آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

آیت الله جوادی آملی به تبع استاد خود، علامه طباطبایی، با تحلیلِ عینِ ربط بودن معلول به علت، ماهیت را به مفهوم بازمی گرداند؛ ازاین رو خارجی بودن ماهیت را به عرض وجود، که در کلام ملاصدرا است، سخنی مقدماتی و تعلیمی می داند؛ پس آنچه متن خارج را پُر کرده، فقط وجود است که با علم حضوری شهودی اتصالی در مشهد نفس عارف قرار می گیرد. این علمِ شهودیِ عرفانی، عبور از علم و رسیدن به نفس معلوم یا شهود عرفانی عوالم منفصل است؛ اما عارف باید در حیطۀ نظر و برای تبیین و مستدل کردن سخن خود، در عالم مفاهیم و علم حصولی سخن گوید؛ پس چاره ای نیست که منطق پا پیش نهد، این مفاهیم را بررسی کند، با آن ها معاملۀ علم حصولی کند و شهودات بی واسطه را به رتبة یقین روان شناسانه تقلیل دهد؛ اما معاملۀ منطق با عرفان این نیست که جداافتاده از عرفان شهودی با مفاهیمی در عرفان نظری کار کند، طوری که مفاهیم نظری را به بدیهی بازگرداند(شیوۀ منطق)، بلکه فقط وقتی مفاهیم نظری و بدیهی از پلیدی ها مصون اند که با عین خارجی پاک مرتبط باشند و بتوانند یافته های متصل خود را به حقایق منفصل برگرداند. مقاله درصدد است تفاوت های این دو شیوۀ عرفانی را مقایسه و امکان پیوند آن ها را بررسی کند.

ازنظر آیت الله جوادی آملی، انسان متوجه کمال و جمیل مطلق است. این حالت بنی نوع انسان است که خدای تبارک و تعالی جبلی انسان را بر آن مفطور کرد. فطرت انسانی بر کمالات نورانی مخمور است که باارزش ترین سرمایه وجودی اوست و هیچ مخلوقی از آن بهره ندارد؛ ازاین رو، انسان همچون چشمه ای جوشان است که می تواند جوی هایی را سیراب کند. خدای سبحان براساس ارزش وجودی انسان به او امر فرمود که قعود و قیام خویش را متوجه دین قیّم کند تا قوام یابد و توجه خود را سوی دین حنیف کند تا همواره در صراط مستقیم حق بماند. هرچند آیه ابتدا با فعل امر مفرد آمده؛ اما از فعل بعدی که جمع است، تعمیم ثابت می شود.از فرمان خدا دو نکته به دست می آید: 1) این توجه باید همراه با معرفت باشد؛ 2) قوام امت مرهون توجه آنان به دین قیم است. فطرت انسان و دین الهی هیچ تهافتی ندارند، بلکه سنخ واحدی دارند. خلاقیت علامه در تفسیر قرآن به قرآن به کمک روایات مأثور از معصومین(علیهم السلام) در تبیین این آیات تجلی می کند که ایشان بین فطرت پاک و غیرمشوب به باطل با دین حنیف هیچ تنافری نمی بیند و معتقد است شهادت اولیۀ انسان همان ندای درونی فطرت است؛ بدین ترتیب، بین آیۀ ذر و آیۀ فطرت ارتباط برقرار می کند؛ درحالی که بسیاری از مفسران در این کار موفق نبوده اند. در این پژوهش، افزون بر اشاره به نکات بدیع دربارۀ فطرت، اثبات می کنیم دیدگاه استاد شباهت آشکاری با اندیشۀ علامه دارد و نظر برخی مفسران، مانند فخر رازی را برنمی تابد.

تبیین ماهیت گزاره های اخلاقی (اخباری یا انشایی بودن ) مهم ترین مسئله در فلسفه اخلاق است ، به طوری که بیشتر مسائل مهم و اساسی فلسفه اخلاق و حتّی مکاتب مختلف آن ، مبتنی بر نوع تبیین این مسئله است . در این نوشتار نظریات مختلفی که در این مسئله اتخاذ شده و نقد هرکدام از آن ها و بیان ماهیّت و ویژگی های گزاره هایِ اخلاقی ، نقد و بررسی نسبت گزاره های اخلاقی و نصوص دینی ، رابطه ی آنها باهم ،نقد وبررسی چالش هایی که بر سر راه ِ توسعه دینی و اخلاق وجود دارند و همچنین بحث در مورد مفاهیم اخلاق و دین ، ثبوت قضایای اخلاقی و اثبات گزاره های اخلاقی از دیدگاه آیت الهجوادی آملی با روش کتابخانه ای و توصیفی بیان می شود و در پایان هر فصل ، نتیجه گیری مربوط به آن فصل نیز خواهد آمد

در بحث ساختارهای نظام اسلامی سه محورِ عناصر نظام اسلامی ، مرزهای نظام اسلامی و شبکه قدرت، تبیین شده و به کارویژه های نظام اسلامی نیز با ترسیم حوزه اختیارات ولی فقیه اشاره شده است. به طور کلی از دیدگاه آیهالله جوادی آملی، ساختار حکومت اسلامی بر اساس نظام امامت و ولایت استوار می باشد و در عصر غیبت، فقیه جامع شرایط به عنوان نزدیک ترین فرد به امام معصوم7، رهبری و ولایت امر را برعهده دارد. حقیقت چنین حاکمیتی، حاکمیت وحی و قانون الهی در عصر حضور و ولایت فقاهت و عدالت در عصر غیبت خواهد بود. مشروعیت چنین حکومتی بر اساس نصب و اذن الهی می باشد و مردم، هر چند نقشی در مشروعیت بخشیدن به حکومت اسلامی ندارند، اما برپایی و تشکیل حکومت اسلامی، نیازمند همراهی و پذیرش مردم است. ازاین رو، اسلامیت نظام اسلامی به مقام ثبوت و جمهوریت آن به مقام اثبات باز می گردد. در این نوشتار، این مساله از منظر آیه الله جوادی آملی، با بهره گیری از مدل تحلیل سیستمی ترسیم گردیده است.

آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم دیدگاه های نوینی را در تفسیر آیۀ شریفۀ «بسم الله الرحمن الرحیم» بیان کرده اند. براساس این دیدگاه ها می توان فهم دقیق تری از معنای این آیۀ شریفۀ به دست آورد و ترجمۀ نوینی از آن عرضه کرد. بدین منظور باید با تکیه بر ساختارهای زبانی، «بسمله» را تحلیل کرد. منظور از ساختارهای زبانی، ساختار لغوی، صرفی و نحوی است. در این نوشتار، براساس دیدگاه های تفسیری آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم، تلاش می کنیم ساختارهای زبانی بسمله را تحلیل و ترجمۀ دقیق و جدیدی از این عبارت شریف عرضه کنیم.

در قرآن کریم از پیمان های گوناگونی یاد شده که خدای سبحان از انسان ها گرفته است. یکی از این پیمان ها، میثاقی است که در آیۀ 172 سورۀ اعراف آمده است؛ براین اساس، خدای سبحان تمام فرزندان بنی آدم را از پشت آنان گرفته، تک تک ایشان را بر خودشان شاهد قرار داده، از آن ها بر ربوبیت خویش اقرار گرفته است و همۀ آنان اعتراف کرده اند. این آیه از پیچیده ترین آیات میثاق است که بیشتر مفسران نتوانسته اند آن را به درستی تبیین کنند. در این مقاله، ابتدا به مهم ترین دیدگاه های مفسران پیشین و اشکالات آن ها اشاره می کنیم. سپس دربارۀ دیدگاه علامه طباطبائی و قوت ها و ضعف های آن از نگاه علامه جوادی آملی سخن می گوییم. در پایان، دیدگاه علامه جوادی آملی را تبیین و به برخی از مهم ترین مباحث دربارۀ آن اشاره می کنیم.

اندیشمندان و مفسران، در بررسی قرآن کریم، به ویژه آیاتی که با علوم تجربی نسبتی دارند، رویکردشان متفاوت است. برخی بر این باورند که هر علمی از علوم بشری را می توان در قرآن جست وجو کرد. برخی معتقدند قرآن هیچ رسالتی در علوم تجربی ندارد. عده ای هم راه میانه را درپیش گرفته و با تخطئۀ دو دیدگاه قبلی، یافته های قطعی علوم جدید را در قرآن کریم پذیرفته اند و آن را نشانۀ اعجاز علمی این کتاب جامع بشری دانسته اند. ازجمله معتقدان به این نظریه، آیت الله جوادی آملی است که با تصریح به این مطلب، بر وثاقت این اندیشه افزوده اند. ایشان ضمن اشارۀ تلویحی به چنین اعجازی در قرآن کریم، با بهره گیری از دلایل عقلی، همچون دینی بودن همۀ علوم، جامع و جاودان بودن قرآن و دلایل نقلی نظیر نوآوری قرآن در برخی مطالب علمی و تصریح ائمه اطهار(علیهم السلام)، نظریۀ خویش را اثبات کرده و آن را از پیرایه های عصر علم زدۀ امروز مبرا دانسته اند؛ چنان که دربارۀ نسبت دادن هر دستاورد ظنّی علمی به قرآن هشدار می دهند. در این پژوهش، تلاش می کنیم با روش توصیفی تحلیلی، اندیشه های آیت الله جوادی آملی را دربارۀ اعجاز علمی قرآن کریم بررسی کنیم.

کتاب حاضر عهده دار تبیین برخی از مبادی اخلاق از منظر وحی است و در بخش یکم چهار فصل است: فصل اول تاثیر متقابل جهان بینی و علم اخلاق، فصل دوم خاستگاه احکام اخلاقی، فصل سوم کمال انسان از نظر دین و فصل چهارم سعادت روح و بدن. و در بخش دوم شش فصل است فصل اولاخلاق گرایی انسان. فصل دوم تغییر پذیری خلق. فصل سوم تاثیر و تاثر اخلاقی. فصل چهارم جاودانگی اخلاق. فصل پنجم شناخت و اراده میل و اختیار. فصل ششم متعلم و معلم اخلاق و در بخش سوم چهار فصل است فصل اول اهمیت علم اخلاق فصل دوم منشا نیاز به اخلاق و در بخش سوم اهمیت تهذیب نفس و فصل چهارم آلودگی و طهارت روح.

در این کتاب مولف به نحو احسن به اثبات رسانده اند که دامن تشیع از عقیده به تحریف قرآن کریم پاک و منزه است و هیج یک از علما بزرگ و برجسته شیعه قائل به تحریف قرآن نیستند و آنچه به شیعیان نسبت به تحریف قرآن داده می شود فقط اتهام است و هیچگونه حقیقی ندارد چون علما و محققین بزرگ و برجسته آنها از تحریف قرآن تبرئه جستند و درباره مصونیت قرآن از تحریف بیان شافی و وافی و واضحی دارند. ویژگی این کتاب شریف این است که مولف محترم تمام مطالب را ابحاث آنرا بامدارک و منابع معتبر شیعه و اهل سنت ذکر کرده اند. مطالب این کتاب بر چهار فصل است: فصل اول: در این فصل مولف محترم معنی لغوی و اصطلاحی تحریف را مطرح کردند و درباره آن اقوال و آراء اهل لغت را ذکر کردند و بعد از آن اقسام تحریف را بیان کردند. فصل دوم: مولف در این فصل مصونیت قرآن از تحریف را با دلائلی عقلی و نقلی بیان کردند و فرمودند که حدیث ثقلین که شیعه و سنی هر دو آنرا نقل کرده اند معتبرترین دلیل بر این مدعی می باشد و گفتار علما و بزرگ و برجسته شیعه مثل شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی و شیخ طوسی بیان گر مصونیت قرآن از تحریف می باشد. فصل سوم: مولف در این فصل شواهد زیادی بر مصونیت قرآن از تحریف بیان فرمودند ایشان بیان فرمودند که پیامبر اکرم به قرآن به قرآن کریم اهتمام خاصی داشتند و پس از دریافت وحی بلافاصله قرآن کریم توسط کاتبین وحی نگاشته می شد. فصل چهارم: مولف در این فصل شبهات و اشکالات مدعیان تحریف را مورد نقد و بررسی قرار دادند و پاسخ های قاطع و واضح و صریح به آنها دادند.

باورهای کلامی شیعه همان اصول ناب اسلامی است که در قرآن خطوط آن ترسیم و سپس با شرح و تفسیری ایمهی معصومین تبیین شد است تلاش های تفسیری رایتی و عقلانی دانشوران شعیه د رپرتو قرآن و حدیث به این بارورها نظم و قاعده خاصی بخشیده و نگنجینه ای معارف را به ارمغان آورد است. یکی از معارف که شاید بتوان گفتن درصد باورهای شیعه است و در این مکت عمق و ژرفای بیشتری یافته است مبحث شفاعت است. لفظ شفاعت در قرآن با تمام مشتقات خود سی بار در سوره های مختلف آمده است برخی به حکم سلب برخی به حکم ایجاب این خود حاکی از اهمیت موضوع می باشد. آن چه مارا بر آن داشت تاپیرامون این مبحث مهم کلامی کند و کار کنیم تعارض هایی بودکه بین فرق کلامی مسلمانان شعیه و سنی به چشم می خورد. به خصوص تفاوت اساسی که با به متزلیان ووهابیون در این زمینه داریم خصوصا این که روایتی از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند من انکر ثلاثه اشیاء فلیس من شیعتنا (المعراج و المساله فی القبر و الشفاعه ) یعنی هر کس منکر سه امر گردد در زمره ی شیعیان ما نیست یکی معراج حضرت رسول اکرم (ص) دیگری پرسش در قبر وسومی شفاعت هم چنین حضرت علی (ع) در مورد ارزش شفاعت می فرمایند (الشفیع حناح الطالب) شفاعت کننده پروبال طلب کننده است یعنی با شفاعت می توان به جانب مقصد پرید و به هدف رسید.با این کهدر بحث شفاعت در همه تفاسر اعم از شیعه و سنی قدیم و جدید مطالب زیادی نگاشته شده است و علاوه طباطایی و صدرالمتالهین و ..در تفاسیر خود مفصل بحث نموده اندولطایف و ظرایف را درباب شفاعت طرح و بحث کرده اند و تمامی مورخین اسلامی و متکلمین زحمات زیادی را در این باب کشیده اند و احماع مسلمینبه آن معتقدند با این وصف این رساله بر آن است که شفاعت از دیدگاه آیت اله جوادی آملی و مظهری دو عالم مسلمان که هر دو مبادرت به تفسیر قرآن حکیم نموده اند یکی مظهری مسلمان اشعری سنی مذهب و دیگری آیت الل ه جوادی آملی ) فیلسوفمفسر شیعیه مذهب مورد بررسی قرار دهد تا اولا اشتراک ها و اختلاف های این دو مشخص و معین گردد و ثانیا نحوه ی استنباط و استدلال هر یک بروجوه مسترک و غیر مشترک و چگونگی بیان شبهات و پاسخ به آن ها بینان گردد تا