جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بی‌گمان یکی از کارکردهای «دعا برای سلامت امام زمان؟عج؟» را باید در نفعی که به دعاکننده می‌رسد، جست‌وجو کرد؛ اما آیا می‌توان آن را عاملی معنوی در دفع یا رفع بیماری آن ‌حضرت دانست؟ نوشتار حاضر، ضمن پذیرش نقش نخست دعا، از گذر اثبات امکان وقوع بیماری از راه قانون اسباب و مسببات و وجود مصلحت در بیماری و پرداختن به موانع بیماری، اعم از این‌که آن را «محال وقوعی» کند یا نه؛ در قالب اصولی، مانند ویژگی‌ها و به طور خاص علم لدنی حداکثری و عصمت امام از منفرات و همچنین تضمین حفظ امام از سوی خداوند و عاملیت اسباب معنوی؛ «وجه مقدمی» دعا برای سلامتی امام زمان؟عج؟ را تبیین کرده و به این نتیجه رسیده است که خداوند، حضرتش را برای نجات انسان‌ها حفظ می‌کند؛ اما تحقق این وعده الاهی بدون اسباب نیست. «دعای علی‌البدل»، به عنوان سببی معنوی از اسباب حفظ امام به شمار می‌‌آید.

عثمان بن سعید یکی از اجزای اصلی نهاد وکالت بود که در دوران زندگی امام عسکری علیه السّلام و ابتدایی غیبت صغری به عنوان وکیل درجه یک امامیه طرح شد. وی در دوران امام عسکری علیه السّلام به عنوان توانست بسیاری از مهمات این دوران از جمله امور مالی را به فرمان امام به انجام برساند و در غیبت صغری نیز سعی وافری داشت تا مشکلات به وجود آمده پیرامون غیبت امام دوازدهم را به کمک امام مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و برخی دیگر از کارگزاران ایشان مرتفع سازد. در تاریخ شیعه نقش‌آفرینی او به اندزه‌ای بود که می‌توان عثمان را از جمله حلقه تکمیل تاریخ شیعه امامی دوره غیبت و دوره حضور در نظر گرفت که با فرمان‌پذیری از امامان دوره خود علاوه بر رفع بسیاری از مشکلات امامیان در این دوران، نام خود را به عنوان یکی از اثرگذارترین وکلای ائمه علیهم السّلام جاودان سازد.

سرنوشت جمعیت انبوه اهل کتاب در عصر طلایی ظهور موضوعی است که در این تحقیق ابعاد مختلف آن کاویده می شود. لذا در این تخقیق یه روش توصیفی تحلیلی و مطالعه اسناد کتاب‌خانه ای و نیز با هدف بیان سرنوشت اهل کتاب در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) سعی بر آن بوده است به این سؤال پاسخ داده شود که سرگذشت اهل کتاب در حکومت حضرت مهدی (عج) چگونه است؟ بررسی مدلول روایات این موضوع، بیان‌گر این است که در عصر رهبری امام مهدی(عج) با ایجاد مرکزیت واحد و مدیریت و حاکمیت یگانه برای همه اجتماعات و نژادها و منطقه ها، عوامل اصلی تضاد و جنگ و ستم از میان رفته و اکثر اهل کتاب در عصر حکومت امام مهدی(عج) اسلام می آورند و جهان از وجود اهل کتابی که بر عقاید شرک آمیز خود اصرار بورزند پیراسته خواهد شد.

بررسی و نقد دیدگاه‌های عثمان الخمیس در زمینه رویکرد رفتاری امام مهدی؟عج؟ در آثار مکتوبش، که به تفاوت مهدی شیعیان با مهدی مسلمانان و مهدی هراسی منتج شده، موضوعی است که این نوشتار به آن خواهد پرداخت. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای سامان یافته است و به نحوه بهره‌گیری یکی از نظریه پردازان وهابی از روایات در حوزه مهدویت می‌‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهند وی با استفاده گزینشی و تقطیع روایات از منابع شیعی، در تلاش است که اثبات کند مهدی شیعیان با مهدی مسلمانان متفاوت است و از مهدی شیعیان چهره‌ای خشن، غیر رحمانی به تصویر می‌کشد. این نوشتار با بر شمردن شیوه وی و نقد تحلیل مطالب طرح شده، روشن خواهد کرد که شیعیان رویکرد و آموزه‌‌های رفتاری حضرت مهدی؟عج؟ را بر رویکرد رفتاری رسول خدا و سنت ایشان مبتنی می‌دانند و تصویر ارائه شده توسط عثمان الخمیس از مهدی شیعیان با توجه به رویکرد رفتاری حضرت مهدی؟عج؟ قابل قبول نیست و مردود است.

آموزه «مهدویت» از برجسته‌‌ترین اندیشه‌‌هایی است که در نگرش ایجابی و سلبی فرقه‌های اسلامی جای گرفته است. پس از غیبت صغرا، فقدان امام حاضر و طرح سوال‌‌های تردید برانگیز درباره امام غایب و انگاره‌‌های نوپدید علیه نظرگاه امامیه؛ سبب شد که اندیشمندان امامی، نظیر شیخ طوسی در صدد پاسخ‌‌گویی به شبهات برآیند. تحقیق فراپیش با روش توصیفی- تحلیلی، شیوه شیخ طوسی را در پاسخ به شبهات مهدویت در کتاب «الغیبه»، بررسی کرده است. واکاوی روش شیخ، افزون بر ارائه الگوهای متناسب با عصر حاضر در عرصه پاسخ به شبهات مهدویت؛ به فراهم کردن زمینه‌‌های جدید در تعمیق پژوهش‌‌های مهدوی کمک می‌‌کند. بر اساس یافته‌‌های پژوهش، رویکرد شیخ طوسی در پاسخ‌‌گویی به شبهات فرقه‌‌های مختلف، علاوه بر کاربست روایات؛ از اجماع، دلایل عقلی، دانش رجال و درایه و اصول بهره گرفته است. در شبهات مفروض نیز افزون بر دلایل عقلی، از تاریخ و آیات قرآن و روایات استفاده کرده است.

واژه «قائم» یکی از پربسامدترین واژگانی است که درروایات مهدوی منعکس شده است. در دوران پس از ائمه یازده‌گانه تنها مصداق آن بر امام عصر قابل تطبیق است. جریان احمد بصری در صدد است این واژه را که در روایات اشاره شده بر او تطبیق دهند. آنان با استناد به برخی از روایات متشابه و غیرمتشابه و تاویل‌گرایی به طرح آموزه‌هایی مانند «قائم اول»؛ «قائم قبل از ظهور» بستری را جهت جایگزینی احمد بصری به جای امام مهدی ایجاد کرده؛ به گونه‌ای که حجم عظیمی از روایات اختصاصی امام مهدی را در شان وی می‌دانند. نوشتار پیش‌رو که با روش توصیفی _ تحلیلی به فرجام رسیده است استنادات این جریان را به نقد کشانده است. استناد به روایات ضعیف، تقطیع برخی روایات، تعارض ادله آنان با اصول پذیرفته شده از جانب این فرقه از جمله نقدهای روشی به آنان است. مهم‌تر از آن در تعیین مصداق تنها ادعای شناسایی آن مصداق و تطبیق بر احمد بصری صورت گرفته است که از نوع مغالطه دلیل نامربوط است.

دوران غیبت صغری از برهه‌های مهم تاریخ اسلام است که بنا به دلایلی امکان دسترسی به امام معصوم برای شیعیان وجود نداشت و از طریق وکیلانی که تعیین می‌شد امور آنان ساماندهی می‌شد. چگونگی انتصاب این وکیلان و مهم-ترین ملاک‌های حاکم بر این انتصاب‌ها موضوع نوشتار پیش رو است. ضرورت بحث از این موضوع زمانی روشن می‌شود که بدانیم شرایط سیاسی اجتماعی جامعه اسلامی در این دوران برای شیعیان بسیار سخت بوده و دستگاه حاکمه و وابستگان آن به شدت تلاش داشتند تا نیروهای شیعی را تجزیه و پراکنده نموده و از ارتباط آنان با یکدیگر و از طرفی ارتباط آنان را با رهبران‌شان قطع یا محدود نمایند. انتصاب‌ها به فرمان مستقیم امام زمان و معرفی وکیل جدید به وسیله وکیل خاص حضرت صورت می‌گرفت. انتصاب‌ها مخفیانه و بیشتر اوقات در قالب توقیعاتی بود که صادر می‌گشت. زمینه‌سازی‌هایی در این جهت لازم بود. اقدام به نصب وکیلان قبل از درگذشت وکیل سابق، خبر دادن از مرگ وکیل سابق، اطلاع‌رسانی به دیگر وکیلان و بزرگان مناطق، مدح و تمجیدهایی که صادر می‌شد، از جمله مقدمات امر انتصاب بود. مهم‌ترین ملاک‌ها در انتصاب، رازداری و حفظ اسرار، مقام علمی و معرفتی و آگاهی‌های غیبی بود که از طریق امام بدانها داده می‌شد. در برخی موارد بعید بودن احتمال وکالت شخص مورد نظر، ملاک قرار می‌گرفت. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است و گزارش‌های تاریخی توصیف شده و مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

براساس روایات، ائمه چهارده معصوم علیها السلام مخلوقات این عالم هستند و شرط دین‌داری در افراد، معرفت نسبت به آنان است. در یک قاعده اگر فردی امام‌شناس باشد، به‌تبع آن نسبت به توحید و نبوت هم معرفت پیدا می‌کند و اگر نسبت به امام زمان عصر خود معرفت نداشته باشد، توحید و نبوت را نپذیرفته و به عبارتی، فردی بی‌دین محسوب می‌گردد. این مقاله حاصل گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای با روش توصیفی ـ تحلیلی، بر آن است که با استناد به روایات مستند از ائمه معصومان علیها السلام و سخنان اندیشمندان اسلامی، که برگرفته از قرآن و احادیث الهی است، به بررسی ابعاد معرفتی امام زمان علیه السلام بپردازد تا زمینه شناخت و معرفت حقیقی نسبت به آن حضرت در عصر حاضر را روشن سازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که منتظران امام زمان در زمان غیبت، می‌توانند با استمداد از مجموعۀ باورهای عمیق دربارۀ امامت، مانند ضرورت و اهمیت آن، نقش امام در عبودیت و بندگی، شناخت ابعاد شخصیتی و ویژگی‌های اخلاقی ـ رفتاری، شناخت اوصاف و برنامه‌های ایشان، اعتقاد به ظهور آن حضرت و تحقق معرفت به وجود امام زمان، خود را از غفلت‌ها و انحراف‌های زمانۀ غیبت مصون بدارند و زمینه تکامل معنوی و اخلاقی خود را فراهم کنند و بدین وسیله زمینه‌ساز ظهور امام خود شوند.

باور به حکومت جهانی منجی، از اشتراکات بین­الادیانی است. در قرآن کریم، آخرین کتاب آسمانی، تاکید خاصی بر مستضعفان به عنوان مهم­ترین نیروها در راستای زمینه­سازی برای تشکیل و تداوم حکومت جهانی بقیه­الله الاعظم شده است. باور به حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) چشم­اندازی نو و امیدوارکننده را در پیش چشم انسان­هایی قرار خواهد داد که سالیان متمادی در نقاط مختلف جهان از جمله فلسطین، نیجریه، سوریه، یمن، ایران و.. به­عنوان مستضعفان آخرالزمانی، از جانب جبهه استکبار، تحت شدیدترین فشارها قرار گرفته­اند. در نوشتار حاضر، به روش تحلیلی – توصیفی، نقش مستضعفان، که در تقابل فرهنگی آخرالزمان، بیشترین تاثیر را برای رسیدن به این افق روشن دارند، تبیین شده است. صبر و استقامت، خودآگاهی، بسیج اراده­های عمومی، مبارزه با ضد فرهنگ­ها در عرصه مهدویت، اطاعت محض از امام و کمک به ایشان در اداره حکومت و خلق قدرت انگیزشی برای رسیدن به یک افق مشترک، که همان حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) است، اقداماتی­ است که مستضعفان برای رسیدن به حکومت الهی می­توانند انجام دهند.