جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اضطراب هسته اساسی اختلالات روانی و یکی از مفاهیم اساسی در نظریات مشاوره و روان درمانی است که برمبنای توجیهات مربوط به ماهیت انسان و نظریه شخصیت به گونه خاصی تبیین می‌شود. ضرورت هماهنگی و وحدت میان مبانی نظری مشاور با طرح شخصیتی و مبانی ارزشها و اعتقادات وی، انگیزه این تحقیق در بررسی مفهوم اضطراب و راه درمان آن بر پایه طرز تلقی خاص اسلام از ماهیت و هدف انسان ساخت شخصیت ، بیماری و سلامت روان قرار گرفته است . ازنظر اسلام، انسان موجودی پیچیده است که شاکله وی براساس ساخت روانی اولیه حاصل از فطرت و شهوت و نیز عقل و اراده و در تعامل با محیط به گونه خاصی شکل می‌گیرد حال اگر شاکله‌ای عمدتا برمبنای پاسخگوئی به تمایلات بی‌نهایت شهوی شکل گیرد بدلیل حرکت در جهتی خلاف فطرت و طبیعت انسانی و در نیتجه تضاد با واقعیتها و محدودیتهای فردی و محیطی زمینه‌های مساعد بسیاری برای بروز اضطراب فراهم خواهد آورد. به منظور بررسی موضوع و حصول هدف این تحقیق، روش انجام پژوهش از نوع توصیفی، روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و جامعه آماری عمدتا کتب و مقالات تدوین شده پیرامون (روانشناسی انسان از دیدگاه اسلام) است که به لحاظ محدودیت آنها از منبع دیگر نیز استفاده شده است . برخی از مهمترین یافته‌های تحقیق : - اضطراب عمدتا خصیصه فردی است که بواسطه برخوردی از شاکله‌ای بیمارگونه، در تقابل و تعارض دائمی با واقعیتها و محدودیتهای درونی (فردی) و برونی (محیطی) قرار گرفته و احساس فشار و تهدید می‌کند. - اضطراب وقتی بروز می‌کند که فرد نتواند فشار و تهدید حاصله را دفع کند یا بطریقی با آن کنار بیاید. - فرایند درمان، تاکید برخودشناسی مراجع و کشف رابطه اضطراب با نیازها، انگیزه‌ها، افکار و اهداف برخاسته از شاکله بیمارگونه و هدایت و یاری وی برای تجدیدنظر در ساخت شاکله و تغییر و اصلاح آن براساس تمایلات اصیل انسانی و فطری و با استفاده از روشها و فنونی مانند : اعطای بینش ، وانمودسازی، الگوسازی، عمومی‌سازی، دعا است .

هويت پديده اي است، چند وجهي، پيچيده و بين رشته اي. منظور اين تحقيق از هويت عبارت است از: خاص و متمايز بودن، ثابت و پايدار ماندن و به جمع تعلق داشتن. هرگونه هويت سازي مستلزم ايجاد مرز و توسل به مرجع هاي ثابت و پايدار است. اين مراجع همان عناصر سازنده هويت از قبيل، زبان، دين، سرزمين، و تداوم آنهاست.موضوع هويت و بحران هاي مرتبط با آن در مقاطع مختلف تاريخ ايران براي ايرانيان مطرح بوده است. در سالهاي اخير، هر گاه سخن از هويت ايراني به ميان مي آيد، نوعي تقابل ميان دو هويت ديني و ايراني، مشاهده مي شود. گويي كه ايرانيان يا بايد ايراني باشند و بدنبال احياي فرهنگ و تمدن ايراني و باستاني خود بروند، يا بايد مسلماني پيشه كنند و پيرو فرهنگ و آموزه هاي اسلامي باشند.روش شناسي تحقيق كيفي تحليلي است، و با هدف بررسي چگونگي پذيرش اسلام توسط ايرانيان و تاثير آن بر هويتديني و زباني بعنوان اجزاءهويت ملي ايرانيان در دو قرن نخست هجري انجام شد. سوال اصلي تحقيق آن است كه: تغييرات عناصر تشكيل دهنده هويت ايرانيان( بخصوص دين) در دو سده نخست هجري درچارچوب هويت مقاومت چگونه تعريف ميشود؟ مدل نظري تحقيق تلفيقي از بكار گيري مفاهيم نظريه ساخت يابي گيدنز، و نيز بكار گيري اين مفاهيم در همراهي با نظريه هويت مقاومت كاستلز، در بررسي رفتار هاي هويت جويانه جنبش هاي اجتماعي ايرانيان در دو قرن نخست هجري، و با توجه به نظريه جامعه شناسي تاريخي احمدي است.نتايج تحقيق نشان مي دهد كه اين تغييرات هويتي نه از سر تحميل و اجبار، و پي آمد شكست دولت ساساني و ايرانيان از اعراب است، كه طي فرايندي طولاني، سخت و خونبار و در پي انتخابي سرنوشت ساز و بنيادين توسط ايرانيان و در مخالفت و مقاومت در برابر سلطه و تحميلات حاكمان عرب ايران به انجام رسيده است. هويت شيعي و زبان فارسي جديد ايرانيان به اعتقاد اين تحقيق حاصل حقانیت خوانش شیعی خاندان پیامبراز اسلام و انتخاب هوشمندانه و اصيل ايرانيان است. ومنافاتی با هویت تاریخی ایرانیان ندارد، بلکه در امتداد و مکمل هویت ایرانیان است.

دکتر علی شریعتی را می‌توان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در روند انقلاب اسلامی در دهه‌های 50 و40 شمسی قلمداد کرد،که در ایجاد روحیه انقلابی‌گری و نشان دادن سیمای جدیدی از اسلام تلاش‌های فراوانی نموده است. وی همچنین درصدد بود که نشان دهد اسلام می‌تواند هم به عنوان آلترناتیویی در مقابل مکاتب مطرح آن زمان یعنی مارکسیسم، لیبرالیسم و اگزیستانسیالیسم قرار گیرد و هم می‌تواند بهترین پاسخ را برای نیازها و مشکلات انسان‌ها ارائه دهد. حال امروزه با گذشت چند دهه از بیان آن مسائل و در عصر جهانی‌شدن و پیچیده شدن شرایط و فضای حاکم بر زندگی انسان‌ها، به نظر می‌آید که پاره‌ای از مسائلی که شریعتی به آن‌ها پرداخته بود از جمله مسائلی در زمینه‌ی انسان‌شناسی، عدالت، آزادی و ... امروزه نیز قابلیت مطرح شدن را دارند، و چه بسا بسیاری از مسائلی که شریعتی در رابطه با مشکلات و پیامدهای جامعه مدرن و سرمایه‌داری به آن پرداخته، امروزه نیز بیشتر از گذشته مطرح هستند. هدف ما در این پژوهش نیزبازخوانی آثار شریعتی به خصوص در زمینه اسلام و تشیع و توانمندی‌های آن در پاسخگویی به نیازهای انسان‌ است. در نهایت می‌توان گفت شریعتی اندیشمندی بود که نگرش او ابعاد جهانی داشت، و همچنین دغدغه‌ی او معرفی اسلام به عنوان یک مکتب عقلانی بود که با مکتب مدرن و پست مدرن تا اندازه‌ی زیادی هماهنگی داشته باشد، از همین روی سعی بر این داشت که با توسل به برداشت‌های جدید و عمیقش از جهان‌بینی توحیدی هم‌زیستی مسالمت‌آمیز را در گستره‌ی جهانی مهیا سازد.

تصویری که امام خمینی از انقلاب اسلامی دست می‌هند، آن قدرها متمایز و خلاف‌آمدعات هست، کهباوجود بحث وگفتگو‌های فراوان پیرامون اندیشه‌های ایشان، نادیده گرفته شود و یا حداکثر تلاش شود به برخی نظریه‌‌های رایج همچون ماکس وبر به تأویل برده و تقلیل داده شود. مسئله‌ای که این تحقیق با روشی توصیفی-تحلیلی از آراء و اندیشه‌های امام خمینی در پی آن است، صورت‌بندی همین درک متمایز است. این تصویر مانند بسیاری از نظریات انقلاب گرچه با تأکید بر یک مورد مشخص(انقلاب ایران) ارائه می‌شود اما استدلال‌های روشنی را نیز درباره‌ی یک انقلاب اجتماعی پیش می‌کشد. تحلیل امام خمینی از انقلاب با نظریه‌های جامعه‌شناسی انقلاب تمایزات بنیادینی دارد. نظریه انقلاب امام بر خلاف دیگر نظریه‌ها، انقلاب اجتماعی را صرفا محصول دیگر تحولات اجتماعی نمی‌داند و آن را بر اساس یک انقلاب انسانی، درونی و باطنی تحلیل می‌کنند. تفاوت دیگر این‌که نظریه انقلاب امام موضعی محافظه‌کارانه ندارد؛ امام خمینی در پاسخ‌هایی که به پرسش از چیستی، چگونگی و پیامدهای انقلاب می‌دهند، در پی بازتولید انقلاب هستند. یکی از نمودهای این بازتولید آن جاست که امام خمینی فهمی که از انقلاب دارند را در نظام پس از آن مبنای سیاست‌گذاری‌ها به خصوص سیاست‌گذاری فرهنگی قرار می‌دهند. بر این اساس می‌توانیم نظریه امام خمینی، انقلاب اسلامی را در چهار مرحله و مفهوم دنبال کنیم. اولین مرحله ارائه درکی ناب اما مهجور از آموزه‌های اسلام است: ارائه‌ی«اسلام انقلابی». این مرحله به «انقلابی انسانی» و درونی در جامعه ایرانی منجر می‌شود. از دل این انقلاب درونی که به یاری دست غیب و مقلب القلوبی خداوند متعال انجام شده انسان جدیدی خلق می‌شود: «انسان انقلابی». انقلاب اسلامی محصول کنش جمعی همین انسان انقلابی است. پس از پیروزیانقلاب اسلامی، اسلام انقلابی راه خود را به عرصه‌ی سیاست‌گذاری‌های فرهنگی باز می‌کند و تجربه‌ی متمایز نهادهای انقلاب اسلامی بر اساس کنش‌های متمایز انسان انقلابی به وجود می‌آید.

چکیدهاسلام به عنوان آخرین دین و در عین حال کاملترین بر نامه هدایت بشر با طرح و برنامه فراگیرش برای تمام ابعاد و زوایای زندگی انسان و نیازهای او کامل ترین پاسخ را ارائه می کند. منتهی دست‌‌یابی به مجموعه نظام های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اسلام ناب راهکارهای خاص خود را دارد این تحقیق مقایسه‌ای بین مبانی توسعه اقتصادی اسلام و غرب را مورد بررسی قرار داده است از آنجایی که در غرب فقر و عدم تعهد، نابودی انسان‌ها، خودفراموشی و سردرگمی، بی‌حرمتی و تجاوز، نابودی خانواده تضادهای درونی نظام سرمایه‌داری، گسترش و افزایش شکاف‌های طبقاتی و فقر فزاینده طبقات پایین، از مهم‌ترین نتایج توسعه اقتصادی در غرب محسوب می‌شود، در حالی که اسلام به عنوان دین خاتم و کامل نه تنها به عدالت اجتماعی و اقتصادی، فقرزدایی، ایجاد رفاه عمومی و استقلال اقتصادی، سفارش و تأکید می‌کند، بلکه راه‌ کارهای عملی برای رسیدن به این اهداف ارائه می‌کند. توسعه از مفاهیمی است که اندیشمندان درباره آن اتفاق ‌نظر ندارند و هرکس آن را متناسب با دیدگاه‌ها، باورها و اعتقادات خود تعریف می‌کند. برخی آن را معادل رشد اقتصادی و بعضی پیشرفت اقتصادی از جهات گوناگون می‌دانند صاحب‌نظران دیگری این مفهوم را کمی گسترده‌تر دیده‌اند و توسعه را دارای ابعاد اجتماعی و انسانی نیز می‌دانند. به هر حال، در جامعه علمی ما اختلاف و سردرگمی درباره تعریف توسعهفراگیر است. اما این سوال به ذهن خطور می کند به راستی توسعه اقتصادی چیست در جواب این سوال، عده‌ای برای تعریف "توسعه" به دنبال علت‌ها وعوامل توسعه هستند. اینها فرهنگ، انباشت سرمایه، ثبات سیاسی وآموزش‌ها و مهارتهای خاص را علت توسعه می‌دانند. عده‌ای دیگر نیز به دنبال اهداف توسعه هستند. این عده آزادی، دموکراسی و استقلال را جزو اهداف توسعه می‌دانند. بعضی‌ها نیز به دنبال آثار و نتایج توسعه هستند. که حاصل آن منجر به رونق اقتصادی، حذف فقر، رفع بیکاری و کاهش نابرابری شود. این پژوهش به دنبال مقایسه دیدگاهها و اهداف توسعه اقتصادی در نظام اسلام و غربی است.

شهرهای ایران در طول دوره های تاریخی، با تکیه بر خلاقیت و ابتکارهای ملی به صورت درونزا، به رشد و تکامل رسیده اند. شهر بعنوان دستاورد حیات جمعی انسان سهم زیادی در روند تکاملی تمدن او داشته است. در دوران باستان ساختار زندگی شهری از اراده حکومتی تأثیرپذیری زیادی داشت، ساخت شهرها در ادوار مختلف از نوعی پویایی اجتماعی و اقتصادی برخوردار بود. این روند در دوران اسلامی نیز تداوم یافت.با وجود این فرهنگ و نگرش اسلامی شهرنشینی را بیش از پیش تحت تأثیر قرارداد و تا اندازه ای بافت و ساخت آن را دگرگون کرد. از این پس شهر ایرانی به لحاظ ساختاری ترکیبی از ویژگی های عصر باستان و ویژگی های خاص دوران اسلامی را در خود داراست. در هر دو دوره ساخت سیاسی حاکم که با نهاد دین نیز ارتباطی تنگاتنگ داشت تأثیر بیشتری بر ساختار حیات شهری می گذاشت و موجب می شد که شهرهای مملکت ایران بیشتر بعنوان یک مرکز سیاسی که کارکرد اداری - اجرایی پررنگ تری داشتند، مطرح باشند. در این مقاله که سیمای شهری در تاریخ ایران دوره پیش از اسلام و دوره اسلامی مورد بررسی قرار گرفته، روشن کردن ارتباط میان ساخت سیاسی جامعه و چگونگی ساختار حیات شهری موردنظر می باشد.

در فصل نخست ، مفاهیمی از قبیل حقوق کیفری ، مجازات ، کیفر شناسی و سرانجام مفهوم مجازات شلاق از نظرگاه لغوی ، حقوقی و کیفر شناسی مورد بررسی قرار می گیرد . به همین نحو، تلاش شده است تا مبانی فلسفه تشریع مجازات شلاق از دیدگاه عام حقوق جزا و دیدگاه خاص حقوق کیفری اسلام تشریح گردد. در فصل دوم نیز بنا بر ضرروت ، تاریخچه اجرای شلاق را به ترتیب در جهان و ایران بررسی نموده ایم .این در دو فصل جداگانه تحت عناوین : پیش بینی شلاق به عنوان کیفری حدی ( فصل اول ) و پیش بینی شلاق به عنوان کیفر تعریزی ( فصل دوم ) مطرح می گردد که درصدد است به بررسی جایگاه و کیفیت اجرای این مجازات در سیستم کیفری و رویه قضایی ایران بپردازد. هدف از این اقدام آن‌است که ضمن بررسی مصادیق قانونی مجازات شلاق ، مبانی و ریشه‌های فقهی تشریع این کیفر نیز مورد مطالعه قرار گیرد .بخش سوم ( ارزیابی کیفر شناختی شلاق ) :برای دستیابی به این هدف سعی شده است تا منابع موجود در حوزه های متفاوتی ( اما مرتبط) از جمله جامعه شناسی ، روان شناسی ، جرم شناسی ، و کیفر شناسی از نظر دور نماند و افزون بر آن مباحث مورد نظر تا جایی که امکان دارد بر منابع معتبر در قلمروهای مطالعاتی مرتبط با بحث مبتنی شود . در فصل دوم نیز جایگاه کیفر شناختی این مجازات را در حقوق کیفری ایران بررسی خواهیم نمود . در این بین ، مباحثی از قبیل تبیین منابع مدون ملی و فرا ملی کیفر شناسی در ایران ، تعارض شلاق با اسناد حقوق بشر، توجه چرایی شلاق بر مبنای تئوری‌های رایج حقوق بشری ، ادله مشروعیت یا عدم مشروعیت اجرای علنی این مجازات در حدود و تعزیرات به همراه نقد و بررسی کیفر شناختی این موضوع ، مطرح خواهد شد .

در این رساله بیان چگونگی توجه مسلمانان به علوم طبیعی و جهانشناسی با توجه به تاکیدات قرآن و پیامبر و ائمه اطهار به کسب دانش و علم و کیفیت انتقال علوم عقلی اعم از فلسفه، طب ، کیمیا، ریاضیات ، هندسه، جغرافیا و زمین‌شناسی و غیره از یونان، روم، هند و ایران و سایر مراکز علمی جهان باستان به تمدن اسلامی می‌باشد. گرچه از دیرباز در این موضوع بصورت پراکنده و در موضوعات کلی مباحثی صورت گرفته و محققان بسیاری به کیفیت انتقال علوم به تمدن اسلامی اشاراتی داشته‌اند ولی اهمیت موضوع برای جامعه اسلامی، ما را بر آن داشت که شکوفائی دوران تمدن اسلامی را یادآور شده و راهی را که وارث اصلی آن در جهان علم و دانش اسلام است ، را به مسلمانان جهان گوشزد نمائیم . جنبش علمی ترجمه در طی دو قرن - دوم و سوم - به اوج خود رسید و در این دوره تاریخی، اکثر آثار علمی جهان باستان از گوشه و کنار در بغداد جمع‌آوری، و توسط مترجمان ماهر و با تبحر از زبانهای یونانی، سریانی، هندی و فارسی (پهلوی) به زبان عربی منتقل گردید و گامی بلند در جهت پیشرفت بشریت که در مرحله انزوا و سقوط قرار گرفته بود برداشته شد. از این رو علومی که می‌رفت با ضدیت مسیحیت قرون وسطی و قیصرهای رومی به انحطاط و انهدام کشیده شود در یک جهش با آگاهی مسلمانان و زمینه‌ای که در قلمرو اسلامی ایجاد شد، مجددا" حرکت و پویائی خود را بازیافته و در قالب اسلامی مورد توجه دانش پژوهان اروپائی در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی قرار گرفت . چرا که بسیاری از متون دانشمندان مسلمان همچون آثار علمی ابوعلی‌سینا، فارابی، ابوریحان بیرونی و ابن رشد اندلسی و بسیاری دیگر از متفکران اسلامی در مراکز علمی و آموزش اروپای پس از قرون وسطی، تدریس شده و مورد توجه قرار گرفت . گرچه در این رساله به نتایج مثبت و منفی این جنبش علمی کمتر توجه شده ولی آثاری که این حرکت در قرون سوم و چهارم و پنجم هجری دربرداشت ، در پیشرفت تمدن مغرب زمین بخوبی مشهود است ، چرا که عصر رنسانس در غرب دنباله جنبش علمی ترجمه در قرن سوم هجری در تمدن اسلامی می‌باشد، و این حقیقتی انکارناپذیر است . این حرکت علمی که با انگیزه‌های اجتماعی، اعتقادی و در زمان و مکانی خاص واقع شد بیانگر واقعیتی است که بسیاری از مورخان شرقی و غربی تحت تاثیر استعمار فرهنگی در سرپوش گذاردن بر پیشرفتهای علمی مسلمین کمتر بدان توجه نموده‌اند. اسلام نه تنها از لحاظ زمان آخرین وحی دوره کنونی تاریخ است و به همین سبب وارث همه ادیان الهی گذشته است ، بلکه از لحاظ مکانی نیز اقالیم مرکزی عالم را سرزمین خود قرار داده . و به این طریق با مراکز مهم تمدنهای قبلی آسیا و دریای مدیترانه تماس مستقیم حاصل کرد و وارث ، علوم و فنون این تمدنها شد. این در گرو جاذبیت و معنویت دین اسلام بود که توانست به سرعت اندوخته‌های بشریت را در یک مکان جمع‌آوری نماید. اسکندریه، انطاکیه، رها، نصیبین حران، جندیشاپور وسایر مراکز علمی تمدنهای دریای مدیترانه و آسیا و خاورمیانه همه در قرن دوم و سوم - که جنبش علمی در آن واقع شد - جزء قلمرو اسلام درآمد، و به این نحو زمینه برای نشو و توسعه علوم عقلی در تمدن اسلامی فراهم آید. آغاز شکوفائی علوم در تمدن اسلامی همانا ترجمه متون علمی توسط مترجمان و مفسران و شارحان مسلمان، مسیحی، یهودی صائبی، اعم از عرب و غیر عرب در سایه اسلام بود. و رساله موجود بیانگر چگونگی این انتقال می‌باشد.

نگاه دین مبین اسلام به جرم و بزه نگاهی مترقی و انسان محور است و در تمامی فروض آن هم جنبه‌های فردی و هم جمعی مورد امعان نظر شارع مقدس قرار گرفته است؛ به طوری که به جرات می‌توان بحث از مکتب جرمشناسی اسلامی نمود و شاکله اصلی آن را که بر پایه قرآن و سنت است مورد نقد و بررسی واقع بینانه قرار داد؛ لذا در نگارش این پایان نامه دوره کارشناسی ارشد تنها انعکاسی از نمونه‌های مترقی جرمشناسی امروزی در آئینه دین مبین اسلام بیان گردید. البته مباحثی را که در این دین آسمانی عنوان شده لکن حتی در مترقی ترین مکتب‌های جرمشناسی امروزی نیز بیان نگشته مورد بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش که از نوع بنیادی- کاربردی است با هدف بررسی وجوه تقابل سبک زندگی لیبرالیستی با اسلام و تأثیر آن بر برنام? درسی پنهان دور? متوسط? کشور انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و تجزیه و تحلیل آن‌ها به روش تحلیل محتوا ابتدا به بررسی مبانی فلسفی لیبرالیسم و مبانی فکری اسلام در بخش‌های جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و دین شناسی پرداخته شد و ازطریق استنباط اصول متعدد از این مبانی سبک زندگی آن‌ها در دو شاخص اوقات فراغت و روابط انسانی مورد تحلیل و تبییین قرار گرفتو سپس در گام بعدی با توجه به مبانی فکری دو مکتب وجوه تقابل آن‌ها در محورهای فکری یاد شده و به تبع آن درسبک زندگی حاصل از آن‌ها در این دو شاخص روشن گردید و در نهایت تأثیر سبک ‌زندگی لیبرالیستی در دو شاخص مذکور بر برنام? درسی پنهان دور? متوسط? کشور مورد بررسی قرار گرفت و این نتایج به دست آمد: مبانی فکری دو مکتب لیبرالیسم در وجوه مختلف جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و دین شناسی تقابل دارند بنابراین، به تبع این مبانی متقابل، در سبک زندگی و به ویژه در دو شاخص اوقات فراغت و روابط انسانی نیز دارای وجوه تقابل می‌باشند. محورهای تقابل در اوقات فراغت در دو مکتب اسلام و لیبرالیسم عبارتند از:1- توجه فرد مسلمان به داشتن آثار اخروی در گزینش اوقات فراغتدر مقابل تأکید فرد بر لذت‌های دنیایی در اندیش? لیبرال 2-گزینش اوقات فراغتی که منجر به ارضای متعادل امیال باشد از سوی فرد مسلمان در مقابل گزینش اوقات فراغتی که ارضای حداکثری امیال را در پی داشته باشد 3-محوریت بایدها و نبایدهای دینی به عنوان روش کامل زندگی در گزینش اوقات فراغت از سوی فرد مسلمان در مقابل محوریت بایدها و نبایدهای شخصی و فردی در گزینش اوقات فراغت در اندیش? لیبرال و طرد بایدها و نبایدهای دینی به دلیل محدود نمودن انسان 4- تساهل و مدارای نسبی و انتخاب انواع گذران اوقات فراغت در چارچوب‌های دین اسلام در مقابل تساهل و مدارای حداکثری و انتخاب هر نوعی از اوقات فراغت 5- گزینش اوقات فراغتی که موجب رشد آزادی معنوی باشد از سوی فرد مسلمان در مقابل محوریت اوقات فراغتی که صرفاً آزادی بیرونی را شامل می‌شود. همچنین در این پژوهش این نتیجه نیز به دست آمد که لیبرالیسماز طریق دو شاخص اوقات فراغت و روابط انسانی می‌تواند برنام? درسی پنهان ویژه ای را با توجه با مبانی فلسفی خود تولید کند.