جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار ابتدا نرم افزار (Software) «قرآن و مستشرقان ـQuran&Orientalism » را به صورت خیلی مختصر به جامعه‌ای علمی، به ویژه رشته قرآن و مستشرقان معرفی می‌نماید، سپس امتیازات و کاستی‌های این نرم افزار را به کارشناسان مؤسسه تولید کننده، گزارش می‌نماید تا ان ‌شاء الله در نسخه‌های بعدی بایسته‌ها تقویت و نواقص بر طرف شود. مهم‌ترین کاستی این نرم افزار بر خلاف ادعای مؤسسه‌ تهیه کننده که از آن به عنوان جامع‌ترین نرم افزار در مورد «استشراق و قرآن» نام برده‌اند، یکی عدم جامعیت آن و دیگری قایل نشدن جایگاه برای قرآن است.

مطالعات قرآنی غربیان در طول تاریخ خود براثر عوامل مختلف فرهنگی، سیاسی و مذهبی تغییر رویکردی و انگیزه‌ای داشتند. بررسی تاریخی تغییر و تحوّل رویکردها و عوامل آن که تأثیر زیادی بر فهم و درک صحیح و بیشتر از سیر تطوّر مطالعات اسلامی و قرآنی غربیان دارد، در پژوهش دانش‌مندان اسلامی مورد غفلت قرار گرفته است. نوشتار حاضر با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای در صدد بیان سیر تاریخی تغییر و تحوّل رویکردها در مطالعات دوره‌های مختلف تاریخی غربیان و مهم‌ترین عوامل آن می‌باشد. نوشتار حاضر تغییرات رویکردی مطالعات قرآنی غربیان را در دوره‌های شش گانه تاریخی مورد بررسی قرار داده و مهم‌ترین رویکردهای هر دوره را با ذکر عوامل پیدایش و تغییر آن، بیان نموده است و به این نتیجه رسیده است که رویکرد غالبی مطالعات مذکور از آغاز قرن هفتم تا قرن هفدهم میلادی براثر عوامل مختلف مذهبی هم‌چون تعصب و استقلال مطالعاتی کلیسا، سیاسی مانند تهدید امپراطوری عثمانی، شکست در جنگ‌های صلیبی و فرهنگی هم‌چون کم آگاهی از اسلام و قرآن و عدم توسعه فکری، به شدّت جدلی و انتقادی بودند که با تغییر شکل‌های خود از انتقادات عمومی و کلی به تخصصی، اصالت انتقادی خود را حفظ کرده‌اند، امّا رویکرد غالبی مطالعات قرآنی آن‌ها از قرن هجدهم به بعد براثر عواملی برخلاف عوامل پیشین، علمی و ملائم گشته و تا هنوز اصالت علمی خود را جز در دوره کوتاه نیمه اوّل قرن نوزدهم میلادی که براثر غلبه رویکرد استعماری کم رنگ شده بود حفظ کرده است.

شاید بیشترین نقدها و شبهه‌افکنی‌های خاورشناسان درباره امامان شیعه: متوجه امام حسن مجتبی(ع) باشد. رویدادهای پر تنش دوران کوتاه خلافت امام(ع) که به صلح با معاویه انجامید و نیز حوادث پس از صلح، زمینه‌ساز بروز پرسش‌هایی فراوان در بین خاورشناسان شده است. پاسخ خاورشناسان به این پرسش‌ها در دو دسته کلی قابل تقسیم‌بندی است؛ دسته‌ای زبان به نقد امام(ع) گشوده‌اند و گروهی نیز با نگاهی واقع‌گرایانه به ارزیابی شرایط اجتماعی آن روزگار و رفتار سیاسی امام پرداخته و موضع سیاسی ایشان را منطقی دانسته‌اند. این مقاله پس از گزارش دیدگاه مثبت و منفی خاورشناسان، با استناد به منابع تاریخی و حدیثی، به نقد دیدگاه منفی آنان پرداخته است.

يکي از حقايق ترديد‌ناپذير حادثة مرگ است که براي هر انساني رخ مي‌دهد. در اين‌باره که حقيقت ‏مرگ چيست و با مرگ چه ‏اتفاقي مي‌افتد، در مکاتب مختلف ديدگاه‌هاي متفاوتي بيان شده است. از نظر عرفان ابن‌عربي و نيز حکمت متعاليه ملاصدرا، انسان ‏داراي دو ساحت نفس و بدن، و نفس مدبر بدن است. ملاصدرا با توجه به اين نوع نگاه به حقيقت وجودي انسان، و نيز با توجه به حرکت جوهري نفس، مرگ را به معناي پايان حرکت نفس و به فعليت رسيدن آن و در نتيجه، جدا شدن آن از بدن مادي مي‌داند. ابن‌عربي نيز با توجه به اين دو ساحت وجودي انسان و نيز با توجه به چگونگي نظام خلقت از ديدگاه عرفاني، مرگ را به معناي جدا شدن نفس از بدن و بازگشت آن به جايگاه اصلي‌اش مي‌داند. البته از ‏نظر ملاصدرا با تحقق مرگ، نفس به‌طور‌کلي پيوندش را با بدن قطع مي‌کند؛ اما از نظر ابن‌عربي، اين قطع ‏‏ارتباط به‌طور کلي نيست. ‏به هر حال، از نظر عرفان و فلسفه، مرگ امري معدوم کننده ‏نيست، بلکه امري وجودي و موجب کمال براي ‏نفس است.

فاقد چکیده

مناقب‌نگاری حضرت علی7 در بین همه مذاهب اهل‌سنت رایج بوده و علمای مذاهب چهارگانه نسبت به این امر اهتمام دارند. با جستجو در منابع و تحلیل اجمالی از منقبت‌‌نگاری امیرالمؤمنین7 در بین علمای مذهب شافعی‌ و بررسی سیر تطور آن در طول تاریخ، مشاهده می‌شود که از قرن سوم تا دوره معاصر، آثار علمای شافعی جزء بیشترین و با ارزش‌ترین مصنفات تدوین‌شده در عرصه مناقب‌نگاری علی7 می­باشد که با روش­های متنوع در شکل نگارش، محتوای نگارش و گونه نگارشی توسط علمای این مذهب به رشته تحریر درآمده است. با توجه به عدم بهره‌گیری مناسب علمای شافعی از مکتب اهل‌بیت: این آثار دچار آسیب­هایی از قبیل عدم‌جامعیت، نقل ناقص و متناقض مناقب حضرت شده­اند.

نگارنده در این پژوهش، شبهه هایی که برخی از مستشرقین مانند گلدزیهر در باره قرآن کریم و تفسیرآن به شیعیان وارد کرده‌اند؛ نقد و ارزیابی شده و با توجه به مندرجات کتاب "مذاهب التفسیر الاسلامی" تألیف گلدزیهر، به برخی از ادعاهای وی در مورد وجود تناقض در تفاسیر شیعه امامیه پرداخته و به آن ها پاسخ داده است. در مقدمه پس از ارائه تعریفی از استشراق و تاریخ آن، اهداف مستشرقان و حجم اقدامات فرهنگی آنان بر ضد دین اسلام و فرهنگ و آموزه‌های اسلامی و قرآنی بررسی شده است. فصل اول به بررسی حجیت ظواهر قرآن و اقوال پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت(، میزان حجیت قول صحابه در تفسیر قرآن، مفهوم تفسیر و تأویل و فرق بین آن‌ها، معیارهای تأویل و بطن قرآن اختصاص دارد. در فصل دوم افزون بر طرح ویژگی‌های روش مستشرقین در تفسیر قرآن کریم و دیدگاه‌های تفسیری آنان؛ روش گلدزیهر به عنوان یکی از مستشرقین قرآن پژوه تجزیه و تحلیل شده است. فصل سوم به تحلیل و بررسی آرای گلدزیهر درکتاب تفسیری خویش ( که در آن به آرای تفسیری شیعه انتقاد کرده است) پرداخته و پس از انعکاس شبهه های وی نسبت به شیعه، عقاید شیعه و دیدگاه‌های شیعه در مورد تحریف قرآن کریم؛ پاسخ این شبهه ها ارائه شده است. شبهه های مذکور که درباره قرائات شیعه از قرآن، تأویل شیعه از این کتاب الهی، موضع‌گیری شیعه در مورد اهل بیت(، ولایت اهل بیت(، به ویژه امام علی(، اعتقاد شیعه در مورد رجعت و ظهور ست؛ مطرح گردیده و به این شبهه ها پاسخ داده شده است.

مخالفان اسلام در معارضه با قرآن کریم و پاسخگویی به تحدی، اقدام به تألیف کتابی با نام الفرقان الحق نموده و 77 سوره ساختگی را مملو از اختلاف و تناقض و با اقتباس و تقلید فراوان از قرآن کریم ساخته‌اند. این مقاله که به شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته، به نقد و بررسی ادعاهای این کتاب در حوزه وحیانیت و جامعیت می‌پردازد. نویسنده در حوزه وحیانیت، کتاب خود را وحی تلقی کرده که از طرف خداوند بر او نازل شده است، این ادعا با وجود تناقض‌های فراوان و اقتباس‌های گوناگون از قرآن از جهت لفظ، معنا و اسلوب، قابل نقد است. از جمله تناقضات این کتاب: آمدن و نیامدن پیامبری بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام، اعتقاد به اقانیم ثلاث و ادعای عدم شرک و استدلال با کلمات قرآن و حمله علیه آن است. همچنین نویسنده در حوزه جامعیت، با اقتباس از آیه‌ای از قرآن، مدعی است که در کتاب او شرح همه چیز آمده است که این ادعا نیز با بررسی متن کتاب خلاف واقع است. با توجه به ادعاهای نویسنده الفرقان الحق در معارضه با قرآن در حوزه‌های وحیانیت و جامعیت و با وجود تناقض‌ها و اقتباس‌های متعدد و عدم جامعیت آن، دروغ بودن و ابطال همه ادعاهای آن ثابت شده است.

نوشتة حاضر جهت بازشناسی سیمای صحابه با نگاهی میانه و دور از هر گونه افراط و تفریط عرضه شده است. این رساله دارای پنج فصل و یک نتیجه گیری است: فصل اول (کلیات): در این فصل معنای لغوی صحابه و عدالت، مفهوم دقیق آن از نظر فریقین و نیز واژه «صحابه» در قرآن و حدیث بیان شده است. فصل دوم: در این فصل، صحابه از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش اول مربوط به آیاتی است که علمای اهل سنت براساس آن ها ادعا کرده اند همة صحابه عادل اند و بخش دوم در مورد آیاتی است که در مذمت برخی از صحابه نازل شده است. فصل سوم: این فصل به سیمای صحابه در روایات اختصاص دارد و از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش اول در مورد روایاتی است که از علمای اهل سنت در مدح صحابه آمده و بخش دوم دربارة روایاتی است که در مذمت برخی از صحابه وارد شده است. فصل چهارم: این فصل، اعمال و کردار صحابه را از منظر تاریخ مورد بررسی قرار داده است. فصل پنجم: در این فصل، صحابه از دیدگاه تشیع و از دیدگاه امام علی(علیه السلام)، امام سجاد(علیه السلام) و برخی از علمای شیعه مورد بررسی قرار گرفته است.