جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اگرچه واژۀ دانش اصطلاح عامی است، دوگانۀ نص و دانش بیانگر آن است که نص از منبع وحی و عصمت تولید شده است و دانش در سامانۀ عقلی و بشری تکوّن یافته است. با غیبت امام عصر (عجل‌اللّه تعالی فرجه) و انقطاع چشمۀ جاری نصوص، به دلایل و ضرورت‌های استمرار زندگی و بقای رسالت و دین و مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، جامعۀ اسلامی نیازمند تولید دانش‌هایی شد تا براساس آن حیات سیاسی خویش را مدیریت کند. زمینه‌های اعتقادی و باورهای دینی اهالی اندیشه را به سمت بازسازی ارشادات دینی درخصوص سبک زندگی و الگوی رفتاری جدید رهنمون کرد، اما بسترهای تاریخی و شرایط سیاسی عینی مسیر ناهمواری را فراروی آن‌ها قرار داد. تزاحم الگوی مطلوب آن‌ها با الگوی نامطلوب مخالفان، مباحث و منازعات فراوانی را به‌وجود آورد و به تبع آن تبدیل به هنجارهای رایج و ایدئولوژیک در جامعه شد. در چنین شرایط پیچیده‌ای، متفکران می‌بایست با تصرف در آن‌ها و بازسازی الگوی مطلوب خویش سبک زندگی سیاسی را در قالب نظام مطلوب عصر غیبت بازسازی می‌کردند. تلاش موفقیت‌آمیز آن‌ها زمانی به ثمر نشست که توانستند با بازشناسی و بازخوانی نصوص غیبت و اجتهاد در منابع، دو دانش جدید با عنوان «نص‌شناسی» و «فقه سیاسی» را تولید کنند و براساس آن‌ها الگوی «دولت نیابت» و «ولایت فقیه» را استنباط کنند و با ضرورت زمانه تطبیق دهند. اندیشه‌ورزی آن‌ها در چنین شرایطی سبب شد تا در دو حوزۀ «باورها» و «عقلانیت» هم دو دانش «کلام سیاسی» و «فلسفۀ سیاسی» تکوّن یابند و در سایۀ عنصر غیبت به کمک نصوص و فقه سیاسی بشتابند و با تمرکز بر ولایت فقیه، مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را از میان چالش‌های دشوار و آزمون‌های سخت عبور دهند.

«تحقق حکومت اهل بیت؟عهم؟» و زندگی کردن در سایه‌سار آن، از مهم‌ترین آرزوهای شیعیان بوده است. از این‌رو، از ائمه؟عهم؟ در مورد زمان آن سوال می‌کردند. غالب روایاتی که در این زمینه وارد شده‌اند، از عدم تعیین زمان مشخص خبر می‌دهند؛ ولی برخی روایات، دو زمان سال 70 و 140 هجری را برای این مهم، عنوان کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها روایت مندرج در «کافی» به شمار می‌آید. پژوهه حاضر، این روایات را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و ضمن بیان اعتبار سندی روایت مورد نظر، و احصای روایات هم خانواده آن، روشن می‌سازد که سال‌های تعیین شده، نه به عنوان بیان صرف گشایش در امور زندگی است و نه برای بیان زمان حکومت مهدی موعود؟عج؟؛ بلکه مراد، زمان تحقق حکومت اهل بیت؟عهم؟ توسط امامی از ائمه؟عهم؟ است که قرار بود در این دو سال محقق شود؛ ولی به دلیل موانعی که پیش آمد، زمانش به تاخیر افتاد؛ به گونه­ای که بعد آن، زمانی برای این مهم معین نشده است.

از جمله آیات قرآن که بر ضرورت حجّت زنده در هر زمان دلالت دارند، آیات مربوط به شاهدان و گواهان اعمال هستند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این مسئله است که حیات امام مهدی؟ع؟ با توجه به آیات شهادت، چگونه قابل اثبات است. بر اساس یافته‌‌های پژوهش، خدای سبحان، در همه زمان‌‌ها و در همه امت‌‌ها، فرد ویژه‌ای را از میان امت بر اعمال آنان شاهد قرار می‌‌دهد تا در روز قیامت، در دادگاه الاهی، در مورد عملکرد امّت شهادت دهد. این سنت الاهی در امت خاتم نیز جریان دارند، لذا وجود شاهد در هر عصر و زمانی، از جمله زمان حاضر ضرورت دارد. چنین فردی باید از مقام عصمت و مشاهده ملکوت اعمال، برخوردار باشد. این مقاله به روش توصیفی -تحلیلی انجام شده و در تجزیه و تحلیل آیات قرآن کریم از روش تفسیر قرآن به قرآن، بهره گرفته است.

چند روز پیش یکی از امام‌جمعه‌های موقت تهران در برنامه « عطر رمضان» شبکه قرآن صداوسیما که در کنار مرقد شیخ صدوق (رضوان‌الله تعالی علیه) اجرا می‌شد، اظهار داشت: «یک عالم ابوالشهیدی با آقای بهجت محشور بود، ازایشان در مورد درک شب قدر رهنمود می‌طلبد … و بعد از انجام آن عمل موفق به درک شب قدر و تشرف به حضور امام زمان(عج) می‌شود. این عالم جلیل‌القدر ابوالشهید می‌گوید من در این تشرف از حضرت سؤالاتی داشتم [که] یکی هم درباره مقام معظم رهبری بود، پرسیدم: آقا! حضرت آقا در نظر شما چه جورند ؟! حضرت در جواب فرمودند: «ایشان از مایند[از ما هستند]، سلمان منا اهل‌البیت». به‌قدری این جریان مرا شارژ کرده [ برای اینکه] ما رهبری داریم که از قماش حضرت است… حضرت فرمودند ایشان از ما هستند یعنی جنسشان و گوهرشان پاک است». این قسمت هم‌اکنون در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود.

اهمیت منحصر بفرد جایگاه مرجعیت و روحانیت که همیشه در خط مقدم دفاع از حریم تشیع قرار داشت وخاکریز اول به شمار می‌آمد، سبب شد این تشکیلات همواره در طول تاریخ مورد هجوم واقع گردد. دوران غیبت صغرا افرادی پیدا شدند در برابر نواب اربعه به دروغ ادعای نیابت کردند، در غیبت کبرا مخالفت‌هایی را با علما وفقهای بزرگ انجام دادند که اسامی همه آنها در کتب تاریخی ثبت است.

مأمون عباسی نه از برای توطئه‌گری و نه از روی اعتقاد مذهبی شیعی، بلکه متأثر از فضای فکری سیاسی به امام رضا (ع) روی کرد.