و اهمیت خویش را در می یابد و به طور نا آگاهانه به سمت اعمال و رفتار های خوب سوق داده می شود. این نوع گرایش به خوبی در دوره کودکی زمینه ای برای گرایش آگاهانه او به اخلاقیات در دوره بزرگسالی خواهد بود.

شناخت و تحلیل اسماء حسنای خداوند در قرآن کریم از دیر باز مطمح نظر قرآن پژوهان بوده است. در این میان به رویکرد تربیتی اسماء حسنای الهی در پایان آیات کمتر پرداخته شده است.در این پژوهش که در آن از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده شده، این رویکرد مورد توجه ویژه قرار گرفته است. نگارنده کوشیده است تا اسماء حسنای الهی در پایان آیات را از دو جنبه مورد بررسی قرار دهد؛ اول آنکه نشان دهد بین اسماء الهی در فرجام آیات با مضمون آن آیات ارتباط وجود دارد. دوم آنکه این اسماء دارای نقش تربیتی هستند. از نتایج این پژوهش آن است که اسماء الهی در پایان آیه تعلیل و ضامن آن آیه محسوب می شود، دیگر آنکه این اسماء هم از جنبه انذار و تبشیر و هم از جنبه الگو برداری رفتاری دارای کارکرد تربیتی برای انسان هستند.