جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: انسجام آیات و سوره های قرآنی از ویژگی های اساسی است که بیانگر ساختار شیوای قرآن کریم است. انسجام در آیات و سوره های مختلف آن به چشم می خورد. توجه نظام مند به انسجام و انسجام قرآن، پیامدهای گسترده ای برای فهم دقیق قرآن دارد. محققان قرآن پژوهی بیش از بیست جنبه از انسجام قرآن کریم را بررسی کرده اند. اما برخی از غیرمسلمانان در هماهنگی قرآن تردید کرده و برای نشان دادن ناهماهنگی آیات قرآن، ایرادات مختلفی را مطرح کرده اند. ما الهی بودن قرآن را برجسته می‌کنیم و از قداست آن دفاع می‌کنیم و با اتخاذ روشی تحلیلی- توصیفی و رویکردی انتقادی، با ارائه شواهدی مبنی بر برخورداری قرآن از انسجام لفظی و معنایی، ادعای غیرمسلمانان را رد می‌کنیم. از این رو، اعتراض غیرمسلمانان ناشی از عدم تمایز بین تطبیق موضوعی و هنری قرآن کریم و در نظر گرفتن انسجام و پیوندهای پنهان موجود آن است.

عملکرد سیاسی امام علی(ع) در دوران خلفا، ویژگی‌های خاصی داشته و فضای متفاوتی را در عالم سیاست به‌جود آورده و از سوی اندیشمندان و مستشرقان رویکردها و دیدگاه‌های گوناگونی را به‌همراه داشته است. نگارنده درصدد بررسی و نقد دیدگاه‌های مستشرقان دربارۀ رفتارهای سیاسی امام علی(ع) در دوران خلفای سه‌گانه است. این پژوهش با روش تاریخی و توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه رسید که برخی از مستشرقان، سیرۀ سیاسی امام علی(ع) را به اتهاماتی همچون ضعف در اندیشۀ سیاسی، عدم محاسبه‌گری و ساده‌انگاری و اقدام به کارشکنی در قبال برخی از خلفا معرفی کرده‌‌اند؛ اما این موارد بر نگرشی مادی‌گرایانه و سوگیرانه مبتنی است و رفتارهای سیاسی امام علی(ع) بر پایۀ اصول انسانی و مبانی بنیادین اسلامی قابل ارزیابی است. دراین‌حال برخی از مستشرقان نیز با نگاهی منصفانه و مثبت، رفتارهای سیاسی امام علی(ع) در مواجهه با خلفا را به اقدام برای حفظ اتحاد مسلمین، صداقت‌محوری و هم‌کاری ضابطه‌مند با خلفا تحلیل کرده‌اند.

از مباحث چالش‌برانگیز جهان اسلام حکم به تکفیر کسانی است که به سب صحابه می‌پردازند. در نگاه قائلین به تکفیر هر مسلمانی که صحابه پیامبر (ص) را سب کند، از دین اسلام خارج شده است. در مقابل برخی معتقدند اگرچه سب صحابه امری حرام است؛ اما ارتکاب این حرام کفر فرد سب‌کننده را در پی ندارد. ازآنجاکه سب صحابه و تکفیر ناشی از آن دستاویزی برای کشتار مسلمانان قرار گرفته است، پرداختن به این مهم امری ضروری به نظر می‌رسد؛ از این‌رو سؤال شایسته تحقیق آن است که آیا سب صحابه پیامبر (ص) موجب خروج از دین اسلام است؟ در این نوشتار که با روش تحلیلی ـ انتقادی و با استفاده از منابع اهل سنت سامان یافته است، مستندات قائلین به تکفیر مورد بررسی و نقد قرار می‌گیرد. نتایج بیان از آن است که سب صحابه گرچه عملی حرام است؛ اما موجب خروج از دین اسلام نیست

بسیاری از گرایش‌ها و جریان‌های فکری معاصر در تلاش‌اند تا فهم حقیقی از دین را منحصر در خود بدانند. متن دینی بعد از 14 قرن از ظهور اسلام، همچنان موردبحث و بررسی اندیشمندان است؛ برخی متون مذکور را دارای حقیقتی الهی دانسته و برخی دیگر آن‌ها را بسان متون دیگر قلمداد کرده تا بتوانند زمینه خوانش تاریخی آن‌ها را فراهم کنند. اولین و آخرین و مهم‌ترین هدف متون دینی، هدایت انسان است. درحالی‌که جریان‌هایی در تلاش‌اند تا با متون دینی با تساهل برخورد کرده و دیدگاه مادی‌گرایانه - که ماده را حاکم بر اندیشه می‌داند - نسبت به متون داشته باشند. شحرور ازجمله افرادی است که از مارکسیسم که در تقابل با دیدگاه ایده‌آلیستی - که اندیشه را حاکم بر ماده می‌داند - قرار دارد، تأثیر پذیرفته است. در هر دو دیدگاه، بین اندیشه و ماده ارتباط وجود دارد که نشان‌دهنده نوعی بی‌توجهی و ساده‌انگاری بوده و باعث شده هرکدام بتوانند روشی متفاوت و گاه مخالف یکدیگر را اتخاذ کنند. میراث، متشکل از ارزش‌های دینی، اخلاقی و اجتماعی است و هویت هر انسان مسلمانی را شکل می‌دهد. ازجمله مهم‌ترین علل بازگشت به میراث این است که تاکنون تاریخ اسلامی، شاهد واقعیت و حادثه‌ای مؤثر و مهم جز پدیده وحی نبوده است؛ وحی‌ای که به وجود آورنده قرآن، سنت نبوی و اهل‌بیتb بوده و باعث شده جامعه بدوی عصر جاهلیت به تمدن دست یابد و در سایه تعالیم نبوی و به‌واسطه فتح کشورهای دیگر، با ملت‌های دیگر آشنا گردد. شحرور با اندیشه سلفی سنتی به مبارزه برخاسته و آن را مانع رشد و نوگرایی می‌داند که درنتیجه باعث رکود علم و فنّاوری می‌شود. وی خود را از میراث سنتی جدا کرده و کل میراث اسلامی را سنتی دانسته و هم‌زمان به تقلید از میراث غربی و استشراقی که در مادی‌گرایی خلاصه می‌شود، روی آورد. تبعیت از مادی‌گرایی غرب باعث شد که شحرور الهی بودن قرآن را انکار کرده و آن را تاریخی بداند. در این نوشتار به ریشه‌ها و مبانی اندیشه‌های نوگرایانه شحرور پرداخته‌شده و نشان داده می‌شود که تمام آن‌ها از اندیشه‌های شرق‌شناسانه غربی و مارکسیسم گرفته‌شده است. در ادامه نیز به نقد مبانی مذکور پرداخته خواهد شد.

جایگاه قصدیت در هرمنوتیک، خوانش‌های متفاوتی را از متون پیش‌روی نهاده است. هرمنوتیک فلسفی آنرا نادیده گرفته و هرمنوت‌های کلاسیک به جهت اصالت دادن به مؤلف و فهم متون، آن را غنیمت شمرده‌اند. خاورشناسان بر اساس قصدیت سه دوره تبشیری، استعماری و علمی را پیموده‌اند که در تطابق با هرمنوت‌های کلاسیک مفری از اندیشه‌ای دگماتیستی، ناسیونالیستی و ناموجه خویش نخواهند داشت. نیت‌خوانی خاورشناسان بر اساس هرمنوتیک هرش از آن جهت ضرورت دارد که روش یا ابزاری به دست می‌دهد تا به نیت‌خوانی و آشکارسازی مقاصد آنها دست‌یافته و راه گریز و تفاسیر پلورالیستی و فراموشی تاریخی از آنها سلب شود و در جایگاه برین معاصر، وضعیت زیرین و عقیم تاریخی خویش را توجیه خردمندانه نکنند؛ چراکه جهت فهم متون در دیدگاه هرمنوتیکی هرش، نیت وقصد مؤلف بنیادین تلقی شده است که از آن به قصدگرایی تفسیر می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی نشان داده است که خوانش متون اسلام‌شناسانه غربیان بر اساس هرمنوتیک هرش چیزی جزء قصد بزرگ‌نمایی نقاط ضعف شرقیان، انحراف کشاندن سنت اصیل دینی اسلام، سلطه‌طلبی دینی و سیاسی، خودبرتری بینی نژادی و مذهبی، ابژه ساختن شرق در جهت سلطه همه‌جانبه و ... را هویدا نمی‌سازد. در مکتب علمی هرچند می‌توان با نظرات صائبی از جانب مستشرقان دست یافت؛ اما با رجوع و بهره‌گیری از منابع و روش‌های غیرمعتبر، انحراف‌های اسلام‌شناسی بسیاری را باعث شده‌اند که حتی با رجوع به روش‌های علمی مرسوم غربی نیز نمی‌توان توجیه منطقی و سرراستی از آنها ارائه داد. اهمیت بر جایگاه مؤلف در هرمنوتیک هرش نیز نشان می‌دهد که نمی‌توان بر قصد و نیت مستشرقان صحه گذاشت

اهتمام مستشرقان به پژوهش­های قرآنی به‌مثابه یک موضوع علمی که دارای کاربست­های متعددی است، در عصر حاضر فزونی یافته است. بدیهی است که این پژوهش­ها خالی از نکات مثبت و منفی نیست. «قرآن، یک دائرة‌المعارف» معروف به دائرة‌المعارف قرآن با سرویراستاری الیور لیمن یکی از پژوهش­های قرآنی نوپدیدی است که مقالاتی نیز راجع به زنان در قرآن همچون مقاله «ازدواج» در آن وجود دارد. مقاله «ازدواج» نوشته خانم «کیسیا علی» به بحث­های مختلفی مانند خلقت و جفت شدن، موانع ازدواج، عقد ازدواج و حقوق و تکالیف ناشی از نکاح می­پردازد. این مقاله در کنار برخی مطالب مفید دارای شبهات عقیدتی، فقهی و ... است که شناساندن و پاسخ به آن‌ها را بایسته می­سازد. مستشرقان به‌عنوان دانشمندانی که گستره تبلیغات آنان جنبه بین‌المللی دارد و اشکالات آنان بر آموزه‌های قرآن موجب بدفهمی جهانیان نسبت به قرآن می­شود، ضروری است که به نقد و پاسخ اشکالاتشان به جد پرداخته گردد. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی نخست به جنبه­های مثبت مقاله درزمینه ذکر صحیح مسائل مربوط به ازدواج پرداخته و سپس به بررسی پنج نقطه‌ضعف درزمینه افزایش حقوق مردان نسبت به زنان در سه حیطه طلاق، تعدد زوجات، قوامیت مرد، مضیق بودن اختیار زن در برابر همسر و عدم دلالت قرآن بر چگونگی توالی خلقت زن و مرد پرداخته است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که این سخن مستشرقان مبنی بر عدم عدالت میان زن و مرد از منظر قرآن، دور از صواب است. از منظر قرآن زن و مرد در ارزش انسانیت با یکدیگر برابرند و تنها ملاک برتری تقوا است؛ اما در زندگی اجتماعی با توجه به نظام هماهنگ حق و تکلیف، وظایف و تکالیف مردان با زنان متفاوت است.

ارشمیندریت یوسف دره حداد کشیش لبنانی در سال 1913 متولد و در سال 1979 میلادی فوت نموده است ، اوکه در سال 1939 به مقام اسقفی برگزیده شد علاوه بر برنامه های کلیسایی اش، در بیست سال پایان عمر، بیشتر به مطالعات قرآنی اشتغال داشته ،این مولف به تحلیل روابط اسلام و مسیحیت و انجیل و قرآن پرداخته است در همین اثناء در بین حدود 4 هزار صفحه مکتوبات دروس قرآنیه ، اعجاز لفظی و محتوایی قرآن و شخصیت حقیقی و حقوقی پیامبر اسلام را مورد بررسی ،نقد و شبهه قرار داده است ؛ ما در این رساله از بین مکتوبات این نویسنده آنچه که بطور مستقیم و غیر مستقیم به اعجاز قرآن اختصاص داده شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به بررسی و نقد آن ها پرداخته ایم؛ در ضمن چون در پردازش آقای یوسف حداد مواردی به نقد شخصیت آورنده ی قرآن و در نتیجه مشوه نمودن ماموریت وی ارائه گردیده ،به جایگاه و مقام اعجازی آورنده ی قرآن نیز اهتمام داشته ایم ؛این مجموعه حاوی 3 بخش ،پاسخگویی به شبهات اقتباس قرآن و اعجاز بیانی و هدایتی کلام الله مجید و 4 بخش در رد شبهات وارد نموده ی آقای حداد بر آورنده ی قرآن می باشد؛ آقای یوسف حداد از قضیه ی اقتباس گام را فراتر نهاده و به عینیت قرآن و عهدین قائل می باشد و با این اندیشه اعجاز لفظی قرآن را منتفی و اعجاز محتوایی آن را صرفا هدایت های انجیلی می داند ،ما در این رساله که به محضر قرآن و پیامبر اسلام تقدیم می گردد از حدود 250 منبع فارسی ، عربی و انگلیسی بهره برداری نموده و ثابت کرده ایم که قرآن معجزه ای مستقل بوده و اعجاز لفظی و محتوایی موجود در آن بر تورات و انجیل ، مهیمن می باشد و شخصیت آورنده ی آن نیز از مبانی اعجازی قرآن است و استدلالات آقای حداد که در آن ها از آیات قرآن (یعنی قرآن علیه قرآن) و روایات و مفاد مکتوبات مسلمانان بصورت گزینشی استفاده شده حجت های صائب نبوده و مشفوع قرآن نمی باشند ،بنابراین اعجاز لفظی و محتوایی قرآن، با دلایل معیوب و ناقص آقای یوسف حداد، مشبوه و خدشه دار نخواهند بود.

موضوع این رساله نقد برخی شبهاتی است که «یوسف دره حداد»درکتاب«نظم القرآن والکتاب،معجزة القرآن»درانکاراعجازقرآن مطرح کرده است واز روش توصیفی، تحلیلی وانتقادی بهره گرفته ایم.باعنایت به این که قداست قرآن واثبات نبوت پیامبراعظم(ص)منوطبه وحیانی ومعجزه دانستن این کلام الهی است برخی دشمنان قرآن بویژه مستشرقان باعلم به این مطلب،برای رسیدن به اهداف خود، باپیش فرض «غیر وحیانی وغیرالهی بودن» قرآن واردبحث شده اند.وبخش وسیعی ازتحقیقات خودرا درجهت اثبات این مدعا متمرکزنموده وسعی کرده اند باطرح شبهاتی درجهت زیرسوال بردن معجزه جاوید پیامبراکرم(ص)، نبوت آن حضرت را منکرشوند تادرنتیجه دین اسلام اعتبارخود را ازدست دهد.دره حداد نیزیکی ازاین مستشرقان است.ازجمله اهّم مبانی وی این است که پیامبراکرم(ص)مصلح اجتماعی ونابغه عصرخود بوده وقرآن کریم محصول اندیشه بشری آن حضرت است که درتعامل با محیط وفرهنگ زمانه،بابهره گیری ازکتب مقدس «تورات وانجیل» شکل گرفته است. وی سعی می کند با استناد به آیاتی ازقرآن که دلالت برتصدیق وتفصیل تورات وانجیل دارد وهمچنین شباهت دربسیاری ازاخباروقصص قرآن وعهدین مدعای خود را اثبات نماید.حال آن که اشتراک ادیان الهی درکلیاتی همچون توحید،نبوت،معاد،عبادت،عقلانیّت واخلاق ازیک سو، نشانه ی پایه ونسخ ناپذیربودن این معارف است وازسوی دیگر،نشانه آن است که همه ادیان الهی منشاء واحدوخاستگاه الهی دارند.لذاانکاراخبارغیبی«قصص قرآن» واقتباس ازعهدین باتوجّه به تفاوت آنهادرمحتوا،اهداف و واقع گرایی قصص قرآنی نقض می شود.مبنای وی درخصوص تحریف آیات قرآن «نقیصه،زیادت»نیزباتوجه به اجماع مسلمین درانکارهرگونه تحریف درآیات قرآن، رد می شود.ادعای انکاراعجازادبی قرآن باتاکید وی به غیروحیانی بودن الفاظ قرآن وغیرقابل فهم بودن آیات،نیزمنطقی نیست؛ زیرا قرآن کتابی است که درهمه جوانب« لفظ ومعنا» وحیانی بوده وبرای همگان قابلفهم می باشد.ازاین رومدعیّات وی درانکاراعجازقرآن براساس تفسیرهای نادرست بوده ومبتنی برهیچ دلیل ومنطقی نیست.