مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب الغیب و العقل (دراسة فی حدود المعرفة البشریة) کتابی است که با زبان عربی به پژوهش در شناخت وحی و عقل می‌پردازد. این کتاب به قلم الیاس بلکا نوشته شده و انتشارات المعهد العالمی للفکر الاسلامی نشر آن را به عهده داشته‌‌ است. در معرفی این کتاب آمده است: «موضوع این کتاب رابطه عقل انسان با امر پنهان عالم وجود یعنی عالم غیب است. این کتاب در صدد جواب از یک سؤال اساسی است؛ اینکه آیا عقل انسان محدود است و می توان برای آن محدوده ای لحاظ کرد، یا اینکه عقل تنها یک نیروی ادراکی است؟ آیا ورای عقل و فوق قدرت او مرتبه ای از وجود متصور است؟ و اگر برای عقل بشری محدوده ای باشد، ماهیت و حقیقت آن چیست؟ عقل با این عالم ورای قدرت ادراکی خود چگونه در تعامل است؟ این بررسی در رشته فلسفه عقل قرار دارد. شاخه ای که سعی دارد تا طبیعت این ابزار بشری مبهم را درک کند و نسبت به ابزارهای عقل و محدوده تأثیر گذاری او شناخت پیدا کند. تمام این بررسی در سایه یک مفهوم قرآنی به نام غیب صورت می پذیرد. غیب، همان عنصری که در یک آن هم موجود است و هم غایب. همان که بر عقل و انسان و جامعه انسانی افق های گرانبهایی را می گشاید. در این تلاش سعی داریم به برخی از این افق ها دست یابیم. به همین خاطر بررسی این کتاب با نگاه به دو میراث اسلامی و غربی در این موضوع پرداخته است تا بلکه پرده از برخی ارتباطات میان عقل و غیب بردارد. این بررسی می تواند برای مجادلات موجود در دنیای امروز بهره مند باشد، مجادلاتی که به دنیای عربی و اسلامی نیز سرایت نموده است، مجادله ای حول جایگاه دین و عقل در دو مجال عام و خاص.» فهرست کتاب عبارتند از: مقدمه گفتار اول: محدوده عقل و تعقل - فصل اول: دیدگاه غرب؛ ♠افلاطون؛ ♠مونتینی و سرآغاز حرکت؛ - دیکارت؛ و حرکت بر اساس شک و تردید؛ - هویی؛ - پاسکال یا معرفت احساسی؛ ♠جان لاک، پیشرفت جدیدی در فلسفه عقل گرایی؛ ♠کانت و فلسفه نقدی؛ ♠آیا بعد از کانت پایان فلسفه است؟ ♠برخی قضایای فلسفه عقل گرایی؛ - فصل دوم: محدوده عقل در تفکر اسلامی؛ ♠غزالی؛ ♠ابن خلدون. گفتار دوم: درباره غیب - کلیات در خصوص مفهوم غیب؛ - فصل اول: ارزش غیب؛ ♠نیاز انسان به ایمان و تدین؛ ♠نقش غیب در زندگی انسان؛ ♠اعتدال در اهمیت دادن به هر کدام از دو عالم غیب و شهادت؛ ♠عقلانیت مطلق و خطر آن در رشد علم؛ - فصل دوم: در ظرفیت عالم غیب؛ ♠وجود گسترده تر از آن است که احاطه شود؛ ♠نمونه های معاصر بر انکار غیب؛ ♠اصل انکار غیب؛ ♠حکمت مخفی کردن غیب از انسان؛ ♠عالم های خداوند متعال؛ - فصل سوم: غیب میان عقل و وحی؛ ♠منابع معرفت و شناخت؛ ♠ایمان به غیب؛ ♠عقل و متشابه؛ ♠مجادله میان افلاطون و امام مالک؛ - فصل چهارم: از نشانه ها و علتهای ناتوانی عقل؛ ♠ناتوانی عقل از ادراک غیب؛ ♠علم کلام؛ ♠در خلق تفکر کنید نه در خالق؛ ♠اشکال تجرید؛ ♠اشکال بیان نمودن در تصوف و عرفان؛ ♠زبان و وجود؛ - فصل پنجم: نمونه هایی از عوالم غیب؛ ♠روح از اسرار وجود است؛ ♠پیمان گرفتن در عالم ذر؛ ♠راز سرنوشت؛ ♠معمای زمان؛ ♠مکاشفه؛ ♠حکمت مرگ؛ ♠مقصود و مراد از این نمونه ها؛ ♠چکیده؛ ♠فهرست منابع و مآخذ.

ترجمه ماشینی: این کتاب سیزده مقاله پیتر ون اینواگن در مورد متافیزیک را گرد هم می‌آورد که تعدادی از آنها جایگاه کلاسیک مدرن را در حوزه خود به دست آورده‌اند. آنها به طور گسترده ای در موضوعاتی مانند فلسفه کمی سازی کواین، هستی شناسی داستان، رابطه جزء-کل، نظریه «قطعات زمانی» و دانش بشری از حقایق وجهی را شامل می شوند. یک مقدمه نوشته شده ویژه این مجموعه را تکمیل می کند، که منبع ارزشمندی برای هر علاقه مند به متافیزیک خواهد بود.

ترجمه ماشینی: محقق برجسته پیتر ون اینواگن با نثری متفکرانه و جذاب، در این متن ضروری، مقدمه ای جامع از متافیزیک ارائه می کند. متافیزیک گستره بحث های تاریخی و معاصر متافیزیک را پوشش می دهد و خوانندگان را از طریق سه سؤال عمیق درگیر می کند: کلی ترین ویژگی های جهان چیست؟ چرا یک دنیا وجود دارد؟ و اینکه جایگاه انسان در جهان چیست؟ ویرایش چهارم به طور کامل اصلاح شده شامل یک فصل به روز شده و بازنویسی شده درباره موقتی بودن و بهبودهای قابل توجه در وضوح و دسترسی به زبان است که آن را به متن ارزشمندتری برای دانشجویان مقطع کارشناسی تبدیل می کند. متافیزیک کتاب اساسی در این زمینه مطالعاتی است و کتابی جذاب برای طیف وسیعی از خوانندگان، از افراد تازه کار گرفته تا موضوع تا پیچیده ترین فیلسوفان.

المباحثات، يكى از كتاب‌هاى كم حجمى است كه انتساب آن به ابن سينا مشهور مى‌باشد. اين كتاب كه به زبان عربى است، مجموعه جواب‌هاى شيخ و سخنان مأخوذ از وى است كه توسط شاگرد او؛ يعنى بهمنيار جمع‌آورى شده است. ساختار كتاب، با عبارت رب يسّر شروع شده و داراى شش مباحثه و يك ملحق است. از جهت نداشتن ترتيب و باب‌بندى شبيه كتاب تعليقات شيخ است. اين كتاب، در واقع مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌ها و نامه‌هايى است كه قسمت اعظم آنها بين ابن سينا و برخى از شاگردانش رد و بدل شده است. ويژگى‌ها 1- چون اين كتاب، محاورات شيخ با شاگردانش مى‌باشد، از اين رو آدابى كه مؤلفين رعايت مى‌كنند، در آن رعايت نشده و روحيات واقعى ابن سينا(اعتماد زياد وى به خود و آراء خويش، شدت غضب و پرخاش‌گرى نسبت به معترضين و...) نيز در آن بروز پيدا كرده و اين مطلب، خيلى مهم است، زيرا شناخت شخصيّت واقعى ابن سينا براى خيلى از شخصيت‌ها، داراى اهميت وافرى مى‌باشد. 2- چون شيخ در صدد جواب‌گويى به مشكل شاگردان بوده، از اين رو توجه به اقوال ديگر نداشته، بدين جهت به راحتى مى‌توان اقوال شيخ را در اين كتاب به دست آورد.اين، تنها كتابى است كه شيخ الرئيس در آن به صراحت، اقرار به عجز و ناتوانى خود از درك پاره‌اى از مسائل نموده است. گزارش محتوا مباحثه اول: برخى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه عبارتند از: صور و اعراض از آن جهت كه واحد و بسيطند در اجسام حلول نمى‌كنند؛ معقولات از آن جهت كه واحد و بسيطند، تعقل مى‌شوند؛ اختلاف وجود در موجودات مختلف، از قبيل اختلاف نوعى نيست، بلكه اختلاف به واسطه تأكد و ضعف درجه وجودى است، آرى موجودات به حساب ماهياتشان اختلاف نوعى دارند؛ مثلاً اختلاف نوعى انسان با اسب در ماهيتشان است نه در وجودشان؛ امتزاج اخلاط حيوانات و نباتات امرى اتفاقى يا معلول عوامل خارجى نيست، بلكه امرى ذاتى و طبيعى است كه ريشه در منى دارد و... مباحثه دوم: پاره‌اى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه، عبارتند از: شئ ثابت در حيوانات؛ شىء ثابت در نباتات؛ نامتناهى بودن آن شىء، در نباتات؛ لزوم وجود امرى ثابت در هر تغيرى و.... مباحثه سوم: اين مباحثه، در مورد مسائلى است كه توسط شيخ ابوالقاسم کرمانى مطرح گرديده است. برخى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه عبارتند از: سخن درباره برهانى كه به اثبات وجود نفس مى‌پردازد؛ تأثير و تأثر و چگونگى آن؛ غيريت يا عدم غيريت بين نفس و مزاج؛ حقيقت احساس لذت و درد؛ علم به ذات خويش و بيان اينكه اين علم از طريق حس يا به وسيله استدلال از راه افعال حاصل نمى‌شود؛ بحث در مورد حدس و اينكه چنين نيست كه حد وسط تنها از طريق فكر براى انسان حاصل شود؛ مسئله زمان و نامتناهى بودن خط مستقيم و رابطه‌اش با دايره و قطر آن و... مباحثه چهارم: اين مباحثه جواب‌هايى است كه اغلب آنها به نظريات ابوالفرج بن طيب مى‌باشد و ناظر به مباحثات منطقى در باب كليات خمس، قضاياى منطقى و مقولات عشر و... است. سپس نگاهى گذرا به معنى عقل بالقوه شده و از هر چيز مجرد از ماده، به عقل تعبير شده است كه براهينى نيز براى اين معنا به كار گرفته شده است. اما اينكه چه چيزى عقل را از قوه به فعل مى‌رساند؟ موضوع ديگر بحث بوعلى در اين باب است. چگونگى تصور معقولات، تفاوت نفس ناطقه و عقل، تعريف نفس ناطقه به جوهر قابل معقولات و متصرف درمملكت بدن و عقل هيولانى، از مباحثى است كه شيخ الرئيس در ادامه بدانها پرداخته است. وى در مورد خيال نيز به دو صوت بحث كرده است: اول، كيفيت اطلاع نفس از صور خياليه. دوم، آليّت خيال براى نفس.چگونگى عدم لزوم بطلان صورت مادى و نفوس متعلق به ماده با بطلان مادّه، سؤال مطرح شده ديگرى است كه بوعلى در جواب، اشاره‌اى به مباحثش راجع به اين موضوع در كتاب اشارات و شفا نموده است كيفيت تعلق وجود و وحدت و اضافه و ساير لوازم به مواد، دليل اينكه تعقل، عبارت است از استحضار صورت معقول در عقل، مطالب ديگرى است كه در ادامه مطرح شده است. سؤال ديگر اين است كه آيا اينكه شئ ثابت واحدى به لحاظ عددى و شخصى براى اشخاص انواع وجود دارد، داراى برهان هست يا نه؟ كه بوعلى وجود چنين چيزى را در غير حيوان سخت مى‌داند و مى‌گويد: احتمالاً اين حرف فلاسفه كه مى‌گويند فقط در انسان‌ها موجود است، داراى دلايلى باشد كه با تفكر بتوان به آن دست يافت. مباحثه پنجم: اين مباحثه با سؤالى از صدور افعال مختلف از بسائط شروع مى‌شود كه پاسخ كوتاهى از سوى شيخ الرئيس بدان داده شده است. دومين سؤال، از كفايت نفس در جميع افعال خود است كه بوعلى بطلان آن را ثابت مى‌كند. سپس مطلبى بدين مضمون طرح مى‌شود كه مزاج واسطه‌اى است براى نفس كه كارهاى خود را توسط آن انجام دهد كه باز بوعلى آن را رد مى‌نمايد و مزاج را كيفيت واحده‌اى با حد و مرز معين مى‌داند. شيخ ابوالقاسم اعتراضى به كلام شيخ الرئيس در كتاب شفا دارد كه گفته: محال است كه اعراض و صور قائم به مواد، وجود ذات را كه قائم به نفس است، افاده كند و بوعلى به اعتراض وى جواب مى‌دهد. مطالب مهم ديگرى نيز در اين مباحثه مطرح شده است كه ما به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم تا كليات اين مباحثه نيز معلوم گردد: امكان يا عدم امكان دو صورت داشتن هيولاى واحد؛ مفاد قاعده الواحد؛ لزوم تعطيلى قوه عقليه در حالت خواب؛ اثبات محرك براى متحرك؛ كيفيت تأثير بدن در نفس؛ برهان عدم جسمانیت عقل؛ جسمانیّت قواى حيوانيه؛ چگونگى تعقل انسان نفس خودش را؛ اقامه دليل، بر اينكه هر چيزى كه غير خودش راتعقل مى‌كند، واجب است ذات خود را هم تعقل نمايد؛ برهان وجود معقولات در عقول فعّاله و... مباحثه ششم: اين مباحثه، در شش فصل طراحى شده كه بخشى از آنها به قلم خود بوعلى و بعضى به دست شاگردش بهمنيار نوشته شده‌اند. فصل اول به قلم بهمنيار و حاوى شنيده‌هاى وى از بوعلى و مشتمل بر مطالبى است درباره عقل و ادراك و شعور و نفس كه كليات آنها در مباحثه پنجم گذشت. بعد بهمنيار، سؤال‌هايى را كه از بوعلى شده و وى به آنها پاسخ داده است، جمع‌آورى كرده؛ برخى از مطالب مطرح شده در اين سؤال و جواب‌ها عبارتند از: نفس انسانى؛ قواى نفس؛ بخش‌هاى گوناگون فلسفه و اشتمال آن بر حكمت عملى و نظرى؛ عقل حيوانى؛ علم الهى در نزد معتزله و فلاسفه؛ تقسيمات وجود و تبيين هر يك از واجب‌الوجود و ممكن الوجود؛ صفات ممكن الوجود و... در ادامه خود شيخ الرئيس مطالبى را در قالب سؤال و جواب مطرح نموده است كه برخى از آنها عبارتند از: عقل و ماهيت آن؛ چگونگى بودن امكان از لوازم ماهيت؛ چگونگى سود رسيدن از استغفار به حال مردگان؛ تعقلات نفوس كامله بعد از مردن و... در بخش آخر كتاب كه ملحق نام گرفته است، به چند موضوع مهم فلسفى اشاره شده است، مانند جسمانى نبودن قواى عقليه، غايت داشتن جميع حركات، خروج هيولى در تمام لحظات از صورت به فعل و...

ترجمه ماشینی: کامپیوترها زندگی را در اواخر قرن بیستم به طرز چشمگیری تغییر داده اند. امروزه می‌توانیم از پیوندهای رایانه‌ای در سراسر جهان استفاده کنیم و ارتباطات رادیو، روزنامه‌ها و تلویزیون را تسریع کنیم. ایده ها به جلو و عقب پرواز می کنند و با سرعت الکتریسیته دور کره زمین می چرخند. و درست در گوشه و کنار، واقعیت مجازی تمام عیار در کمین است، که در آن ما قادر خواهیم بود خود را در یک شبیه سازی کامپیوتری نه تنها از دنیای فیزیکی واقعی، بلکه از هر دنیای تصوری غوطه ور کنیم. مایکل هایم می پرسد وقتی ما شروع به ورود و خروج از دنیای کامپیوتری می کنیم، نحوه درک ما از جهان چگونه تغییر خواهد کرد؟ هایم در متافیزیک واقعیت مجازی به این موضوع و دیگر مسائل فلسفی عصر اطلاعات می پردازد. او با توجه به تاریکی و همچنین جنبه روشن فناوری رایانه، منشأ منطقی و تاریخی دنیای رایانه‌ای ما را بررسی می‌کند و در مورد مسیر آینده زندگی رایانه‌ای ما حدس می‌زند. او مفهوم «فضای سایبری»، واقعیت مجازی (محیط های شبیه سازی شده با رایانه که تخیل عمومی را تسخیر کرده است و ممکن است در نهایت نحوه تعریف ما از واقعیت را تغییر دهد) را بررسی می کند و موضوعاتی مانند تأثیر واژه پردازی را مورد بحث قرار می دهد. زبان انگلیسی و نوع جدیدی از سواد که توسط فرامتن وعده داده شده است. متافیزیک واقعیت مجازی که به شکلی زنده و سرگرم‌کننده نوشته شده است، پنجره‌ای را به روی دنیای شگفت‌انگیزی باز می‌کند که وعده می‌دهد - یا تهدید می‌کند - به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره در قرن بیست و یکم تبدیل می‌شود.

ترجمه ماشینی: مسئله هستی در متافیزیک غربی مرکزیت دارد. که به شدت در آیات پارمنیدس حک شده بود، در ارسطو به عنوان موضوع علمی که صراحتاً «الهیاتی» نامیده می‌شود، رنگ‌های مشخصی به خود گرفت. برای ارسطو، وجود را نمی‌توانست به شیوه‌ای عام با طبیعت‌های دیگر به اشتراک بگذارد. به عنوان یک طبیعت، باید آن را نه در گونه های مختلف، بلکه فقط در یک نمونه اولیه یافت. بر این اساس، علمی که ماهیت اولیه آن را مشخص می کند، تنها علمی بود که از نظر آن چه که هست، به طور کلی با آن رفتار می شود: به وجود بودن می پردازد.

کتاب "کناره های فلسفه" تا قسمت عمده‌ای حول ایده انسجام استعاری اندیشه فلسفی به عنوان تکرار فیزیک شکل می‌گیرد، به تعبیری متافیزیک به نحو استعاری از فیزیک استفاده می‌کند تا به خود انسجام ببخشد. اگر چه که متافیزیک می‌بایست خود را چیزی مبتنی بر مفاهیم در نظر بگیرد یا دقیق‌تر صرفا باید در حد ایده‌ها مرکزیت بیابد اما همواره از استعاره‌های فیزیکی بهره می‌برد تا استمرار حضور خود را تضمین کند. دریدا در ادامه با تفاوتی که ما بین اسطوره و مفهوم قائل می‌شود این ایده را ابراز می‌کند که متافیزیک اسطوره‌شناسی سفید پوستان است، یعنی اسطوره‌هایی که توسط مردان سفید پوست عمل آمده است همان فرهنگی که عقلانی و با غیاب اسطوره از اندیشه‌اش تعریف می‌شود. در اینجا دریدا برای ساختار شکنی ، در صدد رفتن به ناخودآگاه فلسفه است یعنی فضایی که انسجام ما قبل فهم فلسفه در آن‌جا رخ می‌دهد. (البته باید توجه داشت که این افکار دریدا در بطن اندیشه پست‌مدرن مطرح می‌شود و نقدهای بسیاری نیز بر اندیشه پست‌مدرن توسط برخی متفکران و فلاسفه بزرگ صورت گرفته است.)