آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در پژوهش حاضر به بررسي آراء تربيتي نيچه پرداخته شده که طي آن مهم‌ترين نظريه‌ها و اصول تربيتي وي، همچنين انتقادهاي وارد شده در اين زمينه مورد بررسي قرار گرفته است. نويسنده به بررسي مکتب تربيتي شهيد مرتضي مطهري و انتقادات، نظريه‌ها و اصول مهم وي در خصوص انسان و تربيت ديني او پرداخته شده است. اين مجموعه در پنج فصل تنظيم شده است.

‫ويژگيها، عناصر و مؤلفههاي انسان کامل، همواره يکي از مهمترين دغدغههاي متفکران بوده است. اين پژوهش در چهار فصل، اين مسئله را از ديدگاه دو متفکر بزرگ، مرتضي مطهري و فريدريش نيچه بررسي کرده است. استاد مطهري بر اساس مبنا و معيار اسلامي خود، انسان کامل را انساني ميداند که همه ارزشهاي انساني در او به صورت هماهنگ رشد کرده و به حدّ اعلاي خود برسند. بنابراين، کمال انسان در تعادل و توازن است؛ يعني داشتن همه استعدادهاي گوناگون و به فعليت رساندن آنها. انسان کامل، يعني انساني که قهرمان همه ارزشهاي انساني است. ايشان بر اساس اصول و جهان بيني اسلامي، ويژگيهايي را براي انسان کامل بيان ميکند که عبارتاند از: داشتن علم و آگاهي، قدرت و توانايي، هنر و جمال، تقوا و پارسايي، عشق، ايمان، آرمان ايدهآل، روح انقلابي و آزادمنشي، علاقه به سياست و سرنوشت مردم، رهايي از قيد شهرت طلبي و برتري جويي، احساس عرفاني و پرستش حق، مهر و محبت نسبت به خير، و داشتن ادراک هنري. فريدريش نيچه فيلسوف و شاعر آلماني است که فلسفه وي ريشه در روانشناسي او دارد. در نظر وي نکات منفي در زندگي انسان بيش از نکات مثبت است. حکمت ايدهآل او حکمت يوناني است. در نظر نيچه انسان کامل يا به عبارتي «اَبَرانسان»، انساني است مقتدر. از اين رو، نيچه کمال را داشتن قدرت ميداند و به نظر او بالاترين گناه انسان، ضعف اوست. وي معتقد است که دين را ضعفا اختراع کردهاند؛ تا قدرت اقويا را محدود نگه دارند. از نظر نيچه، انسان سه دوره داشته است: دوران پيش از اخلاق، دوران اخلاق و دوران وراي اخلاق. وي زمان خود را دوران وراي اخلاق ميداند. بنابراين، نيچه به دليل نداشتن هر نوع نگاه اخلاقي، نهيليسم(پوچگرايي) را ترويج ميکند و بيان ميکند که خدا مرده است، يا به عبارتي، ما انسانها خدا را کشتهايم؛ زيرا اخلاق همان خداست. نيچه سهم عقل را در رفتار و اعمال انسان ناچيز ميداند و حتي براي اختيار نيز سهم کوچکي قائل است و نقش مؤثر در جهت دادن به اعمال و رفتار انساني را نيازهاي دروني و غرايز فردي ميداند.

بحث نابرابری های اجتماعی با توجه به گستره زمانی و مکانی و آثار وسیع آن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرار داشته است. علامه اقبال لاهوری فیلسوف، سیاستمدار و شاعر بزرگ پاکستانی در چارچوب بررسی و تحلیل و تعلیل علل عقب ماندگی جوامع اسلامی به این بحث توجه فراوانی نموده و ابعاد مختلف آن را مورد کاوش دقیق قرار داده است. این مقاله به بررسی این مقوله از سوی اقبال لاهوری بر اساس کلیات اشعار فارسی این اندیشمند بزرگ پرداخته است. علامه اقبال از سویی به نقش فرد و شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع اسلامی و از سوی دیگر به نقش کشورهای غربی یا به تعبیر شعری او "افرنگ" در عقب ماندگی جوامع اسلامی که در متون اجتماعی معاصر با عنوان کلی‌ «نابرابری جهانی» قابل پی گیری است، توجه کرده است. این مقاله در حد خود می تواند کوششی برای روشن شدن سهم و نقش فرد و جامعه در پیدایش نابرابری در هر یک از جوامع بشری و نیز روشن شدن سهم و نقش کشورهای سرمایه دار غربی در پیدایش نابرابری در سطح جهانی به شمار رود.

تضاد از دید استاد مطهری ناسازگاری و تنازع میان دو موجود است که در آنِ واحد در وجود مجتمع‌اند و این تضاد مستقیماً به عالم ماده مربوط است. نگارنده در پژوهش پیشِ‌رو در پی تبیین چرایی و چگونگی تضادها، تقابلات، فواید، برکات، حکمت‌ها و آثار مثبت تضادهای عالم ماده از دیدگاه شهید مطهری است و این هدف را به روش کیفی و به شکل تحلیلی ـ توصیفی و با مطالعه هرمنوتیکی نوشته‌های ایشان دنبال کرده است. مطهری از یک طرف علت اصلی تضادها و تقابلات عالم ماده را مرتبه وجودی و «ماده داشتن» آن و ذاتی بودن «استعداد و قوه و امکان برای این ماده» می‌داند که دائماً به سوی فعلیت و کمال جدیدی در حرکت است و از طرف دیگر این تضادها را دارای برکات و حکمت‌ها و آثار مثبت می‌داند؛ ازجمله زمینه‌سازی برای ظهور اختیار انسان، امکان شناخت بهتر اشیا، نمایان ساختن و معنی‌دار کردن خیرات و زیبایی‌ها، تکمیل نفوس اولیای الهی و نهفتگی سعادت در دل گرفتاری‌ها. پس تقابلات عالم در نگاه سطحی شر تلقی می‌شود و در نگاهی عمیق‌تر آخرت‌گرایانه و خیر و مطلوب است.

استاد شهید مرتضی مطهری از جمله متفکران مسلمان است که کوشیده است نشان دهد وجود و حجیت اخلاق متکی بر خداوند است. مسأله‌ی محوری ما در این مقاله آن است که با نگاهی جامع به آثار شهید مطهری و بازسازی بخش‌های مختلف این آثار نشان دهیم که وی ابتنای وجود اخلاق بر خداشناسی را چگونه و با چه ایده‌ی وحدت‌بخشی توضیح می‌دهد. پاسخی که از متن آثار شهید مطهری به این پرسش می‌دهیم آن است که «من» انسان یک حقیقت ذومراتب است که مراتب پایین آن را می‌توان «من» پنداری نامید و مرتبه‌ی عالی را «من» حقیقی یا برتر.«من» حقیقی زاینده‌ی اخلاق است و خداوند «من» برتر انسان است. بنابراین، در واقع خداوند مبدأ، غایت و پشتوانه‌ی اخلاق است. بر این اساس، می‌توان گفت که من حقیقی انسان، مقوله‌ی پیونددهنده‌ای است که شهید مطهری از طریق آن ابتنای اخلاق بر خداشناسی را توجیه می‌کند.

مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی که جلد دوم مجموعه آثار استاد شهید مطهری است مشتمل بر 6کتاب است .کتاب اول با عنوان ((انسان و ایمان)) حاوی مطالبی است در مورد علم و ایمان، ایمان مذهبی و فواید آن و منابع تفکر در اسلام .در کتاب دوم (جهان بینی توحیدی) انواع جهان بینی و مراتب و درجات توحید و شرک تشریح شده است .در کتاب سوم (وحی و نبوت) مقوله نبوت و بعثت و نقش پیامبران ارزیابی گردیده است. نویسنده در کتاب چهارم (انسان در قرآن) انسان را از دیدگاه جهان بینی اسلامی معرفی می‌کند و در کتاب پنجم (جامعه و تاریخ) تاثیر و تاثر انسان را در ارتباط با جامعه و تاریخ بیان می‌کند .وی در کتاب ششم (زندگی جاوید یا حیات اخروی) معاد را از دیدگاه جهان‌بینی اسلامی بررسی کرده است.