جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رشد و توسعه شگفت انگیز علوم در چند دهه اخیر، دانشمندان و پژوهشگران را با شرایط متفاوت و تنگناهای مختلف رو به رو کرده است. گسترش بد اخلاقی علمی و پژوهشی و استفاده ابزاری از علوم و نوآوری های علمی، جامعه علمی و دانشگاهی را به چالش کشیده است. در این مقاله سعی شده چرایی و چگونگی ارتباط و نسبت پژوهش با اخلاق مورد بررسی قرار گیرد و جایگاه اخلاق در فرایند کنونی تولید علم و تکنولوژی تبیین شود. لذا ابتدا به بررسی اجمالی نظریه های اخلاقی پرداخته و سپس ساختار تولید تکنولوژی و جایگاه پژوهش در آن تبیین شده است. نتیجه اینکه؛ یکی از بزرگ ترین معضلات فرهنگ مادی، حذف اخلاق و معنویت از عرصه و زیرساخت علوم بشری است. این مشکل باعث ناشکیبایی تمدن مادی از همزیستی مسالمت آمیز با تفکرات اخلاق گرا شده است. علم و تکنولوژی امروزی در خدمت اقتصاد و نیازهای غریزی بشر است. در واقع؛ زیربنا و اصول موضوعه علوم موجود بر اخلاق الهی و تالم معنوی استوار نیست و همین نگرش منفی نسبت به اخلاق الهی و رویکرد مثبت به اخلاق مادی باعث شده است اخلاق متعبدان و متالهان و صاحبان ایدئولوژی های الهی یک حرکت ضد اقتصادی در درون تمدن مادی قلمداد شود. تا زمانی که مسیر، جهت و اصول موضوع علم اصلاح نشود و اخلاق و معنویت جزء اصول قرار نگیرد، این مشکل لاینحل باقی خواهد ماند.

تاریخ یکی از رشته های مهم آموزشی در علوم انسانی و علم پایه در علوم اجتماعی است که در بیشتر دانشگاه های کشور تدریس می شود. شیوه های سنتی آموزش به تاریخ سیاسی پرداخته و از جنبه های مختلف حیات اجتماعی انسان غافل مانده اند. همچنین پژوهش های تاریخی در نظام سنتی مبتنی بر اسناد سیاسی در لاکی محافظه کارانه فرو رفته است و نمی تواند به مسایل امروز جامعه و انسان پاسخ دهد.لزوم تغییر دیدگاه در آموزش و پژوهش تاریخ به منظور کارآمد کردن این علم از ضرورت های مهم و اساسی در دانشگاه هاست. این کار می تواند با برنامه ریزی های علمی و دقیق و برگزاری دوره های آموزشی و کنفرانس های علمی میسر شود و توسعه کیفی آموزش و پژوهش تاریخ و به تبع آن رشد علم تاریخ را در پی داشته باشد. این مقاله تلاشی برای نشان دادن چشم اندازها، انتظارها و راه کارهای علمی برای توسعه کیفی در رشته تاریخ است.

اهمیت و جایگاه تحقیقات و نقش بنیادی آنها در رشد و توسعه کشور، امری حیاتی است. از این رو، شناخت موانع انجام تحقیقات و مرتفع کردن آنها به منظور ارتقای سطح کمی و کیفی پژوهش در کشورمان، ضرورت دو چندان دارد. هدف، مطالعه حاضر درصدد است موانع و مشکلات انجام پژوهش در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور را از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه یزد شناسایی و استخراج کند. روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای- میدانی بوده است. لذا، نخست با بررسی چارچوب نظری تحقیق و به کارگیری نظرات خبرگان و کارشناسان با استفاده از تحلیل عاملی، 42 مانع، شناسایی و در هفت دسته کلی طبقه بندی شد. در نهایت، این موانع و مؤلفه های مربوط، با استفاده از تکنیک TOPSISفازی مورد رتبه بندی قرار گرفت.یافته: نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که موانع استخراج شده، 78% واریانس کل موانع انجام پژوهش را توضیح داده و از این میان، موانع «مربوط به نظام و ساختار آموزشی» بیشترین تاثیر را بر ناکارایی پژوهشی در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور از خود به جا گذاشته است. در پایان، پیشنهادهایی جهت بهبود امر تحقیق و پژوهش به دست اندرکاران و مسئولان دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور ارائه شده است.

این تحقیق تلاش می کند تا ضمن شناخت وضع موجود تدوین پایان نامه در دانشگاه های کشور در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، چالش های موجود در این زمینه را مورد بررسی قرارداده و راه حل هایی ابتدایی نیز ارائه نماید. به منظور بررسی وضع موجود، نمونه ای از پایان نامه های دفاع شده در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، امام صادق (ع)، تربیت مدرس، مفید، الزهرا (س) و علوم اقتصادی را مورد بررسی و تحلیل قرارمی دهد. یافته های این تحقیق که بر اساس روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا به دست آمده اند، نشان می دهد که بخش قابل توجّهی از پایان نامه های دفاع شده به موضوعات اقتصاد متعارف پرداخته و در بهترین حالت همان موضوعات را برای اقتصاد ایران کاربردی کرده اند. از این رو، مواردی که در آن ها مستقیماً به حوزه های مفهومی و کاربردی اقتصاد و بانکداری اسلامی توجّه شده باشد، بسیار محدود است. علاوه بر این، به نظرمی رسد چالش ها و علل معیّنی موجبات ضعف پژوهش را در حوزۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی فراهم آورده اند که نمی توان نسبت به آن ها بی تفاوت بود. یافته های این تحقیق دلالت های مشخّصی به منظور اصلاح نظام پژوهش اقتصاد و بانکداری اسلامی در کشور ارائه می دهد.

چکیده ندارد.

موضوع احوال و سیرة پیامبر اسلام(ص) و بخصوص نبردهای واقع شده در زمان حیات ایشان از جمله مسایل مهمی است که در سیر مطالعات تاریخ اسلام همواره مورد توجه محققان اسلامی بوده است و مستشرقان نیز از آن غافل نمانده اند. مونتگمری وات، نویسنده و محقق اسکاتلندی معاصر با خلق آثار فراوان و تمرکز ویژه در سیره شناسی، سهممهمی در این زمینه داشته است. محور پژوهش حاضر، ترجمة سه فصل اول کتاب « محمد در مدینه » نوشتة اوست که تا کنون به فارسی ترجمه نشده است. بخشی از کار پژوهش نیز به بررسی و تحلیل محتوای مطالب کتاب و روش تحقیق نویسنده اختصاص یافته است. وات در این فصول، منحصرا به شرح و تحلیل نبردهای دوران پس از هجرت رسول خدا(ص) و سیاستهای بکار گرفته شده توسط ایشان در رابطه با دشمنان اسلام طبق عناوین خشم قریش، شکست حملة مکیان و پیروزی بر مکیان پرداخته است. هدف بخش اصلی این پژوهش یعنی ترجمة کتاب در راستای رفع نیاز جامعة علمی کشور می باشد. در این نوشتار تلاش شده با توجه به نقاط ضعف و قوت موجود در محتوای اثر وات، نکات قابل تأملی همچون علل عدم نقد واظهار نظر او در پاره ای از مسایل مورد بحث، استفادة محدود او از منابع اصلی تاریخ اسلام و دیدگاههای فکری نوین وی مورد بررسی دقیقتر قرار گرفته تا نتیجة مطلوب یک تحقیق علمی حاصل گردد. کلمات کلیدی: پیامبر(ص)، مونتگمری وات، کتاب «محمد در مدینه»، جهاد

اسطوره‌ها و نماد‌ها قدیمی‌ترین لایه‌های فرهنگ معنوی یک جامعه را بازتاب می‌کنند. نماد‌ها در سیر تحولشان همه خصوصیات مراحل پیشین خود را از دست نمی‌دهند، چه در قالب و چه در محتوا آثاری از زندگی گذشته خویش را برایخود نگه می‌دارند. الیاده معتقد است دین، بازتابی از فرهنگ یک جامعه بوده و دین نماد‌ها را در بر می‌گیرد. با توجه به دو جریان فرهنگی متضاد در دوره آل‌بویه یکی فرهنگ اسلام‌خواهی با رویکرد شیعی و دیگری احیای هویت ایران قبل از اسلام، بسیاری از نقوش از نظر صورت تحت تاثیر هنر ساسانی و از لحاظ معنا تحت تأثیر عقاید شیعی قرار گرفتند. با حضور این نقش مایه‌ها بر روی آثار هنری این دوره خصوصا منسوجات این سوالمطرح می‌شود که معنا و مفهوم این نقوش در اسلام شیعی چیست؟ هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوایی ونماد‌شناسی نقوش آثار هنری این دوره بوده، ضمن اینکه به گونه‌شناسی نقوش نیز توجه شده‌است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف بنیادین و از لحاظ روش در مقطع نقد و شناسائی منابع ، تاریخی _ توصیفی است. روش توصیفی در مقطع شیوه نگارش و شناخت نقوش از نوع توصیفی _ تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات به روش اسنادی، منابع مکتوب معتبر، مقالات علمی _ پژوهشی، پایگاه‌های اینترنتی، سایت‌ها و استفاده از پایان نامه‌ها ما را به این نتایج رسانید که نقش تکرار شونده بروی آثار هنری آل‌بویه، عقاب و عقاب دو‌سر است. کاربرد منسوجات با این نقش مایه اکثراً کفن یا پوشش قبر بوده‌است. بر این اساس چنین استنباط می‌شود که این نقش مایه با آئین مرگ، تدفین و جهان مردگان در ارتباط است. عقاب دو‌سر با دو چهره مرگ و زندگی در هند به‌صورت وایو، در بین‌النهرین به‌صورت انلیل و در ایران به‌صورت وای و زروان (خدای زمان) حضور می‌یابد. این خدای دوگانه به‌صورت مرغ دو‌سر (ایزد باد) شناخته‌شده که پدید‌آورنده زندگی در ابر باران‌زا و مرگ در طوفان و یکی از اسرار-آمیزترین خدایان هند و اروپائی است.

معرفت بشری در مسیر تکامل خود، منزل‌گاه‌های متفاوتی را اختیار کرده است. امروزه بر سر این نکته اختلاف چندانی وجود ندارد که درباره‌ی خاستگاه معرفت، نمی‌توان به‌طور قطع اظهار نظر کرد. در آثار تاریخیِ بر‌جای-مانده از دوران‌های قدیم و اندک اطلاعات موجود، می‌توان نقش حوزه‌های جغرافیایی مختلفی را همچون چین باستان، بین‌النهرین و شمال آفریقا، در گسترش زمینه‌های مختلف معرفت بشری و تقویت بنیان‌های اساسی آن، پر رنگ دید. سیر حکمت از این حوزه‌های جغرافیایی به یونان باستان در همراهی با شرایط مختلف جامعه‌ی آن روزگار یونانساختمان جدیدی از دانش و معرفت را در زمینه‌های متنوعی بنا نهاد و نوابغ یونان سهم خود را در حرکت تکاملی دانش بشری به‌خوبی ایفا کردند. بعد از افول ستاره‌ی یونان در اندیشه‌ورزی و تنگ‌شدن عرصه بر اندیشمندان آن دیار، کاروان دانش در جستجوی منزل‌گاهی جدید برای نوزایی، جان‌های تشنه‌ی معرفتِ مسلمانان را رصد کرد و قلب‌های آکنده از شوقِ به دانستن آنان را که با آیات و روایات به حرکت درآمده بود مأمن مناسبی برای رشد و شکوفایی یافت.بنابراین سیر حکمت و معرفت در گذر زمان به دنیای اسلام نیز رسید و بر اساس مدارک موجود، نقش دانشمندان مسلمان در پیش‌برد علم و دانش، انکارناپذیر است. پیشرفت مغرب زمین در حوزه‌های مختلف در طول دو قرن اخیر و دست‌یابی به توانائی‌های متنوع علمی، فنی و مهندسی، صنعتی، مالی، سیاسی، نظامی و ... که یک شکاف عمیق میان آن‌ها و دیگر مناطق به‌وجود آورده است، زمینه-ی شکل‌گیری این تصور را در اذهان مردم مغرب‌زمین فراهم کرده است که فرهنگ خود را حائز مشخصه‌هایی بدانند که مبنای این رشد چشم‌گیر قرار گرفته‌اند و بالتبع دیگران را فاقد این ویژگی قلمداد می‌کنند. از نظر آن‌ها، استقراء و کاربردِ منطق، متعلق به خودشان است و مشرقیان از این عناصر بی‌بهره‌اند و درعوض اهل مکاشفه و شهودند.از طرفی می‌توان ادعا کرد که میان روش پژوهش هر شاخه از معرفت بشری با همان شاخه، همبستگی متقابل وجود دارد. البته این همبستگی به‌گونه‌ای نیست که نتوان به صراحت بر این نکته پای فشرد که روش پژوهش هر علم بر خود آن علم مقدم است. حال پرسش این است که اگر دانشمندان مسلمان توانستند در طول چند قرن حاکم بلامنازع قلمرو معرفت‌های بشری باشند و افق‌های جدیدی در عرصه‌های مختلف علمی پدیدار سازند به چه روش‌های علمی استناد جسته‌اند و آیا اصولاً روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که بتوان به کمک آن بر معتبر بودن یافته‌هایشان مهر تأیید زد، به‌کار گرفته‌اند؟ و این‌که از این رهگذر آیا می‌توان خط‌مشیِ علمی و پژوهشی آنان‌را با دست‌آوردها و معیارهای امروز بشر در عرصه‌های پژوهشی سنجید و قالبی مستدل و مستند برای گزینش و اختصاص ایشان به هر کدام از آن‌ها پایه‌ریزی نمود؟ بر این اساس فهم و اطلاع از روش‌شناسی و روش‌های پژوهشی که دانشمندان مشهور مسلمان ایرانی در دوره‌ی طلایی نهضت علمی دنیای اسلام مورد استفاده قرار داده‌اند، هدف اصلی پژوهش قرار گرفت. این هدف به‌ویژه از آن‌رو حائز اهمیت است که تقریباً در اکثر منابع مربوط به روش‌های پژوهش، نام و نشانی از تلاش‌های دانشمندان مسلمان در این زمینه دیده نمی‌شود. در این میان با توجه به نقش بارز ابوریحان بیرونی و ابن سینا در گسترش مرزهای دانش، بررسی موضوع پژوهش بر تعدادی از آثار ایشان متمرکز گردید.

تمسک به پیشگوها، غیب‌بینان و تغییردهندگان فرامنطقی حوادث در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد. منظومهء فولکلوریک ما مشحون از افسانه‌هائی است که در آنها قهرمانی به منظور رسیدن به فتح از قوای مرموز این افراد یاری می‌جوید. در عرصهء زندگی واقعی نیز مددخواهی از اینان برای رسیدن به مقاصد گوناگون رواج دارد. اما نکتهء مهم این است که قبل از هر چیز باید به این امر به عنوان یک پدیدهء تاریخی - فرهنگی نگریست که بایستی ماهیت واقعی آن را با درک جنبه‌های جامعه‌شناسی، روان‌شناختی و فرار روان‌شناختی متعدد آن مورد شناسایی قرار دارد. این پدیدهء تاریخی - فرهنگی ریشه در امیدها و آرزوهای ناکام مانده انسان دارد، از همین روست که نمی‌توان با اعمال زور و فشار به مقابله با آن پرداخت . و از همین روست که نه سوزانیدن جادوگران بر هیمه‌های مشتعل و سوزان در مسیحیت قرون وسطی، و نه فرمان صریح قرآن که پیامبر اسلام را به پناه بردن به پروردگار سپیده از شر افسون‌گران دمنده در گره‌ها می‌خواند، هیچ یک به حذف این پدیده نینجامیده، برعکس اعتقاد به این قدرت‌های مرموز در تار و پود عقاید مذهبی نفوذ کرده و ترکیبی نو آفریده که در آن تشخیص مذهب از آراء مردم کاری دشوار است و این خود عامل دیگری است که بر اهمیت شناخت این آراء خاص می‌افزاید. به هر حال تمام امید نگارندهء رساله این است که توانسته باشد به سهم خود گامی کوچک در جهت تحقق این امر مهم بردارد.