آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تبیین معانی واژه‌های قرآن برای فهم مرادِ جدّی خدا در آیات قرآن، از صدر اسلام در سیرۀ مسلمانان رواج داشته است، به گونه‌ای که می‌توان حلاّجی واژگان را بخش جدایی‌ناپذیر تفسیر بیشتر مفسران دانست. شهید مطهری نیز در شمار افرادی است که در بخش‌هایی از آثار قلمی و گفتاری خود به تناسب رویکرد و نیازی که برای مخاطب احساس کرده است، برخی مفردات قرآن را مورد مُداقّه قرار داده و به عنوان مقدمۀ مباحث تفسیری سامان داده است. نوشتار حاضر درصدد است با بررسی و تحلیل واژه‌های ذکر شده در مجموعه آثار شهید مطهری، به بررسی روش‌های ایشان در تبیین مفردات قرآن بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد توجه به ریشه و اشتقاق واژه، ملاحظۀ قواعد ادبیات عرب، بررسی برخی عبارات جاهلی، نگاه به واژه‌های مترادف، در نظر گرفتن آیات، استفاده از روایات و تحلیل تطور معنای واژه به معانی اصطلاحی امروزی از مهم‌ترین روش‌های تبیین مفردات قرآن در آثار شهید مطهری است. استاد مطهری ضمن استفاده از منابع متعدد و مختلف، روش یکسانی برای تبیین معنای واژه‌ها در پیش نگرفته است و در هر واژه‌ای، به تناسب یک یا چند روش را انتخاب کرده و در مواردی نیز نظر علما را به چالش کشیده است.

سنت‌گرایی در بینش خود قائل است که در ورای کثرت عالم، به خصوص ادیان، وحدت باطنی نهفته است. کثرتی که در عالم هستی و ادیان مشاهده می‌کنیم، کثرتی صوری است که متعلق به موجودات این عالم و ظاهر ادیان است، اما در واقع، حقیقة الحقایق که همه مراتب دیگر واقعیت، تجلی اویند، واحد است، لذا وحدت ادیان در مرتبة متعالی وجود به اثبات می‌رسد. در این دیدگاه، تعدد ادیان به دلیل اختلاف در نژادها و روحیات مختلف انسان‌ها اثبات می‌شود، چرا که این شاخه‌های مختلف انسانی، مخاطب وحی‌ها قرار می‌گیرند و همین تفاوت میان قابل‌های بشری، تفاوت‌های میان صور حقیقت را رقم می‌زند. شهید مطهری از شخصیت‌هایی است که به‌واسطه نقد تجدد و تکیه بر سنت، شباهت‌هایی را با سنت‌گرایان در خود ایجاد کرده است. با مرور نوشته‌های ایشان، نوعی دفاع از پلورالیسم و وحدت ادیان را مشاهده می‌نماییم که مظنة هم‌رأیی ایشان با سنت‌گرایان را به ذهن می‌آورد، اما با دقت در نظریات سنت‌گرایان و همچنین آثار شهید مطهری، بطلان این گمان روشن می‌شود، زیرا پلورالیسمی که مطهری به آن می‌رسد از نوع نجات‎بخشی است نه حقیقت‎شناختی که سنت‌گرایان به آن رأی می‌دهند. از طرفی، شهید مطهری دین را واحد و منحصر در اسلام دانسته و اختلاف را در شرایع می‌شمرد. وی علل اختلاف شرایع را در اموری، متفاوت ازنظر سنت‌گرایان می‌داند.

آفرینش انسان از دیرباز موضوع بحث اندیشمندان بوده است.شهید مطهری از جمله دانشمندانی است که در حوزه انسان شناسی نظریه های مفیدی مطرح کرده اند در این پایان نامه برانیم نظرات ایشان را در زمینه ماده اولیه خلقت ,مراحل خلقت انسان و ابعاد وجودی انسان را بررسی کنیم.

شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل ایران و اسلام به مقوله اسلام و مسأله ملیت پرداخته و با تبیین جدایی‌ناپذیری دین اسلام از هویت ایرانی، رویکرد ایدئولوژیکِ رژیم سلطنتی از ملیت ایرانی را مردود دانسته است. اما این روایت خود در اسارت نوعی ایدئولوژیِ جهان‌وطنی اسلامی درآمده بود که بیش از یک‌سده در جهان اسلام رواج داشت. در نتیجه، به علت آنکه هدف اصلی وی در این اثر، ابطال ملی‌گرایی سلطنتی بوده است، موضوع تبیین ملیت و جنبه‌های ایجابی آن در این اثر دوره ناتمام مانده است. مقاله حاضر، این روایت ناتمام از ملیت ایرانی را در دو سطح؛ مبانی نظری و نتایج عملی بررسی کرده است. در سطح مبانی نظری، نارسایی‌های اندیشه اتحاد اسلام را بررسی و نشان داده است که در جهان اسلام، این اندیشه با نفی نظام دولت‌های ملی درصدد احیاء خلافت بوده و با شکست احیاء خلافت اسلامی، در عمل مقهور نظام دولت‌های ملی شده است؛ چنان‌که در سطح عملی نیز نظام آموزشی، سیاسی و حقوقی کشور را با چالش‌های جدّی مواجه کرده و نتیجه می‌گیرد که نفی مفهوم دولت ملی و عدم ارائه تفسیر روشنی از رابطه دولت ملی با ملت توحیدی، روح ملی میان دو کالبد ملی و جهانی سرگردان شده است.