جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر ترجمه کتاب The Cambridge Companion to Popper ویراسته مشترک جرمی شی‌یرمر و جفری استوک است که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 2016 منتشر کرده مولفان مختلفی که عموما متخصصان پوپرشناس هستند، به معرفی و نقادی اندیشه‌های پوپر در فلسفه علم و فلسفه سیاست می‌پردازند. این کتاب برای مخاطب عام و نیز علاقه‌مند به موضوع تنظیم شده است و به غیر از یک فصل که به موضوعی فنی و تخصصی پرداخته، سایر فصل‌های کتاب برای خواننده عادی زودیاب و سودمند است؛ تصویری جامع از فیلسوفی بس تأثیرگذار در قرن بیستم به نمایش می‌گذارد و آشنایی روشن و روانی از مهم‌ترین دیدگاه‌هایش در قلمروهای فلسفه علم، فلسفه سیاست، علوم طبیعی، علوم اجتماعی، علوم روانشناختی و علوم انسانی در دوران معاصر برای خواننده به بار می‌آورد. پوپر در ایران ناشناخته نیست. اندیشه‌های او نیز با حیات فکری و اجتماعی ایران امروز، بی‌نسبت نیست. بلکه بی‌اغراق می‌توان گفت اهمیت ایده‌های پوپر برای جامعه ایرانی در شرایط کنونی افزون‌تر و مبرم‌تر شده است. سه عنصر اساسی اندیشه پوپر که می‌تواند برای ایران امروز بسیار سودمند باشد عبارتند از: گرایش به خردگرایی انتقادی، انگارة خطاپذیری و آموزه رواداری خواننده با خواندن این کتاب به دریافت عمیق‌تر و تازه‌تری از اندیشه‌های پوپر دست می‌یابد، در عین حال فلسفه او را در مقام یک شیوه زیست و سبکی از زندگی نیز، تجربه می‌کند.

کتاب حاضر، شامل بررسی تاریخی فلسفه‌ی تجربه‌گرا از "بیکن" و "لاک" تا تازه‌ترین تجلیات آن در آثار "کارل پوپر" است. به تصریح کتاب: "تجربه‌گرایی با انگیزه‌ی دگرگونی بورژوایی جامعه‌ی غربی در اعتلای فلسفه و علم مشارکت داشت. مکتب مزبور با مردود شمردن مقوله‌های مهجور تفکر مدرسی، که زیر سلطه‌ی فئودالیسم اروپایی حاکمیت یافته بود، با تایید ایده‌ها و روش‌های علمی، فلسفه را با نگاه مشتاق‌تری به واقعیت و ابزارهای ثمربخش‌تر شناخت مجهز ساخت. تجربه‌گرایی کلاسیک، با نشان دادن این که تمامی ایده‌های ما، از تجربه ـ با واسطه‌ی حسیات ـ نشات می‌گیرند و سپس با تامل و بازاندیشی پالایش می‌شوند، و نیز گسترش این اصل تبیین به بسیاری از حوزه‌های شناخت، کمک‌های پایداری را به فهم انسانی انجام داد. هر مکتب بعدی فلسفه، ناگزیر بوده است با این نظریه‌ی شناخت و یافته‌های آن کنار بیاید. درست به همان گونه که بورژوازی پیش شرط‌های اقتصادی و نیروهای اجتماعی را برای جایگزین کردن شیوه‌های عالی‌تر تولید ایجاد کرد، نماینده‌ی تجربی جهان‌بینی او نیز برخی ایده‌های مهم لازمه‌ی یک روش کاملا علمی تفکر را به وجود آورد...".

رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل با انتقاد از وضع کنونی علم و معرفت از آن تعبیر به بحران می‌کند. هدف هوسرل این بود تا با ارائۀ برنامه‌ای فلسفی راهی برای برون‌شد از این بحران پیشنهاد کند. اما تلاش برای بازگرداندن فلسفه به جایگاه وحدت‌بخش قدیم و نجات این علم بحران‌زده و بخشیدن چهره‌ای انسانی و معنوی به آن، مستلزم در نظر گرفتن ملاحظاتی دربارۀ عینیت و عقلانیت علم است که غفلت از آن ما را در مسیری قرار می‌دهد که براساس آموزه‌های عقلانیت نقاد هم نادرست است و هم نامطلوب. توضیح داده می‌شود که این آموزه‌ها متضمن بازنگری در خصوص ذات‌گرایی و موجه‌گرایی و توجه به اهمیت و جایگاه صدق در رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل است