جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: وقتی فیلسوفان سعی می کنند ماهیت دانش را درک کنند، باید با مسئله گتیه مقابله کنند. این مشکل که در مقاله معروف ادموند گتیه در سال 1963 بیان شد، هنوز حل نشده است و بهترین تلاش ما برای تعریف معرفت را به چالش کشیده است. این جلد مجموعه‌ای سازمان‌یافته از فصل‌های قابل دسترس و متمایز را ارائه می‌کند که تاریخچه بحث‌های پیرامون چالش گتیه را توضیح می‌دهد، و این بحث ما را به کجا می‌برد. فصل‌ها طیف وسیعی از ایده‌ها را درباره دانش توصیف و ارزیابی می‌کنند که توسط درگیری‌های فلسفی با مسئله گتیه ایجاد شده است، از جمله پدیده‌هایی مانند خطاپذیری، استدلال، شواهد، قابلیت اطمینان، ردیابی حقیقت، زمینه، شانس، فضیلت فکری، خرد، مفهومی. تحلیل، شهود، فلسفه تجربی و تبیین. نتیجه یک بررسی معتبر از بیش از پنجاه سال تحقیق معرفت شناختی - همراه با ایده های تحریک آمیز برای تحقیقات آینده - در مورد ماهیت معرفت است.

«مسئله گتیر» بیش از پنجاه سال است که بیشتر بحث های اساسی در معرفت شناسی را شکل داده است. قبل از اینکه ادموند گتیه مقاله معروف خود را در سال 1963 منتشر کند (در این جلد مجدداً چاپ شده است)، عموماً فرض بر این بود که دانش معادل باور واقعی است که با شواهد کافی پشتیبانی می شود. گتیه چالشی قدرتمند برای این پیش فرض ارائه کرد. این امر منجر به توسعه و اصلاح بسیاری از نظریه‌های معرفت‌شناختی برجسته شد: درون‌گرایی، برون‌گرایی، مدرک‌گرایی، پایایی‌گرایی و معرفت‌شناسی فضیلت. بحث در مورد استفاده مناسب از شهود به عنوان ارائه شواهد در تمام زمینه های فلسفه به عنوان بحث در مورد وضعیت معرفتی "شهود گتیه" آغاز شد. گزارش های متفاوت از شانس معرفتی همگی ریشه در پاسخ به مسئله گتیر دارند. بحث در مورد نقش باورهای نادرست در تولید دانش به طور مستقیم در مقاله گتیه قابل ردیابی است، همانطور که بحث بین خطاپذیران و خطاکاران نیز وجود دارد. دیدگاه «اول دانش» تا حد زیادی ناشی از شکست فرضی همه راه‌حل‌های مسئله گتیه بود. در واقع، منصفانه است که بگوییم ارائه یک پاسخ رضایت‌بخش به مسئله گتیه به آزمونی برای هر گونه گزارش کافی از دانش تبدیل شده است - حتی آن دسته از حساب‌هایی که معتقدند مشکل گتیه بر انواع اشتباهات استوار است. این جلد بررسی جمعی توسط بیست و شش متخصص، از جمله برخی از تأثیرگذارترین فیلسوفان عصر ما، از مسائل مختلفی را ارائه می دهد که از چالش گتیه برای تحلیل دانش ناشی می شود. تبیین دانش دستور کار آتی را در مورد مشکل اصلی معرفت شناسی تعیین می کند.

حکم ادموند گتیه در سال 1963 در مورد آنچه معرفت نیست، به یکی از آیتم‌های ارتدوکس فلسفی تبدیل شده است که توسط فیلسوفان به عنوان یک نتیجه معرفت‌شناختی واقعی پذیرفته شده است. این به ما اطمینان می دهد که - برخلاف آنچه افلاطون و فیلسوفان بعدی فکر کرده اند - دانش صرفاً یک باور واقعی نیست که به خوبی توسط توجیه معرفتی پشتیبانی می شود. اما این ارتدکس مشکل گتیه را ایجاد کرده است - مبارزه مستمر معرفت شناسی برای درک چگونگی تطبیق نتیجه ظاهری گتیه در درک بهبودیافته از دانش. در این کتاب، استیون هترینگتون استدلال می‌کند که هیچ یک از تلاش‌های استاندارد معرفت‌شناسی برای حل آن مشکل موفق نبوده است: او نشان می‌دهد که چگونه اشتباهات ظریف و در عین حال اساسی - در مورد تبیین، روش‌شناسی، ویژگی‌ها، روش‌شناسی و خطاپذیری - در این پاسخ‌ها به چالش گتیه نفوذ کرده است. کتاب تازه و بدیع او راه جدیدی را برای حل مشکل ترسیم می کند و درک بهتری از چالش گتیه و اهمیت آن نتیجه آن است. به یک معنا، افلاطون اکنون می تواند گتیه را در آغوش بگیرد.

این کتاب استدلال می‌کند که انحلال کامل مسئله گتیه با استفاده از معرفت‌شناسی سقراطی جااکو هینتیککا، با تأکید آن بر پرسش به‌عنوان یک رویه دانش‌جویی امکان‌پذیر است. کلید انجام این کار این است که با مثال‌های متقابل گتیه به‌عنوان یک بازی تحقیق در نظر گرفته شود که در آن عوامل معرفتی با اطلاعات مختلف سروکار دارند، حرکت‌های متفاوتی را به کار می‌گیرند، و انتخاب‌ها یا استراتژی‌های متفاوتی (مانند پرانتز کردن یا بازکردن یک مورد از اطلاعات) را انجام می‌دهند. خودشان به چه چیزی باور داشته باشند یا چه چیزی را می توانند ادعا کنند که از آن آگاهی دارند. این کتاب برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد و همچنین محققین فوق لیسانس جذاب خواهد بود، زیرا دیدگاه جدیدی برای درک مسئله گتیه و توضیح قانع کننده ای برای شکست راه حل های پیشنهادی قبلی برای آن ارائه می دهد. همه اینها با فراتر رفتن از تحلیل و پرداختن به تجربیات عاملان معرفتی در سناریوهای حل مسئله واقعی امکان پذیر می شود.

مقاله ادموند گتیه: «آیا معرفت باور صادق موجه است؟» (Is justified true belief knowledge?) توجه قابل توجهی به مفهوم توجیه معرفتی، به ویژه در معرفت شناسی انگلیسی-آمریکایی ایجاد کرد. بحث در مورد مفهوم توجیه معرفتی زمینه مطالعاتی وسیع و متنوعی را تشکیل می دهد که تعداد زیادی از جنبه های مرتبط را پوشش می دهد. در این مطالعه به همه این جنبه ها پرداخته نمی شود. تمایز بین جنبه های "ساختاری" و "دیدگاهی" به عنوان یک ابزار نظری برای محدود کردن دامنه مطالعه به پوشش تنها جنبه های "دیدگاهی" معرفی شده است. اینها به جنبه های مربوط به منظری که توجیه از آن انجام می شود، اشاره دارد، یعنی از دیدگاه اول شخص یا سوم شخص. فصل اول به توضیح مختصری از ماهیت توجیه معرفتی می‌پردازد و چگونگی ارتباط آن با هدف به حداکثر رساندن حقیقت و به حداقل رساندن کذب را شرح می‌دهد. مفهوم توجیه معرفتی نیز دارای ویژگی هنجاری است و توجیه را بر حسب ملامت بودن تعریف می کند. در فصل دوم مفهومی از توجیه تعریف شده بر حسب سرزنش مطرح شده است. مفهومی از توجیه که در امتداد خطوط هنجاری تفسیر می شود، به درستی «دئونتولوژیک» نامیده می شود. انتقاد علیه چنین برداشتی حول مسئله اختیاری بودن باور است. دو نوع کنترل بر شکل‌گیری باور، کنترل مستقیم و غیرمستقیم مورد بحث قرار می‌گیرد. یک مفهوم ریشه‌شناختی از توجیه این امکان را برای کسی فراهم می‌کند که در داشتن یک باور موجه باشد، حتی اگر این باور نادرست باشد. به همین دلیل برخی از معرفت شناسان توجیه تعریف شده در اصطلاحات دئونتولوژیک را رد می کنند. بحث از مفهوم دئونتولوژیک توجیه، مشکل اصلی توجیه اول شخص را به منصه ظهور می رساند، یعنی چگونه می توان از چنین منظری تعیین کرد که آیا شکل گیری باور فرد به حقیقت می انجامد یا خیر. فصل 3 شایستگی و مشکلات توجیه اول شخص را به طور کلی مورد بحث قرار می دهد. مبحث اصول بین الاذهانی به عنوان ابزاری برای دستیابی به حقیقت عینی از منظر ذهنی مورد بررسی قرار می گیرد. وجود و ماهیت چنین اصولی موضوعات بسیار مورد مناقشه است. بسیاری از معرفت شناسان وجود چنین اصولی را به صورت ذاتی انکار می کنند. با این حال، بدون قوانین بین الاذهانی و حقیقت رسان که کسی بتواند به آن متوسل شود، این احتمال وجود دارد که باورهای یک فرد ممکن است صرفاً یک باور باشد، به هر نحوی که توسط سایر اعتقادات فرد پشتیبانی شود. این امر برخی را وادار می کند که توجیه ذهنی را به عنوان یک برداشت معتبر از توجیه معرفتی رد کنند. در فصل 4 «درون گرایی»، جدیدترین اصطلاح برای توجیه ذهنی، در مقایسه با رقیب اصلی معاصر درونگرایی، «برونگرایی» مورد بحث قرار گرفته است. سطوح مختلف درونگرایی که ناشی از الزامات متفاوتی است که برای آگاهی فرد از توجیه‌کننده‌های خود تعیین می‌شود، و همچنین رابطه بین درون‌گرایی و دین‌شناسی، و بین درون‌گرایی و حقیقت مورد بحث قرار می‌گیرد. فصل 5 به انتقاد اصلی می پردازد که برون گرایان علیه درون گرایی وارد می کنند، یعنی این که یک پسرفت توجیهی بی نهایت ایجاد می کند. تحلیل ساختار رگرسیون درونگرایانه نشان می دهد که یک پسرفت باطل در کار نیست. نتیجه گیری می شود که مفهوم دیدگاه توجیهی باید در یک نظریه توجیه معرفتی گنجانده شود تا چنین نظریه ای بتواند با موقعیت های معرفتی اول شخص مقابله کند. این همچنین راهبردی را برای انطباق توجیه‌گران فوری در یک مفهوم «درون‌گرایانه» از توجیه بدون ایجاد یک پسرفت توجیهی بی‌نهایت فراهم می‌کند. علاوه بر این، پایه‌های یک نظریه ادغام درون‌گرایی درون‌گرایی را می‌گذارد.

سير مباحث معرفت‌شناسي از تعريف سه‌بخشي افلاطون تا اشکالات گتيه و مباحث معرفت‌شناسي معاصر، به‌تدريج از اهميت باور گذر کرده و بر صدق و بيش از آن بر توجيه متمرکز شده است. اين در حالي است که سرنوشت بسياري از مباحث آن دو مؤلفه، متکي به تحليل دقيق ماهيت باور است. ازاين‌رو مسئله اصلي اين پژوهش، بررسي چيستي باور و اقسام آن، و نيز توجه به نقش متمايزي است که باورهاي متافيزيکي در دستيابي به حقيقت و معرفت دارند. زمينه فلسفي و رويکرد تحليلي اين مقاله، اقسام مختلف باورهاي انسان را مدنظر قرار داده است؛ تنوعي که ناشي از مضمون‌هاي مختلف باورها و مبتني بر غايات و کارکردهاي متفاوت آنهاست که همه آنها لزوماً صدق و حقيقت را دنبال نمي‌کنند و اين امر، خود گوياي تنوع فعل باور در اقسام مختلف آن شده است. در اين پژوهش، با توجه به ماهيت ترکيبي باور، متشکل از دو بعد ذهني و عاطفي، تلاش شده تا نگاه يک‌سويه ديدگاه‌هاي فلسفي و روان‌شناختي به چالش کشيده شود و با نظر به تنوع باورهاي متافيزيکي و نقش بعد عاطفي و داشته‌هاي وجودي باورنده بر حقيقت‌جويي، در کنار سازوارگي شناختي و ذهني نظام باور، اهميت موازي اين دو بعد نمايان گردد.

نظریه‌ی روال باورساز تجربه‌ی دینی ویلیام آلستون و نظریه‌ی کارکرد صحیح آلوین پلانتینگا جزء نظریه‌های اعتمادگرایانه‌اند. مشخصه‌ی اصلی و وجه تمایز نظریه‌های اعتمادگرایانه از سایر نظریه‌های برون‌گرایانه در این است که این نوع نظریه‌ها مؤلفه‌های اصلی نظریه‌های برون‌گرایانه و درون‌گرایانه را با هم جمع نموده‌اند و ازاین‌رو، مبرّا از اشکال‌های وارد بر نظریه‌های درون‌گرایانه‌اند و باورهای صادقِ بیشتری را به دست می‌دهند. آلستون و پلانتینگا با استفاده از این رویکرد، روش معتبری را برای حصول باورهای دینی صادق پیش نهاده‌اند. البته این دو نظریه در مقایسه با هم، تفاوت‌های مهمی دارند که آن‌ها را از هم متمایز می‌نماید. براساس نظریه‌ی روال باورساز تجربه‌ی دینی، فاعل شناسا با استفاده از فرایند درخور اعتماد تجربه‌ی دینی، می‌تواند به باورهای دینی صادق دسترسی داشته باشد، امّا براساس نظریه‌ی کارکرد صحیح فاعل شناسا، با به کارگیری حسّ الوهی می‌تواند باورهای دینی صادق را به دست آورد. البته تعداد باورهای دینی صادقی که از فرایند باورساز درخور اعتماد به دست می‌آید بیشتر از تعداد باورهای دینی صادقی است که از کارکرد صحیح حسّ الوهی حاصل می‌شود، زیرا از طریق روال باورساز، فاعل شناسا مجموعه‌ای از باورهای دینیِ صادقِ منسجم را کسب می‌نماید، امّا از طریق به‌کارگیری حسّ الوهی، فاعل شناسا فقط باور به وجود خدا را می‌پذیرد. در نظریه‌ی آلستون، مؤلفه‌ی مؤدّی‌به‌صدق بودن با تبیینی پیشینی، جای‌نشین مؤلفه‌ی توجیه شده است و همچنین فاعل شناسا دو شرط درون‌گرایانه‌ی باور، یعنی آگاهی و هنجارمندی را رعایت می‌نماید، ولی در نظریه‌ی پلانتینگا، مؤلفه‌ی ضمانت با تبیین پسینی، جای‌نشین مؤلفه‌ی توجیه شده و فاعل شناسا فقط ملزم به رعایت شرط هنجارمندی از شروط درون‌گرایانه است.

آلوین گلدمن در مقاله «باور موجه چیست؟» به اختصار یکی از جنجالی ترین و در عین حال تاثیرگذارترین نظریه های توجیه - یعنی نظریه اعتمادگرایی فرایندی - را صورت بندی کرده است. در نوشتار حاضر ابتدا تلاش خواهد شد تا نظریه گلدمن در قالبی ساده و همه فهم بیان شود. سپس نقاط قوت و ضعف این قرائت از اعتمادگرایی فرایندی مورد سنجش قرار خواهد گرفت. ایراد شیطان دکارتی، ایراد کلیت یا شمول، نداشتن دلیل برای اعتمادپذیر دانستن فرایند و وضعیت باورهای حاصل از درون نگری از مهم ترین ایرادات وارد بر این قرائت از اعتمادگرایی است. بررسی اعتبار و اهمیت این ایرادات بخش دیگری از این مقاله را تشکیل خواهد داد. در پایان نشان داده خواهد شد که اعتمادگرایی فرایندی توانایی حل پاره ای از مسائل معرفت شناختی، نظیر مسائل گتیه، را دارد.

در تحلیل معرفت، مفهوم«توجیه»مورد توجه جدی معرفت‌شناسان قرار گرفته است. این‌که توجیه،در حقیقت معرفت داخل است،یا از شروط لازم یا کافی آن است،یا اساسا در تحلیل معرفت نقشی ندارد،هر یک،نظریاتی را به خود اختصاص داده‌ است و لذا این نظریات،دیدگاه‌های اصلاحی خویش در مورد معرفت را عرضه نموده‌اند.تمامی این تلاش‌ها به این جهت صورت گرفته تا بتوان مصادیق‌ راستین معرفت را از غیر آن تشخیص داد.در این میان،غیر از عنوان توجیه،عناوین‌ دیگری از جمله«تحلیل توجیه»و«عوامل توجیه»نیز مورد ملاحظه‌ی اندیشمندان‌ واقع گردیده است و طبعا در مباحث مربوط به معرفت نیز اثر قابل توجهی از خویش‌ به جای نهاده است.در این نوشتار،تلاش شده تا مروری اجمالی بر این دیدگاه‌ها صورت گرفته و ویژگی‌های آن‌ها با یکدیگر مقایسه شوند.

این مقاله دو بخش دارد: بخش اول با تعریف سنتی معرفت در غرب می آغازد و ضمن نگاهی اجمالی به ریشه تاریخی و تحلیل مؤلفه های سه گانه آن به مثال های نقض گتیه و سپس واکنش های مهم معرفت شناسان معاصر به آن می پردازد. بخش دوم مقاله درباره تعریف معرفت گزاره ای از منظر حکمای اسلامی و تفاوت آن با تعریف سنتی غرب، تقسیم معرفت به تصوری و تصدیقی (گزاره ای)، تبیین معرفت گزاره ای یقینی و ویژگی های آن است و نشان می دهد که نقدها و مثال نقض های گتیه بر این تعریف وارد نیستند.