جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش در مورد اثربخشی مفهوم حرکت جوهری و جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء ملاصدرا بر تغییر منبع کنترل دانش آموزان در دو سطح تحقیقی آزمایشی – کتابخانه ای صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان سوم راهنمایی مدرسه دین و دانش شهرک اکباتان بودند، که از میان آنها 26 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات و تحقیق مزبور از کتب و منابع فلسفی در سطح کتابخانه ای استفاده شد و در سطح آزمایشی نیز از پرسشنامه منبع کنترل راتر استفاده گردید. در این پژوهش، سوال مطرح شده با بهره گیری از روش های آمار توصیفی و استنباطی ( آزمون تحلیل واریانس ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و جداول مربوطه از طریق آمار توصیفی ارائه گردیده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که با 99% اطمینان، افرادی که آموزش دو مفهوم حرکت جوهری و جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء را دریافت کردند، تغییر معنی داری در حرکت از منبع کنترل بیرونی به درونی داشتند.

مبناگرایی از کهن ترین مباحث معرفت شناسی است که افلاطون وارسطو نیز در آثار خود بدان توجه کرده اند. بنا بر اصول این ساختار معرفتی، باورهای غیر پایه ونظری شخص، مبتنی برباورهایی بدیهی می باشند،از این رو بنابر، ماهیت باورهای پایه و معیاروابزار شناخت، تقریرهای مختلفی چون مبناگرایی سنتی، معتدل،عقل گرا و تجربه گرا به وجود آمدند.هدف این تحقیق این است که ادله مخالفان مبناگرایی را براساس تبیین خاص صدراییان، مورد بررسی انتقادی قرار دهد.بدین ترتیب ابتدا، قرائت های متفاوت این نگرش در ساختار غربی آن واشکالات وارده برآنها، مورد تحلیل وبررسی قرار گرفته، سپس با توجه به مبناگرا بودن حکمای اسلامی و مبانی فلسفی صدراییان در تشکیل این ساختار،از جمله مباحثی چون علم حضوری، وجود ذهنی،تعریف و تقسیم بدیهیات، پذیرش نقش حس در حصول علم وقائل شدن به اصلی اساسی چون امتناع تناقض ،به نقد های وارده پاسخ گفته ایم.حاصل اینکه مبناگرایی باقرائت صدرایی آن مانع از افتادن ساختار توجیه معرفتی باورها،در دام شک وشکاکیت ونسبی گرایی می شود.

چکیده ندارد.

با توجه به اهمیت کلام خداوند که در دین مبین اسلام، قرآن به عنوان بارزترین نمونه کلام خداوند نمود داشته ، به دنبال آن هستیم تا ماهیت کلام خداوند را از منظر قاضی عبدالجبار معتزلی و ملاصدرا مورد نقد وبررسی قرار دهیم . مسائلی که در این پژوهش مورد ارزیابی قرار خواهیم داد بحث حقیقت کلام خداوند (محور اصلی پژوهش ) و در ذیل آن تعیین و اثبات زیادت یا عینیت کلام خداوند، حدوث و قدم کلام خداوند و همچنین بررسی این مسئله که قرآن کلام خداست یا تجربه شخصی پیامبر (ص) ، می باشد . با توجه به تقسیماتی که ملاصدرا در بحث کلام خداوند ایجاد کرده است (اعلی –وسطی – ادنی ) توانسته - برعکس قاضی عبدالجبار که فقط به جنبه لفظی کلام خداوند اشاره کرده است – تحلیلی درست و به واقع از کلام خداوند ارائه دهد وبرمبنای تقسیم فوق و در پی آن، تقسیم کلام خداوند به "کلام " و" کتاب " علاوه بر جنبه لفظی کلام خداوند، جنبه فعلی آن را نیز اثبات نماید و حقیقت کلام خداوند را صرفا ً‌ به ایجاد اصوات و حروف قرار ندهد.(مثل قاضی عبدالجبار ) بلکه آنرا شامل انشاء وخلق کلمات در کسوت موجودات مجرد و مادی نیز بداند پس براساس مطالب مذکور و درحل مسئله اول می توان گفت که کلام لفظی خدا زائد بر ذاتش و کلام فعلی او عین ذاتش است. وبرهمین مبنا می توان مسئله دوم را حل وفصل نمود و قائل شد که کلام لفظی خدا، حادث و کلام فعلی او قدیم می باشد. و در آخر باید گفت اینکه قرآن کلام خداست نه تجربه شخصی پیامبر، هرچند که ظاهراً در کلام قاضی عبدالجبار و ملاصدرا، مشهود نیست اما از ساختار کلی اندیشه های ایشان می توان این مسئله را به نحو سیستماتیک استنباط کرد.

در این پایان نامه با بررسی اصول روش‌شناختی اندیشه فلسفی صدرا، چهار اصل روش‌شناختی زیر استقصا شده و پس از بررسی آراء منتقدین هر یک از اصول، اصول مربوطه در مسئله علم الهی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان؛ استفاده صدرا از سه منبع معرفتی فوق در مقام گرداوری و داوری؛استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف؛روش تعلیمی و تشکیکی ملاصدرا بر اساس مبنای قوم و اصالت وجود.

سوال از جاودانگی انسان از دیرباز دغدغه بشر بوده است و سعی او برای یافتن پاسخی به این سوال مشهود است. کیفیت دفن مردگان در انسانهای بدوی نشان دهنده اهتمام و توجه آنها به مساله حیات پس از مرگ بوده است. آنچه که درباره جاودانگی انسان مطمح نظر است و می تواند به عنوان مبانی جاودانگی انسان مورد پرسش، استدلال و یا نقد واقع شود در پنج محور خلاصه می شود: دو ساحتی بودن انسان، جوهریت بعد دوم، تجرد بعد دوم انسان، اصالت ساحت مجرد انسان، بقا یا جاودانگی نفس انسانی. در این راستا توجه به باور مربوط به جاودانگی نفس و روح وتأمل در مورد آن در میان فرقه هایی که هنوز به قدرت خواندن و نوشتن دست نیافته بودند به ویژه اقوام آفریقا، استرالیا، آمریکا و آسیا بسیار حائز اهمیت است.از یک طرف اعتقاد به تناسخ نفوس و از سوی دیگر، پرستش نیاکان، پیوندی جدایی ناپذیر با جاودانگی نفس و زندگی پس از مرگ دارد. لازم است ذکر شود که میان پرستش نیاکان با تقدیس مردگان و تکریم آنها پس از مرگ تفاوت وجود دارد. تکریم در گذشتگان جزء پاره ای از آداب و رسوم است در صورتی که پرستش نیاکان، یعنی افراد برگزیده ای که نقش قابل توجهی در زندگی اقوام خود ایفا نموده اند، جزء عناصر بنیادی باورهای مردم و ادیان ابتدایی اقوام ذکر شده محسوب می شود و حیات جاودان دارند.این رساله به بررسی اندیشه های سه متفکر جهان اسلام یعنی فخر رازی، ابن عربی و ملاصدرا می پردازد و دیدگاه های ایشان پیرامون این پنج محور مطرح شده را واکاوی می کند. ضمن اینکه اقسام جاودانگی و کیفیت جاودانگی انسان و بررسی ملاک انسانیت انسان و تعریف انسان نیز از مباحث این رساله می باشد.

در پژوهش در باب حکمت استعلایی اسلام با نظریاتی از ملاصدرای شیرازی روبه رو می شویم. در اینجا سعی بر آن است تا بر مبنای نظریه «حرکت جوهری» او خلقت روح و تکامل بشر اثبات گردد. ملاصدرا در تکوین این نظریه چند اصل برجسته تر را مدنظر قرار داد که عبارت اند از: اصالت وجود، مراتب وجود، وحدت میان عاقل و معقول، خلقت ناسوتی هستی، خلقت جسمانی روح و بقای غیرجسمانی آن، اصل وحدت در کثرت، اصل غایی جهان، معاد جسمانی و غیره. این اصول چارچوب های نظری و عملی ای را تعیین می کنند که در ترسیم مسیر خلقت روح بشر، تکامل، زندگی و غایت او نقش دارند. ملاصدرا بر مبنای این اصول چنین فرض می کند که مبدا و معاد روح و زندگی انسان برمبنای حرکت جوهری قرار دارد. در واقع این اندیشه می تواند خلقت جسمانی روح بشر و زندگی این جهانی او، و سرانجام حرکت او به سوی عالم بالاتر را فقط با حرکت جوهری، و همچنین اصول دیگری نظیر معاد جسمانی بشر توجیه کند. اهمیت خلقت بشر و بقای معنوی و خلقت جسمانی او در زندگی دنیوی او بر اساس توانمندی هایی که در این جهان کسب کرده است نهفته است.

چکیده:در واکاوی اندیشه‌های سیاسى متفکران و دانشمندان مسلمانو نحوهاستفاده از منابع درون دینى براى امکان زیست بهتر جامعه معاصر خویش به تعارضاتی می‌رسیم که با رویه وحدت در اسلام همخوانی ندارد. یکی از راه‌های شناخت وجوه اختلاف در آثار این دانشمندان بررسی عوامل زیربنایی و بنیادین در تولید آن اندیشه‌هاست .اندیشه‌های سیاسی، با تأثیرپذیری از گفتمان حاکم بر دانشمندان آن ونیز از معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی است که بر اساس آن احکام خود را در مورد جامعه و سیاست بیان می‌کند؛ ازاین‌رو شناخت اندیشه سیاسی مسلمانان برای رسیدن به وجوه اختلاف آن‌ها نیز منوط به شناخت بنیادهای تعارض بخش در اندیشه آن‌هاو نیز فهم مبانی معرفت‌شناسیو انسان‌شناسی آنان است؛ تا از این رهگذر چگونگی بیان اندیشه‌های سیاسی با وجوهی متفاوت در آراء آن‌ها روشن شود . لذا در این پژوهش ابتدا گفتمان‌هایی که بر اندیشمندان موردمطالعه تأثیر گذاشته‌اند با عنوان بنیادهای تأثیرگذار بر اندیشه متفکران بررسی می‌شود و در ادامه از رهگذر معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی به وجوه اختلاف در آراء سیاسی آن‌ها می‌پردازیم . در انسان‌شناسی شناخت طبع انسان ازلحاظ این‌که سمت‌وسوی آن به‌سوی خوبی‌ها یا بدی‌هاست، تبیین سلسله‌مراتب انسان‌ها در جامعه و تأکید بر طبع مدنی آن‌ها، و در معرفت‌شناسی بررسی کفایت یا عدم‌کفایت عقل برای کشف قوانین زندگی بشر در نظر متفکران ، ما را به شناخت وجوه اختلاف آراء سیاسی اندیشمندان رهنمون می‌شود.در پژوهش حاضر، هدف ما بررسى وجوه اختلاف در آراء و افکار اندیشمندان مسلمان (غزالی،ملاصدرا،خواجه نظام الملک و ابن‌سینا) است.پرسش اساسى پژوهش این خواهد بود که بنیادهای ایجاد تعارض در اندیشه متفکران مسلمان چیست؟و وجوه اختلاف در آراء سیاسی متفکران موردنظرناشی از چه عواملی است فرضیه پژوهش این است که طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده چهار عامل یا گفتماناساسی ۱-خلافت ۲-امامت ۳-سنت ملک‌داری ایرانی و۴-فلسفه یونان باعث ایجاد اختلاف در آراء سیاسی اندیشمندان مسلمان شده است کهدر این پژوهش موردبررسی قرار می‌دهیم و در ادامه با بررسی موردی اندیشمندانموردنظر به قیاس اختلافات در اندیشه آن‌ها می‌پردازیم. روش‌ انجام‌ کار،از‌ نوع‌ کتابخانه‌ای است که ضـمن جـمع‌آوری داده‌ها‌ و اطلاعات‌ لازم به تجزیه‌وتحلیل‌ آن‌ها‌ می‌پردازد. کلیدواژه: اندیشه سیاسی ،خلافت،امامت،سنت ملک‌داری ایران،فلسفه یونان ،انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی

در این مقاله نویسنده سعی دارد تا مطالعه ای تطبیقی را درباره قابلیت های دو نظام فلسفی آسیایی و اروپایی در باب موضوعی خاص- یعنی قوه عقل- ارایه دهد، و از این طریق تاملی بر امکان گفت و گو میان سنت های فلسفی ای داشته باشد که تا به امروز پیشینه ای سخت و تسلیم نشدنی در این باره داشته اند. اگر چه پس از عصر روشنگری و با فیزیک نیوتنی و در فلسفه نقادی کانت، وحدت و کمال فاهمه توسط عقل فراهم می شود، عملا بر محدودیت و حدود قلمرو عقل نیز تاکید می گردد. «مغالطات»، «تعارضات جدلی» یا «آنتی نومی ها»، «ایده ال عقل محض»، اعلان صریح شکست عقل در سه حوزه شناخت حقیقت نفس، طبیعت، و خدا بودند، و «دیالکتیک استعلایی» به مثابه موقعیتی انتقادی معرفی شد که نشات گرفته از تعالی و فراروی عقل بود. نتیجه گریزناپذیر چنین رویکردی، دوگانگی میان سوژه و ابژه، نومن و فنومن، و فاهمه و عقل است؛ و اخلاف کانت مجبور بودند تا بر چنین دوگانگی ای غلبه کنند. در فلسفه اسلامی- و به ویژه در فلسفه صدرایی- عقل، از سویی، مشتمل بر مراتب معرفت و در واقع مراتب «هستی» است و از سویی دیگر- بر خلاف سنت ارسطویی و کانتی- هیچ تعارضی میان مراتب و درجات شناخت نیست؛ بنابراین، «عقل» همچون شکلی از مراتب هستی و مطابق با آن معرفی می شود. اگرچه در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، اخلاف کانت- به خصوص هگل- تلاش خود را معطوف به حذف دوگانگی میان سوژه و ابژه و نومن و فنومن کردند، اما هیچ نظام فلسفی ای که بر اساس سنتی متافیزیکی شکل گرفته موفق نشده است که بر این معضل فلسفه نقادی غلبه کند (فقط در میانه قرن بیستم بود که با پدیدارشناسی هوسرل و هرمنوتیک هایدگر دریچه جدیدی گشوده شد). نگارنده در این مقاله سعی دارد تا با مطالعه ای تطبیقی بین نظام فلسفی کانت و ملاصدرا، راهی را به جاده گفت وگو و مبادله انتقادی آرا و عقاید میان دو سنت بزرگ فلسفی غرب و شرق بگشاید.