جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

درآثار ژان پل سارتر انسان‌شناسی بر هر موضوع دیگری اولویت دارد. رویکرد سارتر به بعضی از عناصر اگزیستانسیالیسم مانند آزادی و از خود بیگانگی در کتاب «هستی و نیستی» با آنچه درکتاب «نقد خرد دیالکتیکی» وجود دارد، متفاوت است. روش کار در این مقاله توصیفی_تحلیلی بوده و مهم‌ترین یافته­ها، در ارتباط با تغییر نگرش سارتر در آثار فلسفی خود از آزادی فردی و انتزاعی به آزادی محصور و محدود در ساختارهای‌اجتماعی است. کتاب «نقد خرد دیالکتیکی »سارتر، تلفیقی از اگزیستانسیالیسم با مارکسیسم است. سارتر در این کتاب با این واقعیت که انسان­ها‌درچنبره ساختارها ‌و ضرورت‌ها، قدرت آزادیشان سلب شده و از خود بیگانه شده اند، سعی دارد راهی برای استعلای افراد از این وضعیت بیابد. او این مهم را با دیالکتیک انسان و ساختارهای‌اجتماعی و تاریخی نشان می‌دهد. سارتر در پژوهش‌های‌ قبلی خود با تاکید برنقش فاعل آگاه و آزاد در تغییر ساختارهای اجتماعی و تاریخی، پلی میان اگزیستانسیالیسم و مارکسیسم ایجاد می‌کند که در درک کتاب «نقد خرد دیالکتیکی» کمک زیادی می‌کند. از نکات مهم کتاب «نقد خرد دیالکتیکی»، توجه سارتر به مفهوم از خود بیگانگی است، همچنین سارتر با توجه به نقش استعلایی که برای انسان در ساختن دنیای خویش قائل است، معنای جدیدی به تاریخ می‌دهد که مورد انتقاد ساختارگرایان معاصر او قرار می‌گیرد .

عواطف به مثابۀ یکی ازساحات گرایشات نفسانی نقش مهمی دربرانگیختگی رفتارآدمی دارد. ملاصدرا معتقدست که انسان دارای ساختار بینش مندانه ایست که متشکل از اجزاء مرتبط با یکدیگر بوده که رو به سوی غایتی دارند. این غایات به لحاظ اعمال جوانحی و جوارحی سنخیتی عمیق با عواطف دارند.اینکه عواطف چه ماهیت و چه پیوندی با اعمال انسان دارد دوپرسش اصلی پژوهش پیش رواست. ملاصدرا با اثبات وجود، عشق و اختیار، عواطف راعملی باطنی میداند که آدمی رابرجذب یادفع امور وکنش های رفتاری متناسب با آنها تحریک می نماید لذابرای ماهیت عواطف نقش اکتسابی قائل است.درمقابل سارترفیلسوف اگزیستانسیالیستی معتقدست عواطف و احساسات انفعال صرف نیستند بلکه ساختار اگاهی انسان را تشکیل داده، هدفمند و معنادارند لذا هرعملی که انجام می دهیم(آگاهانه باشدیانه) متأثر ازعواطف اند و شرط تحقق این عواطف نیز همان عمل است. درواقع ایشان معتقدند عواطف همراه با باورمندی اند یعنی مثلا ازرفتاری شاد می شویم احساس سرزندگی میکنیم و به موجب این احساس کارخیری انجام میدهیم مادرقبال این رفتارمسئولیت داریم همین مسئولیت عواطف واحساساتمان هستند که ما رادچار عشق، تنفر، و...میکنند زیرا این مائیم که عواطفمان را انتخاب میکنیم. بنابراین درمقاله حاضربرآنیم تا باروشی توصیفی_تحلیلی، باتوجه به قرابت های دیدگاه ملاصدراوسارتر در شناختی بودن عواطف، ازیکسو تاثیر چشمگیر رویکرد این دوفیلسوف را که تا حدودی درپژوهش های موجود کمرنگ واقع شده است رانشان دهیم و ازسوی دیگر با مقایسه آراء شان، به وجه شباهت ها و تفاوت ها دست یابیم تااز قِبل آنها پاسخی قابل قبول به پرسش از چیستی نقش عواطف درکنش های رفتاری انسان دست یابیم.

معمولا فیلسوفان چهره‌هایی نیستند که مورد پسند مردم واقع شوند و آثار فلسفی آن‌ها در زمان حیات‌شان به ندرت به عنوان کتاب‌های راهنمای زندگی شناخته می‌شوند. با این حال شاید بتوان سارتر را بیست سال پس از جنگ‌ جهانی دوم، مشهورترین متافیزیسین اروپا نامید. کتاب هستی و نیستی، شاهکار متافیزیکی سارتر، به راحتی اقبال عمومی را برانگیخت. در کتاب حاضر به شکل کوتاه و سودمند، با تکیه بر آثار سارتر، نحوه شکل‌گیری اندیشه سارتر و تأثیر او بر اطرفیان، مورد واکاوی قرار گرفته است.

اب کامو و سارتر اثر رونالد آرونسون شرحی است بر دوستی و جدالِ میانِ دو فیلسوف و روشنفکر بزرگ قرن بیستم. این اثر با شرح رویدادهای مهم فرانسه‌ی پس از دوران اشغال، تأثیرات جنگ سرد را بر روابط کامو و سارتر مورد بررسی قرار می‌دهد. به واقع، این اثرْ زندگی‌نامه‌ی کامو و سارتر را با روایت تاریخ فرانسه‌ی پس از جنگ ترکیب می‌کند.

کتاب از سقراط تا سارتر، اثری نوشته ی ت. ز. لاوین است که اولین بار در سال 1984 وارد بازار نشر شد. این کتاب جذاب و پرفروش، تاریخی موجز و خواندنی را از زندگی، زمانه و تفکرات اندیشمندان بزرگ تاریخ ارائه می کند: از آغاز جامعه ی غربی در آتن گرفته تا قدرت مارکسیسم که یک سوم از جهان را تحت سلطه ی خود درآورده است. لاوین، استاد فلسفه ی دانشگاه جورج واشنگتن، با نثری بسیار ساده و گیرا، جانی تازه به فلسفه می بخشد و درکی عمیق تر و کامل تر از خودمان و زمانه مان را در اختیار ما قرار می دهد. کتاب از سقراط تا سارتر، زندگی و اندیشه های فیلسوفان بزرگ غرب را از منظر تاریخی و اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد و علاوه بر آن، میان تفکرات ماندگار آن ها و انتخاب های شخصی و عمومی ما در زندگی روزمره، ارتباطی ملموس برقرار می کند.

فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم را فلسفه‌ی اصالت وجود گفته‌اند؛ فلسفه‌ی که از اگزیستانس و اصالت بشر سخن می‌گوید. مفهوم مرکزی‌‌ این فلسفه «انسان» است؛ زیرا وجود انسان، نقطه‌ی عزیمت همه‌ی کنش‌های انسان است. اگزیستانسیالیست‌ها به‌رغم اختلاف منظر در اتخاذ رویکرد دینی و الحادی، اما از یک وجه مشترک برخوردارند که عبارت است از اصلِ محوریِ اگزیستانسیالیستیِ «تقدم وجود بر ماهیت». معنای تقدم وجود بر ماهیت این است که فلسفه را باید از «درون‌گرایی» آغاز کرد و این مسئله در اگزیستانسیالیسم سارتر نمود بیشتری دارد. سارتر اصول خود را در شعار سه‌کلمه‌ی «تقدم وجود بر ماهیت» قرار داد و همین امر، اگزیستانسیالیسم او را تعریف می‌کند. دوبووار که در پارادایم اگزیستانسیالیسم سارتری می‌اندیشد، فمینیسمِ اگزیستانسیالیستی را تئوریزه کرد. نیچه، از «مرگ خدا»، «نیهیلیسم» و «نظریه‌ی قدرت»(اراده معطوف به‌قدرت) سخن گفت و از روحیه‌ی سکولاریستی و خدامردگیِ حاکم بر جهانِ مسیحیت خبر داد و بدین‌سان، فضای سکولاریسم و لائیسیسمِ حاکمِ بر غربِ مدرن را پیش‌بینی کرد. مسئله‌ی اصلی و مفهوم مرکزی هایدگر «دازاین» است و هایدگر از این واژه‌ی آلمانی به‌معنای «هستی» یا «وجود» چونان اصطلاحی فلسفی برای دلالت بر «انسان» استفاده کرد. دازاین بیانگر نحوه‌ی وجود انسان است و اگر انسان به‌عنوان واقعیتی خارجی لحاظ شود، آنگاه دازاین خواهد بود. فهم ابراهیم در مقام پدر و نماینده‌ی ایمان و شهسوار تسلیمِ مطلق، مسئله‌ی کیرکگور بود و فهم این مسئله، پارادایم «ایمان‌گرایی»، جهشِ ایمان و رابطه‌ی عقل و ایمان را به‌میان آورد. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی، به‌هدف بررسی این مسائلِ بنیادینِ اگزیستانسیالیستی تدوین شده است.