مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

درس‌گفتار جلسات آشنایی با ایدئالیسم آلمانی بر چهار فیلسوف بزرگ آلمانی تبار یعنی کانت، فیخته، شلینگ و هگل که روح تجدد را شکل می‌دهند متمرکز است. دنیای مدرن با تمایز میان سوژه و ابژه آغاز می‌شود. راسیونالیست‌ها/خردگراها بر سوژه و امپریست‌ها/ تجربه‌گراها بر ابژه شناسایی تمرکز دارند. ایدئالیسم آلمانی که به معنای بلعیده شدن اُبژه توسط سوژه و تأکید بی حد بر آن است با کانت آغاز می‌شود و می‌خواهد به وحدت را سیونالیسم و امپریسم برسد.

از آنجاییکه میراث تفکر اجتماعی اسلامی قرن ها مسائل جوامع اسلامی را فهم، نقد و حل می کرده است؛ به نظر می رسد بازتولید این میراث و فهم مسائل اجتماعی امروز در چارچوب نظریه اجتماعی برخاسته از این سنت فکری در جامعه فعلی ما ضروری است، بنابراین می توان با عنایتِ ویژه به سنت دینی و آراء اجتماعی متفکران اسلام راه حل‌های لازم برای شناخت و حل مسائل اجتماعی را اتخاذ کرد. درس گفتار تفکر اجتماعی مسلمین هم به آرای اجتماعی متفکرین مسلمان و نحوۀ مواجه هایشان با معضلات اجتماعی و دانش‌هایی که در حوزه تمدنی اسلام تولید شده‌است، می پردازد و هم تا حد امکان مبانی نظری علوم اجتماعی جدید و آبشخورهای فلسفی آن را مورد نقد و بررسی قرار می دهد و از این طریق می توان با آگاهی کافی دربارۀ مسائل اجتماعی حال حاضر جامعه اسلامی ما نظر داد. این درس گفتار به دو بخش عمده تقسیم می شود: بخش اول: باتوجه به اینکه متفکران مسلمان از گذشته تا به حال پدیده های اجتماعی جوامع خود را با رویکردها و روش های گوناگونی مورد مطالعه قرار می دهند؛ ابتدا روش های مختلف عقلی، نقلی و تجربی(قیاسی و استقرائی) از منظر متفکران اسلامی متقدم مانند فارابی و متاخرین مانند شهید مطهری(ره) و استاد مصباح توضیح داده می شود، سپس در ادامه دیدگاه ها در مقام تعارض و عدم تعارض بین عقل و نقل بیان می شود. به تعبیر استاد پارسانیا در تاریخ اسلام نظریه ای نیست که مرجعیت نقل را نپذیرد و سخن بیشتر درباره چگونگی رابطه بین عقل و نقل می باشد و حقیقتاً منزلت عقل در قیاس با نقل از سه حالت خارج نیست یا میزان است یا مصباح و یا مفتاح. بخش دوم این درس گفتار به بررسی مبانی فلسفی ملاصدرا می پردازد. مبانی ای مانند اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، تشکیک وجود، اشتداد وجود، تقسیم وجود به مادی و مجرد، اتحاد عقل و عاقل و معقول، جسمانیه الحدوث بودن و روحانیه البقا بودن نفس و سایر مقدمات که کمک می کند مطابق با دستگاه فلسفی صدرائی یک نظریه اجتماعی شکل بگیرد همان که فارابی نتوانست آن را ثابت کند. از مهمترین کتابهایی که در این درس گفتار معرفی می شود کتاب منزلت عقل و هندسه معرفت دینی و کتاب شریعت درون معرفت از حضرت استاد جوادی آملی است. همچنین جلد اول کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم در باب دلائل اثبات تجرّد علم، مقدمتاً برای مباحث صدرائی لازم می باشد. کتاب فطرت شهید مطهری(ره) نیز مرتبط با بحثهای ایشان مهم می باشد. به طور کلی درس‌گفتار تفکر اجتماعی مسلمین شمایی کلی و درعین حال عمیق از مهمترین متفکران اجتماعی جهان اسلام مانند فارابی، شهید مطهری(ره) و استاد مصباح ارائه می‌دهد و مخاطب در پایان می‌تواند به افق معرفت شناسی عالمان اسلامی و نظر ایشان درباره علم الاجتماع دست یابد.