جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتقاد به مهدویت، باور مشترک ادیان الهی است. تمام معصومین از پیامبر اکرم(ص) تا امام یازدهم(ع) به تبیین مهدویت پرداخته و ضمن آشناساختن شیعیان با آموزه­های مهدوی، آنان را برای دوران غیبت آماده­ کرده­اند. در این نوشتار، بحث مهدویت در کلام امام رضا(ع) با روش نقلی - توصیفی و با استفاده از منابع روایی شیعه، واکاوی شده است. اندیشه­های مهدویت در دوره امام باقر و امام صادق علیهماالسلام تبیین شده بود؛ اما در زمان امام رضا(ع) جریان مهدویت توسط واقفیه و فرقه­های ضاله دچار انحراف گشت. از این­رو، حضرت کوشید تا مهدویت و معرفت مهدوی را در جریان و خط صحیحش بازگردانده و صیانت کند. در این مقاله، روایات مهدوی امام رضا(ع) از جهت سند و محتوا، گونه­شناسی و اعتبارسنجی می­شود. موضوعاتی که در این روایات مطرح شده، مشتمل بر معرفی شخصیت حضرت حجت و وقایع آخرالزمان و فرج و ظهور است که راویان آن، افراد موثق و عالمان شیعی هستند تا رابطی برای انتقال مفاهیم و تفکر مهدویت به جامعه شیعی باشند.

عیسی بن مریم از جمله پیامبرانی است که زندگانی او به طور عام و نقش او در آخرالزمان به طور خاص مورد توجّه منابع دینی اسلام قرار گرفته. در میان آیات قرآن، اشاره به سخن سرنوشت‌ساز مسیح در آخرالزمان، ایمان اهل کتاب به امام زمان در پرتو راهنمایی عیسی و برتری تابعان عیسی بر مخالفان او تا روز قیامت از جمله اموری است که نقش معرفتی نزول عیسی را به صورت پررنگ ترسیم نموده. هم‌چنین در روایات متعددی در جریان اقتدای مسیح به نماز امام زمان می‌توان به نقش معرفتی آن پی برد. در برخی از روایات دیگر سخن از نصرت مسیح به میان آمده که تکمیل‌کننده نقش عیسی در آخرالزمان است. ما در این تحقیق کوشیده‌ایم با تبیین داده‌های اطلاعاتی به کارکردهای نزول عیسی بپردازیم و در فرایند تحقیق به این نتیجه رسیده‌ایم که عیسی نقش بسیار مهمی در معرفت‌بخشی به مسیحیان و ایمان اهل کتاب به امام زمان دارد. fa en

در روایات شیعی به نشانه‌های حتمی قیام امام مهدی(ع) توجه شده است که ضرورت دارد تعداد و مصادیق واقعی آن‌ها مشخص شود. مقاله پیش‌رو به این مسئله پرداخته و پس از بررسی روایات شیعی، تصویر روشنی از‌ نشانه‌های حتمی قیام امام مهدی(ع) ارائه نموده است. پس از واکاوی 17 نشانه‌ی نقل شده در روایات، این نتیجه به دست آمد که در منابع روایی شیعه و مطابق ملاک‌های خاص برای تشخیص علامت‌های حتمی از غیر حتمی، تنها به حتمیت چهار نشانه؛ 1ـ خروج سفیانی، 2ـ خسف بیداء، 3ـ قتل نفس زکیه و 4ـ ندای آسمانی، تصریح شده است و قابل اعتنا هستند، لکن حتمی بودن 1ـ یمانی، 2ـ خسف‌های دیگر غیر از بیداء، 3ـ دجال، 4ـ اختلاف بنی‌العباس، 4ـ نزول حضرت عیسی(ع)، 5ـ فریادی در ماه رمضان، 6ـ خروج آتشی از عدن، 7ـ ظهور دستی در آسمان، 8ـ دخان (دود)، 9ـ ظهور خورشید از مغرب و 10ـ واقعه‌ی احجار الزیت، بر اساس این روایات و ملاک‌ها، مورد نقد جدی قرار گرفته است؛ برخی از آن‌ها دلیل روایی قابل اعتنایی ندارند و برخی از آن‌ها از نشانه‌های قیامت هستند و به اشتباه یا تسامح، نشانه‌ی ظهور تلقی شده‌اند.

امامان شیعه به اقتضای شرایط اجتماعی حاکم بر جامعه برنامه ای برای ارشاد و هدایت وتمدن سازی جامعه در نظر گرفتند و در راستای فرهنگ سازی به تربیت شاگردان بسیاری همت گماشتند تا در کنار ایشان کاروان بشریت را به سوی توحید و تداوم مدنیت اسلامی رهنمون باشند. در این میان امام حسن عسکری (ع) نیز برای نیل به مقاصد خویش شاگردانی تربیت کردند، که از آن میان تعداد زیادی ایرانی تبار بودند و در انتقال اندیشه ها و عقاید و اهداف امامان شیعه در جامعة اسلامی به ویژه در ایران نقش فراوانی داشته-اند. این گروه بیشتر، راویان حدیث و انتقال دهندة افکار و اندیشه های ناب تشیع بودند و در این باب توانستند آثار و روایات بسیاری بر جای گذارند که شمار زیادی از این روایات را که بیشتر بُعد فقهی داشته و مورد استفادة مردم قرار می گرفته است، می توان در منابع روایی، به ویژه در کتب اربعة شیعه، مشاهده کرد.