جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دوگانه انگاری افراطی نفس و بدن در فلسفه‌ی دکارت مسأله‌ی رابطه‌ی آن دو را پیش آورد. یکی از نقدهایی که مخالفان دوگانه‌انگاری بر این دیدگاه وارد کرده‌اند همین مسأله بوده است. گیلبرت رایل نیز در کتاب مفهوم ذهن (1949) که در رد دوگانه‌انگاری دکارتی نوشته است این اشکال را مطرح کرده است. این مسأله توسط خود دکارت و معاصرانش نیز مطرح و پاسخ داده شده است. اما راه حل‌هایی که دکارت برای حل این مسأله ارائه داد قانع‌کننده نبودند و او در نهایت برای حل (منحل کردن) این مسأله فکر نکردن به چگونگی این رابطه را پیشنهاد داد. صدرالمتألهین با برداشتن شکاف بین نفس و بدن و با استفاده از مبانی خاص خود از جمله اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهری و ... و همچنین با مطرح کردن وسائطی چون روح بخاری و بدن مثالی به دنبال پاسخ مناسبی به این مسأله بود. در این دیدگاه نفس و بدن دو موجود متمایز منفصل نیستند؛ بلکه آن دو مراتب یک حقیقت واحدند. اگرچه بر اساس دیدگاه صدرا می‌توان پاسخ بهتری به مسأله‌ی تعامل نفس و بدن ارائه داد اما این دیدگاه نیز با اشکال‌ها و ابهام‌هایی مواجه است. به نظر می‌رسد فیلسوفان علی‌رغم همه‌ی تلا‌ش‌هایشان نتوانسته‌اند پاسخ در خوری به این مسأله دهند اما این امر نمی‌تواند دلیلی بر انکار وجود نفس باشد.

نظریه بدنمندی ذهن را جانسون و لیکاف ،در پاسخ به مساله ذهن-بدن، و بر اساس نظریه استعاره اولیه مطرح کرده اند. مساله مقاله تعریف بدنمندی از طرف آن دو و نقد بر اساس مبانی صدرا می باشد . از نظر لیکاف و جانسون ذهن و کارکردهای آن به ویژگی های فیزیکی بدنی و سیستم عصبی وابسته است ، و مغز نقش علیت در پردازش های ذهن دارد . آنان بر ضرورت بدن به مثابه منشأ جسمانی ساختارهای فهم مثل طرح واره های تصویری تاکید می کنند. در دیدگاه ملاصدرا، اگرچه حیثیت هستی شناختی بدن و نفس در ابتدای تکوّن یکی است و کارکردهای نفس در آن محقق می شود، در بحث بلوغ صوری وادراکی نفس و تعامل نفس و بدن دیدگاهی فراتر از دیدگاه دکارتی ونوخاسته گرایی دارد، شباهت حدوث جسمانی ملاصدرا با نوخاسته گرایی در فراتر بودن هویت ذهن از ماده جسمانی و تفاوت آن دو در این است که در نهایت صدرا بدن را مرتبه نازله نفس و از شئون آن می داند نه برعکس. از دیدگاه او، نفس در ابتدای تکوّن بدنمند است با تعریفی متفاوت از بدنمندی جانسون ولیکاف ،آنگاه در روند استکمال، که با فاعلیت نفس برای بدن همراه است به نفسمندی بدن می رسد.

رابطه نفس و بدن و چگونگی تاثیر و تاثر این دو جوهر بر یکدیگر از مهم ترین سوالات فلسفی‌ ای است که فیلسوفان مسلمان و غربی هر یک بنا بر اصول و مبادی خویش سعی در پاسخگویی به آن داشته‌اند. از همین رو مطالعه تطبیقی میان اندیشه فیلسوف بزرگ اسلامی ملاصدرا و اندیشمندان مکتب راسیونالیسم می تواند جایگاه و توانمندی هر یک از ایندو مشرب فکری را در جهت حل مسائل مهم فلسفی تبیین نماید. فرضیه تحقیق: در خصوص مکتب راسیونالیسم آن است که این مکتب علیرغم تلاشهای اندیشمندان این مکتب در خصوص توجیه رابطه نفس و بدن نتوانسته است پاسخ فلسفی شایسته‌ ای برای پرسش فراهم نماید ملیکن در حکمت متعالیه با توجه به مبانی این مکتب از جمله اصالت وجود و حرکت جوهری و اتحادی بودن رابطه ماده و صورت می توان نظریه دستگاهمندی در خصوص رابطه نفس و بدن ارائه نمود که تاثیر و تاثر متقابل ایندو جوهر به یکدیگر را توجیه نموده است و وحدت هویت انسانی نیز براساس آن تبیین شود. روش تحقیق: کتابخانه‌ ای. یافته‌ های تحقیق: چهار فیلسوف برجسته مکتب راسیونالیسم هریک براساس مبادی و اصول فلسفی خویش سعد نموده‌ اند به نحوی مساله رابطه نفس و بدن را حل نمایند ولیکن واقعیت آن است که چنان دیوار بلندی میان ایندو جوهر در فلسفه راسیونالیسم کشیده شده است که هیچگونه ارتباطی میان آنها قابل برقراری نیست و از همین روست که سه بعد از دکارت یعنی اسپینوزا و لایب نیتس و مالبرانش سعی نموده‌اند هریک به نحوی با واسطه قرار دادن جوهر الوهی رابطه میان ایندو جوهر واضح و متمایز را برقرار سازند. ولیکن در فلسفه ملاصدرا با توجه به مبانی اصالت وجود و مراتب تشکیکی آن و حرکت جوهری و اتحادی بودن رابطه ماده و صورت می توان نظریه اتحاد نفس و بدن را مطرح نمود که ر این دیدگاه اولا نفس و بدن دو روی سکه وجود هستند و لذا حقیقت و هویت آنها از یک سنخ است و ثانیا هویت انسان نیز در این نظریه با توجه به اینکه بدن در طول در نفس مرتبه بالاتر بدن است و هر دو مرتبه از حقیقت وجود هستند هویتی واحد و متعین خواهد بود و دیگر دوئیت و ثنویت در هویت و هستی انسان رخ نمی نماید. نتیجه‌ گیری و پیشنهادات: با توجه به مبانی تازه و جدیدی که مکتب حکمت متعالیه مطرح نموده است این امکان برای پژوهشگر در رشته فلسفه اسلامی فراهم می گردد تا مطالعه تطبیقی میان مکاتب و اندیشه‌ های جدید فلسفی غرب بااین مکتب و عرضه سوالات تازه در تفکر فلسفی جدید و معاصر به آن توانمندیهای این اندیشه فلسفی بیش از پیش هویدا و آشکار شده و زمینه‌ های مهم و قابل توجهی برای فعالیت و پویایی فکری پژوهشگران رشته فلسفه اسلامی فراهم گردد.

در تاریخ فلسفه، درباره حقیقت نفس و چگونگى حدوث آن، دو گروه به طرح دیدگاه پرداخته‏اند: 1) مشّاییان؛ 2) صدراییان. مشّاییان «نفس» را روحانیه‏الحدوث و روحانیه‏البقاء مى‏دانند، امّا صدراییان آن را جسمانیه‏الحدوث و روحانیه‏البقاء مى‏پندارند. تصوّر مى‏شود فارابى نیز که یکى از مشّاییان به حساب مى‏آید، همین قول را پذیرفته است؛ ولى در حقیقت، این‏طور نیست و او را باید قائل به حدوث جسمانى نفس دانست. فارابى بر آن است که انسان یکى از اجسام، و مرکّب از مادّه و صورت است. از نظر او، نفس انسان در ابتداى تکوّن در مادّه حادث مى‏شود و تا زمانى که به مرتبه تعقّل نرسد، همچنان مادّى و جسمانى است. آن عدّه از انسان‏ها که به درک معقولات، و مرتبه تجرّد مى‏رسند، و داراى نفس غیرمادّى‏اند، به عقول فناناپذیر مى‏مانند؛ امّا سایر نفوس نظیر بقیه صورت‏هاى هیولانى، با فروپاشى مادّه و بدن، فاسد مى‏شوند و سرانجام همچون جانوران نابود مى‏گردند (از این‏رو، پس از مرگ، زنده نیستند و بهشت و جهنّم ندارند.)

ترجمه ماشینی: این اولین مطالعه گسترده در مورد فلسفه ذهن اسپینوزا بر دو مشکل اساسی برای افکار فیلسوف در مورد این موضوع متمرکز است: الزامات داشتن فکر در مورد یک شیء خاص، و مشکل رابطه ذهن با بدن. دلا روکا معتقد است که مواضع اسپینوزا به طور سیستماتیک با یکدیگر و با یک اصل در قلب سیستم متافیزیکی او مرتبط است: انکار او از روابط علی یا تبیینی بین ذهنی و فیزیکی. به این ترتیب، کاوش دلا روکا در مورد این دو مسئله، دیدگاهی جدید و روشنگر را در مورد فلسفه اسپینوزا به عنوان یک سیستم ارائه می دهد.

یکی از اساسی ترین عناصر دخیل در تحلیل و بررسی نظام اندیشه و نتایج حکمت متعالیه، دریافت هندسة معرفتی آن است؛ از سویی دیگر تبیین حقیقت علم از منظری هستی شناسانه، قاعدة آن محسوب و از ارکان حیاتی حکمت متعالیه قلمداد می شود. نگارنده بر این باور است که حَلِّ منسجم و صحیح بسیاری از مسائل فلسفی بر الگوی تبیین چیستی و هستی علم استوار است؛ بنابراین مسئلة «رابطة نفس و بدن» از این اصل مستثنی نیست. چگونگی ادراکات نفس در آغاز و فرجام حرکت استکمالی آن، مبتنی بر ساختار نظریة خلاقیت قابل قبول است امّا تغییر الگوی چیستی علم از خلاقیت به انکشاف، مستلزم تبیینی نوین از ادراکات نفس و چگونگی ارتباط آن با بدن است؛ مقالة پیش رو از طریق بررسی تحلیلی- تطبیقی مبانی حکمت صدرایی در پارادایم وحدت شخصی وجود و تصویر نگرشی نوین بر پایة نظریة انکشاف، بدن مادی را صرفا بستر اظهار کمالات وجودی نفس و وعای یگانه انگاری را بدن مثالی تبیین می کند.

در تعریف نفس ‌و بیان ویژگی‌های آن در مباحث مربوط به نفس‌شناسی فلسفه صدرایی بحثی ویژه درباره جنسیت بیان نشده و این امر موجب شده است محققانی که در این زمینه پژوهش کرده‌اند، نفس را بدون جنسیت توصیف کنند؛ اما در این مقاله سعی شده است با توجه به مبانی حکمت صدرایی از قبیل وحدت نفس و بدن در مراحل متناظرِ وجودی خود و... جنسیت‌داشتن برای نفس تبیین شود. البته این ویژگی مختص نفس است و به سایر مجردات قابل اطلاق نیست؛ چراکه نفسانیت نفس به همراهی آن با بدن در تمام ساحات وجودی نفس است. با اثبات جنسیت‌داشتنِ نفس، درواقع انسان‌ها به دو نوع اصلی تقسیم خواهند شد. ارزش این تقسیم در رد نظر برخی مکاتب فمنیستی که احقاق حقوق زنان را در برابری زن و مرد در تمام شئون می‌دانند و نیز تبیین تفاوت‌های میان دو جنس بسیار روشن است. در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیل مبانی حکمت صدرایی جنسیت‌پذیری نفس تبیین شده است.

ترجمه ماشینی : آیا علم بر وجود روح انسان استدلال می کند؟ بسیاری از دانشمندان و محققان بر این باورند که کل بیشتر از مجموع اجزا است. این کتاب از تئوری اطلاعات و سیستم ها برای توصیف "بیشتر" استفاده می کند که به بخش ها کاهش نمی یابد. شخص این را در سیناپس‌ها می‌بیند - یا شکاف‌های ظاهراً خالی بین نورون‌های مغزش - جایی که روابط اطلاعاتی باعث رشد ذهن، فرهنگ و معنویت انسان می‌شود. مارک گریوز با تکیه بر رشته‌های علوم شناختی، علوم کامپیوتر، علوم اعصاب، نظریه سیستم‌های عمومی، فلسفه عمل‌گرایانه و الهیات مسیحی، آموزه سنتی روح را به‌عنوان شکلی از بدن برای چارچوب‌بندی مطالعه علمی معاصر از روح انسان بازتفسیر می‌کند.