آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مفاهیمی چون رابطه دین و دولت، دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و حقوق زنان و مانند آن ازجمله مفاهیمی است که توجه اندیشمندان اسلامی معاصر را به خود جلب کرده است. چه درحوزه نظری و چه در حوزه عملی تلاش اندیشمندان اسلامی در مواجهه با این مفاهیم نوین، پاسخ به این سوال اساسی است که تا چه حد این مفاهیم با اسلام سازگاری دارد؟ در این میان دو تن از اندیشمندان معاصر اسلامی که سعی در تطبیق موازین و آموزه های اسلامی با مقولات نوین سیاسی نموده اند، محسن کدیور و مرتضی مطهری می باشند که در این پژوهش بر آن هستیم که تفاوتها و شباهتهای اندیشه سیاسی این دو اندیشمند را در زمینه دین و دولت، دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و حقوق زنان مورد بررسی قرار دهیم.. کدیور که در آموزه های اولیه خود از نظریه ولایت فقیه انتخابی دفاع می کرد، در نظریه اخیر خود در بحث سکولاریسم و نواندیشی دینی، سکولاریسم به معنی جدایی نهاد دین از دولت را مبنای کار خود قرار داد و آنرا به نفع دین و دولت می داند. اما مطهری از طرح وابستگی دین و سیاست حمایت می کند و لازمه این وابستگی را، وابستگی سیاست به دین تلقی می کند. دموکراسی درنظر هر دو اندیشمند، بهترین و کم ضرر ترین نوع حکومت معرفی می شود که با موازین اسلام و احکام شرعی سازگار است ولی از لحاظ نوع دموکراسی؛ مطهری دموکراسی اسلامی را انتخاب می کند و کدیور، بیشتر به دموکراسی به معنای متعارف آن گرایش دارد. کدیور آزادی را در کنار عدالت مفهوم کلیدی سیاست می داند و ابزار تحقق آزادی را، آزادی بیان و عقیده و مذهب و فعالیت احزاب بدون محدود کردن یا توقف حتی موقت می داند. اما مطهری هرچند به انواع آزادیها اعتقاد دارد و آزادی را لازمه پیشرفت و بقای اسلام می داند و آزادی تفکر و اندیشه را صریحا می پذیرد ولی آزادی عقیده و دین را قبول ندارد. کدیور موازین حقوق بشر و اعلامیه جهانی را بر گرفته از سیره عقلا و مستقلات عقلیه قلمداد می کند که در تفکر اصولی شیعه قابل انطباق است و بشر را از آن حیث که بشر است سزاوار حق می داند. مطهری نیز اگر چه حقوق طبیعی را به عنوان منشا حقوق مورد تاکید قرار می دهد ولی بر خلاف کدیور صریحا مفاد اعلامیه حقوق بشر را نمی پذیرد و انتقاداتی را نسبت به آن عنوان می کند. مسئله حقوق زنان، از جمله مسائلی است که کدیور و مطهری دو نوع گرایش متفاوت را در خصوص آن ایراد نموده اند، کدیور با بیان عدالت مساواتی به جای عدالت استحقاقی، تفاوت فیزیولوژیکی یا بیولوژیکی زن با مرد را باعث تبعیض حقوق زن و مرد نمی داند. و مطهری با بیان حقوق مساوی زنان نه مشابه، معتقد است تفاوت در حقوق طبیعی زن و مرد به نفع هر دو می باشد و باعث تکامل و رشد جامعه و اجتماع می شود لذا کاملا منطقی و عاقلانه است.

کتاب «اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب» تالیف مرتضی مطهری، مشتمل بر سلسله مقالاتی است از متفکر شهید استاد مرتضی مطهری که در حدود سال 1353 به طور مسلسل در مجله «مکتب اسلام» درج می شد. این اثر استاد نیز همچون دیگر آثار آن شهید بزرگوار از غنای محتوا و سلاست بیان برخوردار است. برخی از مهم ترین موضوعات طرح شده در این کتاب عبارتند از: اخلاق جنسی و عقاید متفکرین جدید، ارزیابی اصول سیستم نوین جنسی، سبب های طغیان و سرکشی قوای نفسانی، دموکراسی در اخلاق، رشد شخصیت از نظر غریزه جنسی. در این کتاب، مطهری می‌ کوشد با اشاره به دیدگاه‌ های ویل دورانت و برتراند راسل در زمینۀ اخلاق جنسی و یافتن اهداف آنان از آزادی در روابط جنسی، با تکیه بر منابع اسلامی پاسخ گوید، و این‌ گونه مقایسه‌ ای میان اسلام و جهان غرب در مسألۀ محدودیت یا عدم محدودیت آمیزش جنسی در جامعه انجام دهد و از دیدگاه‌ های اسلام دفاع کند.

موزۀ شفاعت در سنّت اسلامی به معنای درخواستِ شخص برای آمرزش دیگری است و در سنّت ‌‌مسیحی علاوه بر آمرزش، ‌مواردی همچون اعطای خیر به دیگری را نیز شامل می‌‌‌شود. استاد مرتضی مطهری و ونسن برومر پذیرش شفاعت را، ‌با اِشکال برتر بودن رحمت شفیع نسبت به رحمت خداوند و مقید شدن خیرخواهی خداوند، ‌مواجه می‌‌‌دانند. مطهری پاسخ این اِشکال را در گرو توجه به سلسله‌‌‌وار بودن نظام جهان و اعطای خیرات به موجودات در قالب نظامی طولی می‌‌‌داند. شفاعت علّت ایجادی آمرزش نیست، ‌بلکه صرفاً علّت اِعدادی برای اِعطای آمرزش از سوی خداوند است. برومر برای پاسخ به اِشکال، ‌اذن خداوند برای مشارکت انسان در خیررسانی به دیگران را در قالب دعا مطرح می‌‌‌کند. از نگاه برومر، ‌خداوند عالَم را به‌گونه‌‌‌ای قرار داده است که انسان از طریق دعا، ‌ضمن برقراری رابطه‌‌‌ای عاشقانه با خداوند، ‌می‌‌‌تواند در برآورده‌کردن دعا نیز مشارکتی فعالانه با قدرت الهی داشته باشد. به این ترتیب، ‌مطهری و برومر با پاسخ‌‌‌های خود، ‌شفاعت و مطلق بودن خیرخواهی خداوند را سازگار می‌‌‌دانند. در نگاه هر دو، ‌عالَم دارای نظامی است که در آن انسان‌‌‌ها می‌‌‌توانند با اذن الهی در رساندن خیر به دیگران، ‌نقش ایفا کنند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

توجه به دین و علت پیدایی و ذات آن همواره مورد توجه فیلسوفان‏ متکلمان و دیگر دانشمندان بوده و نظریه‌های گوناگونی را به میان آورده است. از جمله کسانی که نظراتی مهم در این مورد دارد مطهری است. تلقی و تعریف او از دین و منشا آن و اهمیت دین در زندگی آدمی جایگاه خاصی در آثار وی دارد. او نظارت ارایه شده درباره منشاء دین در گزارش و نقد و بررسی می‌کند و علت پیدایش آن را نه جامعه و ضعف روان‏ بلکه وحی و خدا می‌داند. او برای دنی نقشو کارکرد مثبت قایل شده و علت دینداری را فطرت و عقل می‌داند.

دانشمندان اسلامی و دانشمندان روان‌شناسی و مکاتب مختلف هر یک دیدگاه خود را درباره انسان و سلامت و بیماری یا نقص و کمال او بیان کرده‌اند. دیدگاه اسلام و روان‌شناسان انسان‌گرا نسبت به انسان و توانایی‌های او مثبت است. با وجود مشترکات دیدگاه اسلام و روان‌شناسی انسان‌گرا می‌توان نکات اختلافی نیز بین نظرات دو مکتب مشاهده کرد. استاد مطهری به عنوان یکی از دانشمندان اسلامی و کارل راجرز به عنوان یک روان‌شناس با دیدگاه انسان‌گرایی و پدیدارشناختی هر کدام دیدگاه خود را درباره ویژگی‌های انسان سالم و کامل و انسان بیمار و غیرکامل ارائه داده‌اند. در این مقاله ابتدا به بررسی دیدگاه استاد مطهری درباره انسان سالم و کامل و انسان بیمار و غیر کامل پرداخته می‌شود و در ادامه دیدگاه کارل راجرز درباره انسان سالم و کامل و انسان بیمار و غیر کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد و در پایان بحثی تطبیقی در ارتباط با نکات اشتراک و اختلاف دو دیدگاه نسبت به انسان سالم و کامل و انسان بیمار و غیرکامل خواهیم داشت.

حدیث معروفی از پیامبر(صلى الله علیه و آله) روایت شده که برابر با آن خداوند در هر قرنی کسی را در میان این امت بر می انگیزد تا دین را تجدید کند. این حدیث ابتدا در سنن ابی داود و سپس در بسیاری از جوامع روایی اهل سنت نقل شده و برخی نیز بر صحت حدیث از نظر سند و محتوا اجماع دارند، در شیعه نخستین بار شیخ بهایی آن را گزارش کرده است. شهید مطهری در آثار خود نسبت به اصالت این حدیث تشکیک کرده و آن را از نظر سند به جهت وجود ابوهریره، ضعیف دانسته است و از جهت مضمون نیز، چهار اشکال بر آن وارد کرده است. به نظر می رسد، این اشکالات در رد حدیث ناتمام باشد، زیرا صرف وجود ابوهریره موجب ضعف حدیث نخواهد بود، چنان که بسیاری از محدثان شیعه از او روایت نقل کرده اند. درباره اشکالات محتوایی نیز: اولا؛ واژه «رأس» در حدیث قید اتفاقی می باشد، ثانیا؛ «مَن» در حدیث از الفاظ عام بوده و بر بیش از یک نفر نیز دلالت دارد، ثالثا؛ اشتباه در تعیین مصادیق دلیلی بر وضع حدیث نخواهد بود. رابعا؛ بنابر دلایلی چند نمی توان روایت مجدد را متأثر از اندیشه فلسفی ایرانیان باستان دانست.