جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مسئله تأثير نفس پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در عالم وجود، از اموري است که در علوم مختلف کمتر به آن توجه شده است. فلسفه، با وجود داشتن اهدافي چون شناخت، تفسير و تحليل سراپاي هستي و قوانين حاکم بر آن، در نيمه راه اين مسئله است. عرفان که از آغاز به کانون هستي و مرکز اصلي موجودات چشم دوخته، ميتوان گفت که با تحليلهاي بيشتر و طرح مباحثي چون «حقيقت محمديه» و «ولايت انسان کامل»، گامي جلوتر و برتر از فلاسفه برداشته و در اين زمينه گامي بيشتر به جلو رانده است. «کلام» عهدهدار بررسي مباحث الهيات چون ذات، صفات و افعال خداوند است و همچنين پاسخ به شبهات و دفاع از گزارههاي ديني و آموزههاي شرعي را بر عهده دارد؛ در عين حال، اين مسئله در متن کلام جاي نگرفته و از آن سخن به ميان نيامده است. بر اين اساس، تحقيق حاضر در دو فصل به تأثير نفس پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در عالم وجود با رويکرد به مسئله توسل پرداخته است. از نظر بيشتر انديشمندان مسلمان، يکي از درجات معنوي براي نفس انسان اين است که ولايتش از قلمرو مادي بدن گذشته و گستره مادي و معنوي را درنورديده و همه چيز را مسخر خود سازد و اين نفس حتي پس از مرگ و در عالم برزخ نيز همچنان صاحب اين استعداد و توانايي معنوي بوده و ميتواند در عالم دنيا مؤثر و متصرف باشد. همچنين پيامبراسلام به عنوان کاملترين انسان، در عوالم مختلف حضور داشته و هستي با هستي ايشان حيات گرفته و بقا و استمرار مييابد. هر چند حد و مرز و تسلط و سيطره انسان کامل بر ماده و عالم مجردات، ملک و ملکوت نامکشوف و نامعين است، اما معجزات ايشان گوشههايي از اين حکومت و حاکميت ايشان را افشا ميسازد. همچنين با توجه به روايات بيان شده، پيامبرانِ پيش از پيامبر اسلام، در سختي و مرارتها به وجود پر برکت ايشان، استغاثه ميکردند.

---

‫يکي از مهمترين مباحث علوم قرآني، مسئله گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. اين پژوهش در سه بخش، به ديدگاه مخالفان و موافقان اين مسئله و ادله دو ديدگاه و بررسي آنها پرداخته است. شبههاي در اين نيست که ترتيب آيات قرآن توقيفي بوده و نصوص و اجماع بر اين مسئله دلالت دارد. در مورد توقيفي بودن ترتيب سورهها دو ديدگاه وجود دارد و بنابر دلايل عقلي، نقلي و تاريخي، ترتيب سورهها در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به صورت کنوني بوده است. اما در مورد گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم دو ديدگاه وجود دارد: ديدگاهي که مخالف گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است و ديدگاه موافق گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم . نويسنده نخست به ديدگاه مخالفان و ادله آنها پرداخته و پس از آن، ادله آنها را بررسي و نقد کرده است. بنابراين، ادله آنها نميتواند مدعاي آنها را ثابت کند. سپس ديدگاه موافقان گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ارائه و ادل? آنها بررسي شده است. با استناد به شواهد و دلايل قرآني، روايي، عقلي و تاريخي، ثابت شده است که گردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم انجام شده است. از جمله دلايل قرآني، ميتوان به اينکه قرآن خود را «کتاب» معرفي ميکند، وجود آيات تحدي، و ذکر نام قرآن در رديف ديگر کتب آسماني اشاره کرد. از دلايل روايي ميتوان به روايات وارد شده در فضيلت و ثواب ختم قرآن اشاره کرد و اينکه ختم در جايي معنا پيدا ميکند که آغاز و پايان قرآن مشخص باشد. دلايل عقلي و شواهد تاريخي نيز بر اين معنا دلالت دارند. در پايان، پيامدهاي گردآوري يا عدم آن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بيان شده است. مصونيت قرآن از تحريف، ثبوت توقيفي بودن نظم و ترتيب آيات و سورهها، اقتضاي حکمت و تدبير پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، و سازگاري روايات جمع قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با حکم عقل، پيامدهاي مترتب برگردآوري قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. از پيامدهاي مترتب بر گردآوري نشدن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ميتوان به تعارض اين مسئله با اهتمام پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اصحاب نسبت به قرآن، احتمال تحريف در قرآن، تناقض احاديث جمع قرآن با يکديگر، و تعارض اين مسئله با اعتقاد به جاودانگي و جهاني بودن قرآن اشاره کرد. نتيجه اينکه با توجه به پاسخ به دلايل مخالفان و دلالت ادله موافقان بر جمع قرآن در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، ديدگاه دوم پذيرفته ميشود.

---

---

‫مسئله معراج از بزرگترين معجزات پيامبر اسلام (ص) است كه در قرآن كريم به‌صورت اجمال و در احاديث ائمه (ع) به‌صورت مفصل در مورد آن سخن به ميان آمده است و در اصل وقوع آن به علت صريح آيات قرآني و تواتر احاديث، شكي وجود ندارد. و مباحث مطرح شده اختلافي بيشتر حول كيفيت معراج است كه در خواب بوده يا بيداري؟ با روح شريف بوده و يا با جسم و روح صورت گرفته است؟ در پاسخ به اين پرسش‌ها نظرات گوناگوني مطرح شده است كه هر كدام دلايل خاص خود را مي‌آورند. اما آن‌گونه كه از بررسي آراء و نظرات به دست آمده نظرية معراج روحاني و جسماني از همه صحيح‌تر به نظر مي‌رسد. چرا كه صريح آيات قرآني چون سبحان الذي اسري بعيده ليلاً... (اسراء/ 1) كه صفت «عبده» در آن به كار رفته و «عبد» بر روح و جسم هر دو اطلاق مي‌شود و اين كه اگر در خواب باشد ديگر معجزه و محل تعجب نخواهد بود ودلايل متعدد ديگري كه در اين نوشتار به آنها اشاره شده است، دليل بر اين مدعاست. همچنين بايد توجه داشت كه همان‌گونه كه انسان نمازگزار كه معراج است، شهودات معنوي خود را با روح و جانش دريافت مي‌كند و نه با جسم شريفشان پيامبر اكرم (ص) نيز گرچه همراه با جسم شريفشان بوده است، اما همه مشاهدات با چشم سر صورت نگرفته، بلكه اغلب آنها مشاهدات روحاني و با چشم دل مي‌باشد. از‌جمله آنجا كه مي‌فرمايد: ما كذب الفواد ما راي  (نجم/ 11). واژگان کلیدی: معراج پیامبراکرم (ص) ، معراج جسمانی، معراج روحانی، تفسیر قرآن، احادیث اسراء، جوادی آملی، طباطبایی.

‫چکيده : پژوهش حاضر، ويژگي‌هاي بي‌بديل پيامبر اسلام(ص) و کرامات آن حضرت از منظر منابع روايي شيعه و اهل سنّت را مطرح و با هم مقايسه مي‌کند. نويسنده در دو گفتار خصوصيات فقهي و غيرفقهي رسول اکرم( را از منظر احاديث فريقين بررسي کرده است. در گفتار اول ابتدا ويژگي‌هاي غيرفقهي پيامبر اسلام(ص) همچون: کرامات ظاهر شده از ايشان قبل و پس از ولادت، بشارت‌هاي عهدين در باب تولد پيامبر، شباهت‌هاي آن حضرت با برخي انبياي الهي مانند موسي( و معجزات هنگام ميلاد ايشان و... سپس مؤيدات قرآني درباره اين که: آن حضرت رحمه‌للعالمين، خاتم پيامبران، به معراج صعود کرده، داراي شفاعت کبرا، نبي امت خود، و امت او افضل امم و صاحب خلق عظيم است و... ذکر گرديده و از ديدگاه قرآن کريم و روايات تفسيري اهل سنت، اين موضوعات دنبال مي‌شود. نويسنده در همين زمينه با اشاره به انواع وحي، معناي ختم نبوت و کيفيت معراج و سير ملکوتي پيامبر اسلام، شبهه‌هاي معراج پيامبر اکرم( و خاتميت آن حضرت را مطرح کرده و پاسخ آن‌ها را مي‌دهد. وي در بخش دوم از نوشتار خويش ويژگي‌هاي فقهي پيامبررا از منظر منابع روايي شيعه و اهل سنت بررسيده و اموري مانند وجوب نماز شب بر آن حضرت، جواز ازدواج با بيش از چهار زن، حرام بودن نکاح زنان ايشان حتي پس از رحلت آن حضرت با ديگران، حرمت خروج زنان ايشان از خانه، وجوب مودت اهل بيت آن حضرت، وجوب صلوات فرستادن بر ايشان، حرام بودن صدا زدن حضرتش با اسم محمد( توسط مردم و حرمت بالا بردن صدايي بر صداي آن حضرت را به عنوان خصوصيات فقهي پيامبر اسلام بر مي‌شمارد. نويسنده براي هر يک از اين ويژگي‌ها ابتدا، آيات متناسب و سپس روايات منقول از مصادر شيعه و اهل سنت را فراروي خوانندگان قرار مي‌دهد.

‫در این پایان نامه سعی شده است که گوشه¬ای از نظام تربیتی اسلام یعنی تربیت اعتقادی بر پاية سیره پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم به تصویر کشیده شود. پرسش¬هایی که به دنبال یافتن پاسخ آنها بودیم عبارتند از: سیره پیامبر و اهل بیت در تربیت اعتقادی چه بوده است؟ ایشان برای ایجاد شناخت نسبت به اعتقادات اساسی اسلام و تعمیق این شناخت در بین مخاطبان چگونه رفتار می¬کردند؟ در مقابله با شبهات اعتقادی از کدام روش ها استفاده می-کردند؟ در این تحقیق با این روش عمل شد که ابتدا نظرات رایج در باب آن موضوع را جمع آوری و بررسی و جمع بندی شد. سپس آن را به سیره پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم عرضه کردیم و در پایان به جمع آوری و استنباط حکم موضوع از سیره می¬پردازیم همراه با نقد نظرات رایج در باب موضوع. یافته¬های تحقیق به این شرح است: 1ـ سیره تربیتی معصومین صلوات الله علیهم دارای مبانی، اصول و روش¬های تربيتي است. مبانی و اصول قسمت ثابت و روش¬ها به عنوان الگوهای متغیر قابل توجه هستند. مبانی خاص بدست آمده و اصول آنها عبارتند از: مبنای هدایت از جانب خداوند و اصل طلب هدایت از خداوند، مبنای ارتباط متقابل تربیت اخلاقی و تربیت اعتقادی و اصل تزکیه، مبنای اختیار انسان در انتخاب عقیده و اصل دعوت، مبنای فطری بودن خداشناسی و اصل تذکر و مبنای مکملیت عقل و وحی و اصول تعقل و تعبد. 2ـ مطابق این مبانی و اصول، معصومین صلوات الله علیهم از روش¬های متنوعی در استدلال و اثبات عقاید و همچنین عمق بخشیدن به اعتقادات و حفظ عقاید استفاده می¬کردند. 3ـ همچنین در برخورد با شبهات اعتقادی نیز معصومین صلوات الله علیهم سیرة مشخصی داشته¬اند که شامل دفع و رفع شبهات از جامعه می¬شود. در این پایان¬نامه سعی شده است که بین مبانی و اصول تربیت اعتقادی معصومین و مبانی و اصول تربیتی علمای تعلیم و تربیت غربی مخصوصا در زمان معاصر مقایسه¬ای صورت گیرد. در این تطابق مشخص شد که نگرش الهی معصومان به تربیت اعتقادی با نگرش امانیستی علمای تعلیم و تربیت غیر اسلامی تفاوت¬های اساسی دارد است. از این رو لازم است که درپایه ریزی نظام تربیتی اسلامی به این تفاوت¬ها توجه داشت. کلید واژه¬ها: سیره، تربیت، اعتقادات، اهل بیت، سیرة تربیتی، تربیت اعتقادی، شبهه

---

---