جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی تاثیر ذهنیت فلسفی بر توانایی حل مسائل ریاضی دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهر همدان به تفکیک جنسیت است. روش پژوهش مورد استفاده از نوع علی مقایسه ای است. جامعه آماری شامل 8229 نفر دانش آموز مدارس راهنمایی شهر همدان در سال تحصیلی 91-90 است که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده با تخصیص متناسب، تعداد 367 دانش آموز انتخاب گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسش نامه های ذهنیت فلسفی و توانایی حل مسائل ریاضی است که ضرایب اعتبار و پایایی آن محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار 20 SPSS در دو بخش آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل واریانس دوطرفه بین آزمودنی، آزمون بن فرونی و رگرسیون چندمتغیره) صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که علاوه بر تایید اثر اصلی ذهنیت فلسفی بر توانایی حل مسائل ریاضی دانش آموزان، اندازه این اثر نیز شدید است، علاوه بر این با قوی تر شدن ذهنیت فلسفی دانش آموزان، توانایی حل مسائل ریاضی نیز به طور معنا داری افزایش می یابد. این در حالی است که اثر اصلی جنسیت و اثر تقابلی ذهنیت فلسفی و جنسیت بر توانایی حل مسائل ریاضی دانش آموزان معنادار نشد. ضمنا اثر تعمق بر توانایی حل مسائل ریاضی نیز به طور معناداری بیش از اثر جامعیت و انعطاف پذیری است.

یکی از اهداف اساسی هر نظام آموزشی تربیت انسان های هشیار و آگاهی است که تفکر خود را بر پایه استدلال صحیح و منطق بنا نهاده، در برخورد با دنیای پیرامون خویش با اندیشه ای جامع و عمیق، جوانب مختلف امور را بررسی نموده و از قابلیت انعطاف بالایی در مواجهه با مسائل زندگی برخوردارند و به عبارتی دارای ذهن فلسفی هستند. بدین منظور لازم است برنامه های درسی، تربیت اندیشه فلسفی را مدنظر قرار داده، به پرورش قدرت تفکر و استدلال دانش آموزان توجه نمایند. در این راستا، یکی از برنامه های درسی که در دهه های اخیر به منظور پرورش تفکر فلسفی و فلسفه ورزی در دانش آموزان شکل گرفته است، برنامه درسی فلسفه برای کودکان است. هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی نظری برنامه درسی فلسفه برای کودکان در راستای تربیت ذهن فلسفی در دانش آموزان است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش روش توصیفی تحلیلی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در برنامه درسی فلسفه برای کودکان، توجه گسترده ای به ابعاد مختلف ذهن فلسفی شده است. اما در میزان توجه این برنامه به هر یک از ابعاد، تفاوت هایی مشاهده می شود، به گونه ای که برخی از عناصر ذهن فلسفی، هم چون زیر سوال بردن مسائل بدیهی، ارزش سنجی افکار جدا از منبع آن ها و ارتباط دادن مسائل با هدف های درازمدت، مورد توجه بیش تری قرار گرفته است.

واژه «تعمق» در منابع لغوی و روایی کهن، برخلاف تصور رایج، بار معنایی نکوهیده ای دارد و واژه شناسان آن را مشتمل بر مفهوم زیاده روی و مبالغه دانسته اند. از همین رو، در روایات ائمه اهل بیت (ع) از آن به مذمت یاد شده و از ارکان کفر به شمار رفته است. حتی دسته ای از محدثان بزرگ نیز مفهوم افراط، غلو و زیاده روی را از آن برداشت کرده اند؛ مع الوصف گروهی از دانشمندان بر اثر غفلت از معنای واقعی تعمق و مذموم بودن آن، در فهم روایات مربوط برداشت هایی ناصواب پیدا کرده اند.

در این نوشتار که مشتمل بر شش فصل می‌باشد واژگان تفکّر، تدبّر و تعمّق از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پایان نامه مبتنی بوده بر استخراج آیاتی از قرآن که هر یک از این سه واژه در آن وجود داشته، و سپس تحلیل محتوای آن آیات براساس برخی تفاسیر منتخب. این سه واژه در عین شباهت ظاهری دارای تفاوت‌های مفهومی بنیادین می‌باشند. تفکّر مفهومیست که ناظر به مقدمات و ابتدا می‌باشد، و تدبّر بر دقّت و عاقبت و آخر کار، و تعمّق (بنابر روایات اهل بیت:) افراط و از حدّ گذشتن است. نشانه‌های خداوند به عنوان موضوع تفکّر در همه آیات تفکّر معرفی شده و اهل تفکّر اهل ادراک این آیات و به این واسطه متوجّه خداوند می‌باشند. تدبّر اصطلاح ویژه‌ای است که وحی قرآنی آن را برای ژرف اندیشی در کل قرآن به کار برده و کاربردی جز در قرآن شناسی ندارد. چنانچه تدبّر در قرآن به معنای تأمّل در جنبه‌های شگفت محتوای قرآن و اعجاز بیانی دانسته شده، امّا کسی که قلب پاک و آماده ندارد و به معرفت امام عصر خویش نائل نشده نمی‌تواند دریافت درستی از حقایق قرآن داشته باشد. تعمّق که بنابر فرمایش امیرالمومنین7 نهایت تلاش هر کس که در معرفت خداوند سبحان تعمّق ورزد، اعتراف به ناتوانی از ادراک معرفت آفریدگار است. لذا تفکّر باید در آلاء پروردگار باشد نه در ذات، زیرا تفکّر در ذات الهی به دلیل نامحدود بودن این قلمرو ممنوع و مذموم است.

این پژوهش بر آن است که علم آموزان تعمقی در امور ارزشی همه سو نگر اسلام و ژرف نگری قرآن مجید و معرفت شناسی داشته باشند تا برای تفقه اهمیت بیشتری قائل شوند و به توصیه های اسلام در این باره عنایت ویژه داشته باشند و فضایل اخلاقی پژوهش را خاطر نشان سازند. زیرا یکی از مولفه های ارزشمند برای سنجش میزان موفقیت نظام های آموزشی، تعداد پژوهشگرانی است که تربیت می کند و در خدمت جامعه قرار می دهد. و با پژوهش و تحقیق است که درخت دانش بارور می شود. پیشرفت های مادی و معنوی و فن آوریهای علمی جوامع انسانی و آموزش پرورش مرهون پژوهش و تحقیق است.