جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سابقۀ حضور یهود در جزیرة العرب به دورۀ پیش از اسلام بازمی گردد. ظاهراً یهودیان در ادوار مختلف به این منطقه مهاجرت کرده اند. عدم حضور جدی یهودیان این منطقه در میان مشاهیر فرهنگ و علم یهود، نشان از پایین بودن سطح دانش آنان در مقایسه با یهودیان سایر مناطق دارد. با این-حا یهودیان بر جامعۀ عرب تأثیرگذار بودند. در دورۀ اسلامی علمای یهود به دلیل عدم برخورداری از دانش، نتوانستند تعامل سازنده ای با پیامبر(ص) داشته باشند. بعد از رحلت پیامبر(ص)، مسلمانان در تعامل با یهودیان به ویژه احبار نومسلمان، عناصری از فرهنگ یهود عمدتاً با بار ارزشی منفی وارد فرهنگ اسلامی کردند. اما با آغاز شکل گیری تمدن اسلامی، مسلمانان با ساکنان مناطق مفتوحه از جمله علمای یهود تعامل دو سویه برقرار کردند. نگارنده بر آن است که تفاوت سطح دانش یهودیان جزیرةالعرب با مناطق دیگر، تأثیرگذاری دوگانۀ یهود در فرهنگ اسلامی را به همراه داشته است. نتیجۀ پژوهش حاضر مبین آن است که تأثیر گذاری یهودیان جزیرة العرب در سده های نخستین در جامعۀ اسلامی سبب نفوذ آن دسته از عناصر فرهنگ یهود درجامعۀ اسلامی شد که واژگونه شدن بخشی از آموزه-های اسلامی را به دنبال داشت؛ در حالی که با آغاز شکل گیری تمدن اسلامی تعامل دو سویه میان علمای مسلمان و یهود به وجود آمد.

ابوجعفر محمدبن جریر طبری یکی از اختران فروزان آسمان فرهنگ و تمدن اسلامی است. که در ورای قرون و اعصار همچنان درخشندگی خود را حفظ نموده است. او در سال 225ق. در آمل مازندران (=طبرستان) دیده به جهان گشود. در ایام کودکی آثار نبوغ در او مشاهده می شد. آنچنان که در سن هفت سالگی حافظ قرآن شد و در هشت سالگی برای مردم نماز می گزارد و از نه سالگی به کتابت حدیث پرداخت. طبری مقدمات دانش آموزی را در زادگاهش آغاز کرد و سپس در ری به ادامه تحصیلات علمی خویش پرداخت و از محضر استادان آنجا بهره های علمی فراوان برد. شهر ری در این زمان محل آمد و رفت دانشمندان و دانش پژوهان بود....

دوران سیزده ساله ی بعثت نبوی، طی سه مرحله: دعوت مخفیانه، دعوت خویشان و اقوام و دعوت علنی و عمومی، با موفقیت ادامه یافت و اقشار بسیاری، به ویژه جوانان مکه، به رسول الله (ص) گرویدند. سران قریش و مشرکین که حیات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی خود را در خطر دیدند، با تکیه بر تعصبات قومی و فرهنگی جاهلی و گذشته گرایی، به شدت به مقابله با آن حضرت پرداختند و از هیچ کوششی اعم از شکنجه و تهمت های ساحری، کهانت، جنون و شاعری نسبت به وی و یارانش دریغ نکردند. ادامه ی نهضت و بنیان یک جامعه ی دینی در این مسیر دشوار و پرخطر، جز با یک برنامه ریزی هدفمند ممکن نبود. لذا رسول گرامی اسلام (ص) برای رسیدن به اهداف عالی خود، به وسیله ی ابزارها و اقداماتی بر موانع و مشکلات سهمگین و شکنجه های طاقت فرسای این دوران فائق آمد. اهم اقدامات رسول الله (ص) عبارتند از: 1- سالم سازی و تربیت نیروی راستین مدافع اسلام؛ 2- ارتقای سطح آگاهی و بصیرت مسلمانان نخستین؛ 3- اخلاق و شخصیت معنوی و ظاهری رسول الله (ص)؛ 4- صبر و پایداری و استقامت در برابر مشکلات و موانع؛ 5- قرآن کریم، معجزه ی رسول خدا (ص)؛ 6- گفت و گوی احسن و گفتار نیکو در برخورد با مخالفان؛ 7-هماهنگی گفتار با کردار و تبلیغ با عمل از سوی رسول الله (ص)؛ 8- هدفمندی و برنامه ریزی دقیق؛ 9-کادرسازی از جوانان مکه؛ 10- استعانت و یاری از خداوند در برابر مشکلات و موانع.