جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هرچند تاریخ‌نگاری اسلامی هم زمان با تکوین تمدن اسلامی به سرعت رو به رشد نهاد، اما پویایی و رشد فلسفی چندانی نداشت. در بهترین حالت با رویکردی کلامی و با روشی متأثر از قاعده علوم حدیث و رجال بررسی می‌شد. البته چهره‌هایی استثنایی همانند ابن مطهر مقدسی تا حدودی متفاوت‌تر از دیگران عمل کرده و نگاه مشخص‌تری به موضوع داشته‌اند. ابن مطهر در کتاب البدء و التاریخ، نوعی نگاه معرفت‌شناسی به موضوعات داشته و با وجود این‌که در بخش‌های تاریخی کتاب، بُعد معرفت‌شناسی ضعیف‌تر می‌شود، در مقایسه با دیگر مورخان نگاه تحلیلی و انتقادی‌تری به وقایع تاریخی داشته است. در این مقاله، ابتدا نگرش عمومی حاکم بر تاریخ‌نگاری اسلامی مورد نظر قرار می‌گیرد و در ادامه بینش تاریخ‌نگاری ابن مطهر بررسی می‌شود.

تبیین تحقق مدینه فاضله ی مهدوی (عج) با رویکرد فلسفی و عرفانی باتوجه به خلاء ‏پژوهشی در این زمینه و وجود جریان‌های مهدویت گرایی معاصر، حائز اهمیت بسیاری ‏است.‏دراین پایان نامه نخست به معرفی مدینه فاضله پرداخته شده و سپس مبانی فلسفی– عرفانی ‏تحقق آن نظیر؛ سریان ولایت و عشق، افاضه فیض، تجلی اسماء، مقتضیات فطرت و عنایت، ‏با تحلیل ونو آوری ویژه ای مورد بررسی قرار گرفته است و آن گاه ضمن بیان برخی حقایق ‏فلسفی– عرفانی و شاخصه ها و برکات مدینه فاضله، آراء و دیدگاه‌های فلاسفه و عرفایی ‏چون؛ افلاطون، ارسطو، ابن سینا، صدرای شیرازی، شیخ اشراق، ابن عربی، سید حیدر آملی و ‏عبدالرزاق کاشانی و..، استقرا و در دسته بندی ویژه‌ای ارائه گردیده است .‏‏ هم چنین یکی از ارکان مورد توجه در این تحقیق بررسی مناسبات دیدگاه ها وآراء فلسفی ‏‏– عرفانیبا آیات وروایات بوده است. ‏بدین ترتیب ترسیم وتحلیل سیمای این مدینه در اندیشه فلسفی وعرفانی وارائه مناسبت آن ‏بامتون دینی، گامی موثر در راه مبرهن نمودن تحقق این مدینه با ادله‌ی عقلیه و نقلیه در ‏فرجام قدسی تاریخ است، که این پایان نامه به قدر وسع، در این راستا تلاش نموده است ‏

موضوع امامت نزد متفکران اسلامی، اعم از متکلمان و فلاسفه، از دغدغه ها و مسایل اساسی و ذهنی آنها بوده است. نزد فلاسفه اسلامی از آن جهت محل توجه بوده که امام (ع)، هدایت کننده جامعه فاضله به سوی کمالات و سعادت بوده و از آن جهت مورد توجه اساسی متکلمان واقع شده که امام (ع) با پذیرش ریاست دینی و دنیایی جامعه، پس از رسول خدا (ص) حافظ هویت دینی می شد. در مقاله حاضر، این مساله از جهت روشی که متکلمان و فلاسفه در بررسی امامت به کار می گیرند و از حیث ماهیت و نقش و هدفی که برای امامت و وجود امام قایل اند، بررسی شده و ضمن اعتقاد نویسنده به وجود موارد افتراق و اشتراک، این موارد به اجمال مورد بحث واقع شده اند.