جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بنیان های معرفتی در یک منظومه فکری نقش تعیین کننده ای در انگاره های اعتقادی آن دارد. اندیشه سلفیه به ویژه دیدگاه های ابن تیمیه برخاسته از یک پایگاه معرفت شناختی حس گرایانه می باشد؛ بدین معنی که "هر چه غیر محسوس و قابل تخیل نباشد معدوم" است. بر این اساس، ابن تیمیه در تقابل با "عقلانیت تجریدی"، "عقلانیت جسمانی" را مطرح می کند. وی بر این باور است حس و خیال همانند عقل می تواند افعال خداوند را درک کنند. از این رو پژوهش پیش رو بر این مسأله تمرکز دارد: انگاره های افراطی سلفیت مانند جسم انگاری خداوند و نص گرایی افراطی بر چه عقلانیتی استوار است؟ در این مقاله در پرتو روش تحلیلی-انتقادی به این نتیجه رسیدیم مهم ترین کارکرد عقل جسمانی "قیاس الغائب علی الشاهد" است. ابن تیمیه مرز میان حس و خیال و وهم و عقل را در هم ریخته، و یک عقلانیت ترکیبی پیشنهاد می دهد.

مسئله نسخ یکی از مسائل بسیار مهم در علوم قرآنی است که میان صاحب‌نظران در تعریف و مصادیق آن اختلافات فراوانی وجود دارد. قرآن مجید خود در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن تصریح فرموده است(بقره: 106؛ نحل: 101؛ رعد: 39). نوع مواجهه با مسئله نسخ می تواند موجب پذیرش یا انکار حجیت ظاهریی آیات قرآن باشد. جریان سلفی- تکفیری فرقه ای منسوب به اهل سنت با گرایش و رویکردی خاص در تفسیر و علوم قرانی برداشتی متفاوت تر از سایر فرق اسلامی در موضوع نسخ دارد. به نظر، دیدگاه این فرقه در حوزه تفسیر و نسخ یکی از موجبات شکل گیری اختلافات است. پژوهش پیش روی با روش توصیفی- تحلیلی ورویکرد اسنادی ونیز با اگاهی از ضروت شناخت مبانی فکری جریان سلفی- تکفیری به مطالعه و تحلیل نسخ در دیدگاه آنان می پردازد؛ و در پایان به این نتیچه می رسد که سلفیان برداشتی عام تر از معنای نسخ دارند به طوری که نسخ در این فرقه شامل تخصیص، تقیید، مطلق، استثناو...هم می شود. عدم توجه به این نکته می تواند موجب خطا در قضاوت های ما باشد.

یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفتة بیشتر علمای اسلام است و کتاب‌های فراوانی در این زمینه نوشته‌اند. از این میان، ابن‌تیمیة حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجسته‌ترین نظریه‌پرداز جریان سلفی ـ تکفیری ـ وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار می‌کند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه می‌باشد. بنابراین، معرفت به اندیشه‌های ابن‌تیمیه در حقیقت، شناختن دبدگاه این فرقه است. این مقاله با روشی اسنادی‌ـ تحلیلی در پی پاسخگویی به این سؤال‌هاست که «دیدگاه ابن‌تیمیه دربارة مجاز چیست؟» و «استدلال‌های او چقدر محکم است؟». با جستجو در آثار ایشان به این نتیجه ‌رسیدیم که استدلال‌های ابن‌تیمیه در انکار وقوع مجاز در قرآن نا‌پذیرفنی می‌باشند. در واقع، این استدلال‌ها شایستة نقد و مناقشة جدی هستند و پذیرش دیدگاه او موجب محرومیت از اعجاز، لطایف و ظرایف قرآن می‌شود.

بحث مجاز در قرآن با علم بیان مرتبط است که همراه با علم معانی و بدیع علوم مربوط به بلاغت را تشکیل می‌دهند. برخی معتقدند اگر مجاز از قرآن حذف شود نصف زیبایی قرآن از دست می‌رود. در باره مجاز در قرآن، دو دیدگاه عمده وجود دارد: 1ـ قائلین به مجاز در قرآن؛ 2ـ مانعین مجاز در قرآن. هدف این نوشتار نقد و بررسی ادله مخالفین مجاز در قرآن است. دو شخصیت بزرگ این دیدگاه ابن تیمیه و شیخ شنقیطی است که ابتدا دیدگاه آنان نقد وبررسی می‌شود و سپس ادله دیگر صاحب نظران معاصر این دیدگاه نیز موردنقد وبررسی قرار می‌گیرد.

التًعریفُ بأوهام مِن قَسًم السًُنَن إلی صَحیح وَ ضَعیف جلد 5 توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. احادیث صحیحه ای که بتوان به آن احتجاج کرد به چهار صورت می باشد. حدیث صحیح و حسن و ضعیفِ صالح و ضعیفی که احتیاج به فضایل و مناقب و ترغیب می باشد. اهل علم احادث را طبقه بندی کرده اند و أحادیث طبقه به طبقه مشخص می شوند و حدیث محکم و درست را با توجه به فقه اسلامی از حدیث ناصحیح مشخص می کنند. نویسنده در این کتاب درصدد بیان أحادیث صحیحه و غیر آن در میان محدثین از علمایِ مسلمان می باشد. این کتاب شاملِ کتاب جنائز, باب عیادت مریض, إطعام مریض, طلب دعا از مریض, نزد میت, ارواح مؤمنین, گریه بر میت, تعزیه, غسل و کفن و حنوطِ میت, نماز بر میت, صفوف در نماز میت, دفن در شب, تسویه در قبر, زیارت قبور, نهی از شکستن استخوان میت, کسی که در وطن غریب میمیرد, باب بعث, حیات انبیا, وجوب زکات, تفسیر مسکین, حق سائل, زکات مال یتیم, زکات فطر, زوزه یوم الشک, مسوالک زدن روزه دار, کفاره روزه واجب, روزه روز عاشورا, قضای رمضان, اعتکاف می باشد. نویسنده می گوید: این کتاب در مورد نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام در کتاب سنن اربعه, مخصوصا کتاب الصلاه که آدابِ نماز و احکام مربوط به آن را بیان می کند.

کتاب التعریف بأوهام من قسم السنن إلی صحیح و ضعیف، الجزء السادس و یلیه التعقیب اللطیف و الإنتصار لکتاب التعریف بقلم محمود سعید ممدوح به رشته تحریر درآمده است. يکي از چهره‌ هاي بارز سلفي و از مصنفین کثیرالأثر در زمينه حديث، ناصرالدين آلباني است. وی مورد تمجید و تحسین اکثر علمای سلفی و وهابی عربستانی امثال بن باز و ملازمانش می باشد. از او بيش از پنجاه عنوان کتاب منتشر شده که بعضي از آنها بيش از ده مجلد می باشد. نقدهاي زيادي نيز از علمای اسلام بر آثار و افکار او تدوين شده است. اثر حاضر از جمله کتبی است که انتقادات زیادی بر آثار و افکار ناصرالدین البانی دارد. که مؤلف آن درصدد بر آمده تا آثار، افکار و عقائد البانی را نقد نماید و به ردّ آن بپردازد. جزء ششم (کتاب مناسک) از کتاب التعریف بأوهام من قسم السنن إلی صحیح و ضعیف حاوی هشتاد و شش باب می باشد. بعضی از ابواب اثر حاضر به ترتیب عبارتند از: باب دخول حرم، باب مغفرت برای حجاج و عمارت کنندگان حرمین، باب سایه برای محرم، باب آنچه که در رابطه با نهی از ترک حج آمده است. باب آنچه که در ایجاب حج به زاد و توشه و راحله می باشد. باب آنچه که آمده در مقدار واجب بودن حج. و ..... و در ادامه مطالب از التعقیب اللطیف که مباحثاتی با صاحب کتاب براءة الذمة بنصرة السّنة که به دفاع سنی از البانی پرداخته و جواب از شبه صاحب تعریف داده است. مؤلف بعد از بررسی آراء و افکار ناصرالدین البانی به این نتیجه رسیده از آنجا كه ناصرالدين البانى تابع افرادى تندرو و خشونت طلب و تكفيرى همچون ابن تيميّه و ابن قيّم جوزيّه و محمّدبن عبدالوهاب بوده لذا خُلق و خوى آنان را به خود گرفت و درصدد معارضه با علماى اسلام برآمد و لذا آنان نيز در برابر او صف كشيده و به مقابله با او و افكارش برآمده و كتابهايى را بر ضدّ او تأليف نموده اند. که از جمله کتاب حاضر می باشد.

التًعریفُ بأوهام مِن قَسًَم السًُنَن إلی صَحیح وَ ضَعیف جلد 2 توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. احادیث صحیحه ای که بتوان به آن احتجاج کرد به چهار صورت می باشد. حدیث صحیح و حسن و ضعیفِ صالح و ضعیفی که احتیاج به فضایل و مناقب و ترغیب می باشد. اهل علم احادث را طبقه بندی کرده اند و أحادیث طبقه به طبقه مشخص می شوند و حدیث محکم و درست را با توجه به فقه اسلامی از حدیث ناصحیح مشخص می کنند. نویسنده در این کتاب درصدد بیان أحادیث صحیحه و غیر آن در میان محدثین از علمایِ مسلمان می باشد. این کتاب شامل مقدمه, مناقشه تفصیلی با ناصر البانی, سه فایده و کتاب طهارت می باشد. فایده اول: روش البانی در حکم بر حدیث, روش البانی در نسبت دادن, بیان عمل استاد زهیر الشاویش, احادیث مبعضه, فایده دوم: روش عمل, فایده سوم: اشاره به طبع جدید از ضعیف و صحیحِ سنن اربعه و بین طبع مکتب اسلامی و کتاب الطهارت و مباحث مربوط به آن می باشد. نویسنده می گوید: این کتاب در مورد مناقشات و مباحثات و نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام که شیخ محمد ناصر الدین الألبانی به ضعفِ آنها در سنن اربعه حکم کرده است.

لتًعریفُ بأوهام مِن قَسًم السًُنَن إلی صَحیح وَ ضَعیف جلد 3 توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. احادیث صحیحه ای که بتوان به آن احتجاج کرد به چهار صورت می باشد. حدیث صحیح و حسن و ضعیفِ صالح و ضعیفی که احتیاج به فضایل و مناقب و ترغیب می باشد. اهل علم احادث را طبقه بندی کرده اند و أحادیث طبقه به طبقه مشخص می شوند و حدیث محکم و درست را با توجه به فقه اسلامی از حدیث ناصحیح مشخص می کنند. نویسنده در این کتاب درصدد بیان أحادیث صحیحه و غیر آن در میان محدثین از علمایِ مسلمان می باشد. این کتاب شاملِ کتاب الصلاه و مباحث احکامی مربوط به نماز و اجزای مربوط به آن مانند: وقت وجوب نماز, بنای مساجد, تطهیر مساجد, کیفیت اذان, فضیلت نماز در جماعت, امامت برً و فاجر, پوشش در نماز, باب قبله, باب جهر به آمین, دعا در نماز و .... می باشد. نویسنده می گوید: این کتاب در مورد نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام در کتاب سنن اربعه, مخصوصا کتاب الصلاه که آدابِ نماز و احکام مربوط به آن را بیان می کند.

التًعریفُ بأوهام مِن قَسًم السًُنَن إلی صَحیح وَ ضَعیف جلد 4 توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. احادیث صحیحه ای که بتوان به آن احتجاج کرد به چهار صورت می باشد. حدیث صحیح و حسن و ضعیفِ صالح و ضعیفی که احتیاج به فضایل و مناقب و ترغیب می باشد. اهل علم احادث را طبقه بندی کرده اند و أحادیث طبقه به طبقه مشخص می شوند و حدیث محکم و درست را با توجه به فقه اسلامی از حدیث ناصحیح مشخص می کنند. نویسنده در این کتاب درصدد بیان أحادیث صحیحه و غیر آن در میان محدثین از علمایِ مسلمان می باشد. این کتاب شاملِ کتاب تشهد، نماز، تحری، سجده سهو، نماز جمعه، نماز کسوف و... می باشد. نویسنده می گوید: این کتاب در مورد نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام در کتاب سنن اربعه, مخصوصا کتاب الصلاه که آدابِ نماز و احکام مربوط به آن را بیان می کند.

نویسنده می گوید: این کتاب در مورد مناقشات و مباحثات و نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام که شیخ محمد ناصر الدین الألبانی به ضعفِ آنها در سنن اربعه حکم کرده است.