مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه پژوهشی است درباره رابطه روح و جسم در آثار مولانا و عطار نیشابوری. از آن جایی که موضوع روح و حقیقت آن و رابطه آن با بدن یکی از موضوعات مهم انسان شناسی عرفانی بوده و اینکه این بحث به صورت گسترده در آثار این دو عارف بزرگ مطرح شده است. در این پایان نامه فصل اول تحت عنوان مبادی تحقیق و فصل دوم آن تحت عنوان روح و نفس در متون عرفانی که در آن نظر عرفا، فلاسفه و برخی از آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم زندگی نامه و آثار مولانا، فصل چهارم به بررسی رابطه جسم و روح از منظر مولانا و فصل پنجم زندگی نامه وآثار عطار و فصل ششم به رابطه جسم و روح از نگاه عطار نیشابوری اختصاص یافته است ونتیجه ی حاصله چنین است که از نظر این دو عارف بزرگ روح جوهری است ملکوتی و از عالم قدس که در تن خاکی انسان به مصلحتی هبوط نموده و در پی بازگشت به مأمن اصلی خود و سرمنزل مقصود ،لذا این جهان مادی را به منزله قفسی میداندکه در آن زندانی و غریب بوده و غم فراق و عشق به وصال او را دردمند نموده است . روح از امر پروردگار است و باقی و اصل است و ارتباط آن با بدن خاکی بیشتر از نوع مقابله و تضاد و مخالفت است و گاهی در تعامل با هم ، و همچنین با وجود تضادی که با یکدیگر دارند پیوند و اشتراکاتی نیز میانشان وجود دارد و از یکدیگر متأثر می شوند و مکمل و نیازمند یکدیگرند.و مقصود نهائی این دو عارف بزرگ از طرح موضوعات فوق در قالب تمثیل و حکایت بر جنبه ی هدایتگری و دستگیری انسان و نتیجه گیری های عرفانی و اخلاقی استوار است.

سماع در لغت به معنی شنیدن و بهره بردن است، و در اصطلاح صوفیه عبارت است از آواز خوش و روح‌نواز و به‌طور مطلق غزل، به عبارتی آنچه ما امروزه از آن به موسیقی تعبیر می‌کنیم که به قصد صفای دل و حضور قلب شنیده می‌شود. اگرچه سماع در همه انواع خود با ابزار آلات طرب همراه نیست، اما در هر شکل نوعی التذاذ موسیقایی است. حقیقت این است که تأثیر موسیقی در روح انسان محتاج شرح و بیان نیست؛ انسان نیز همچون سایر موجودات به طور طبیعی از موسیقی تأثیر می‌پذیرد و بهره می‌برد.در مورد پیدایش سماع به معنی اصطلاحی آن که با ساز و آواز آمیخته بود، و در مجالس صوفیان با آدابی خاص اجرا می‌شد، اطلاع دقیقی در دست نیست. اگرچه صدای موذنان و نغمه دلنواز قاریان قرآن، از همان آغاز پیدایش اسلام، روح مومنان را تقویت می‌کرده،اما مجالس سماع صوفیانه چیز دیگری بوده است. از انتقادات منکران سماع که آن را بدعت می‌شمرده‌اند، می‌توان دریافت که در صدر اسلام در مجالس مومنان، چنین چیزی رواج نداشته، و از گفته‌های مشایخ برمی‌آید که در قرن سوم، سماع به‌عنوان رسمی خانقاهی رایج بوده است و در دوره‌های بعد کسانی چون ابوالسعید ابو‌الخیر، احمد غزالّی و مولانا، که همگی از بزرگان مکتب عاشقانه تصوّف‌اند، از بزرگترین مروجّان سماع بوده‌اند. البّته پیروان مکتب زاهدانه تصوّف مانند هجویری و امام قشیری و محمد غزالّی نیزبا احتیاط بیشتری سماع می‌کردند. برپایی مجالس سماع در تاریخ تصوّف سه گونه بارز داشت:1.سماع مبتدیان، 2.سماع عادتی، 3.سماع پختگان تصوّف. رواج سماع در محافل صوفیه نشان می‌دهد که عارفان به تأثیر جسمی و روانی موسیقی واقف بوده‌اند و می‌کوشیدند تا از ظرفیّت‌های موسیقی، در ارتقاء سالکان و تسهیل مراحل سلوک بهره بگیرند. جلسات سماع از طریق تقویت حالت‌های درونی و پایکوبی‌های آهنگین، زمینه تخلیه عاطفی را فراهم می‌آوُرد و تأثیر اشعار و تکرار اوراد و هم‌نوایی برای ایجاد خلسه و رهاسازی هیجان‌ها و افکار موثر بود. استفاده عملی از موسیقی در برنامه شفا و درمان در گذشته بیشتر به دو شکل قومی و سماعی رواج داشت. امروزه نیز موسیقی‌درمانی یکی از رشته‌های علمی دنیاست. در هرشکل اگر از ظرفیّت‌های موسیقی به گونه صحیح استفاده شود می‌تواند به صورت یک نیروی قوّی و پیش‌بینی کننده درمانی به‌کار آید که هدف آن آرامش و سلامتی روحی و جسمی انسان‌هاست.

چکیده ندارد.

خلوت، تعریف خلوت و تنهائی در لغت نامه ها و متون عرفانی مختلف و مقایسه این تعاریف با یکدیگر، خلوت و تنهایی از دید گاه روان شناسي اجتماعی، علت های مختلف روی آوردن افراد به خلوت و عزلت و راه های پیشگیری آن از دیدگاه روان شناسی و روان پزشکی، خلوت و تنهایی از دیدگاه اسلام، بررسی آیات و احادیث گوناگون در این موارد، آسیب شناسی خلوت از دیدگاه اسلام ( دیدگاه اسلام در مورد دنیای مذموم و دنياي ممدوح ) خلوت از دیدگاه عرفا و شاعران و بزرگان قبل از مو لانا، بررسی خلوت در شش دفتر مثنوی و دیدگاه مولانا در این مورد، بررسی حکایات مختلف در مورد خلوت. صحبت ، تعریف صحبت و همشینی در لغت نامه ها و متون عرفانی، صحبت دوستی وهم نشینی از دیدگاه روان شناسی، دوستی و انواع آن از دید گاه روان شناسی، صحبت وهم نشینی از دیدگاه اسلام، بررسی آیات و احادیث مختلف در مورد دوستی و هم نشینی، صحبت از دیدگاه عرفا و شاعران و بزر گان قبل وبعد از مولانا، بررسی متون های مشهور عرفانی (کشف المحجوب، مصباح الهدایه و تذکره الاولیا و ...) در این موردصحبت و هم نشینی از دیدگاه مولانا در مثنوی، بررسی حکایات مثنوی در این مورد .روابط اجتماعی، تعریف ارتباط و رابطه اجتماعی از دیدگاهجامعه شناسی، انواع روابط اجتماعی بین گروه ها و احزاب مختلف، کشش های میان فردی که باعث ایجاد رابطه افراد با یکدیگر می گردد، روابط اجتماعی در جامعه مدرن یا پیوندهای اجتماعی اینترنتی ) مقایسه اندیشه های محققان در مورد مفید یا غیر مفید بودن اینترنت در روابط اجتماعی، بررسی حکایات مثنوی در مورد روابط اجتماعی و دیدگاه مولانا در این مورد تاثیر خلوت و صحبت عرفا و بزرگان بر روابط اجتماعی، بررسی این نکته که خلوت و خودسازی عرفا چه تاثیری در جامعه بخصوص هنگام رویدادهای بزرگ دارد و بررسی چند حکایت مثنوی که به این موضوع ربط دارد.

چکیده ندارد.