جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دانش حدیث یکی از مهمترین مسائل دینی در میان عالمان اهل سنت است؛ چگونگی بهره‌برداری از این دانش و نوع نگاه به آن از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. برهمین اساس جریان¬های مختلفی حول محورِ این دانش پدید آمده است: چون جریان¬های «قرآنیون»، «اهلِ¬حدیث»، «سلفیه»، و نیز جریان «منتقدان¬حدیث» از جمله جریانهای اصلی نام¬بردنی در این زمینه است. در مقاله¬ی حاضر، تلاش شده است ابتدا به برخی از شاخصه¬ها و ویژگی¬های برجسته¬ی هریک از این سه جریان اشاره نماید و سپس جریان منتقدان حدیث با محوریت مبانی فکری، آراء و نظریات «محمود ابوریه»، یکی از چره¬های شاخص این جریان بررسی و نقد شده است. برخی از مبانی حدیثی ابوریه عبارت است از: عدم مخالفت با قرآن، عدم موافقت باسنت، عدم موافقت با آنچه علم آن را ثابت کرده است، عدم مخالفت با عقل. ابوریه در بارۀ مسائل مختلفی مرتبط با دانش¬حدیث، از جمله: منع نگارش و کتابت حدیث در دو قرن اول هجری، کثرت جعل و وضع، تأکید بر نقدمحتوایی جهت بازشناسی احادیث سره از ناسره، عدم حجیت خبر واحد در عقاید، وجود نقل به¬معنا در احادیث، تفاوت میان سنّت گفتاری و رفتاری، و... اظهارنظر نموده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و ابزاری؟؟؟ و کتابخانه‌‌ای مباحث را پیگیری و به سؤالات و ابهاماتی در این زمینه پاسخ داده است

رساله حاضر با ارائه مقدمه ای در مورد کلی بودن پیام اسلام و قدرت آن بر پاسخ گوئی بر آنچه جامعه در تمام زمانها به آن احتیاج دارد شروع می شود. و با به نمایش گذاشتن آمدن تدریجی حکومت رسول اعظم و آنچه بعد از رحلتش اتفاق افتاد، و خود نمائی انواع دولتهای اسلامی بعد از آن و نمایش دادن دولتها و بیان دلایشان و پاسخگوئی به آن و عرضه شکلی که پیامبر اکرم(ص)برای اداره حکومت تقدیم کرد و نقش شوری با استنباط از آیات قرآنی و متنهای روایتی و بیان نظر مکتب اهل بیت(ع) درباره آن و مقایسه آنها با نظام قراردادی و آزادی خواهی، ادامه می یابد. مهمترین مباحث مطرح شده در این رساله عبارتند از: 1- در ابتدا نشان می دهد که اسلام جامعه را از یاد نمی برد، بلکه قوانین و ارزشهائی برای دست یابی به سعادت و آرامش و ایجاد دولتی متمدن از تمام جوانب قرار داد و حتی از سنت نهادن قوانین کوتاهی نمی کند، اضافه بر آن راهها و روشهائی برای اجرا و تحقیق آن توضیح داد. 2- عرضه شکلهای مختلف حکومت که در طول تجربه اسلامی تا به امروز مطابقت داده شد، و بیان شکل حکومت الهی که متنهای قرآنی و احادیث نبوی به آن اشاره کرد و نقش اهل بیت در حفظ یاد بودهای این حکومت برای اجرایش. 3- تأکید بر آنکه پایه ولایت فقیه که امام خمینی(ره)آنرا طرح کرد. مثالی با ارزش تر و بهتر در زمان غیبت تا هنگام ظهور مولایمان صاحب الزمان که ارواحمان فدایش باد، می باشد. 4- یاد آوری شرط و بندهائی که بودنش در ولی فقیه واجب است و دفع اعتراضها و رفع اشکالاتی متصور و بیان وظایفی که بر دوش ولی فقیه نهاده شده و همانا این وظایف تکلیفی واجب است و قرار دادی نمی باشد. 5- بیان اهمیت پایه شوری و راه اندازی نقش امت در تمام مراتب حکومت اسلامی چه در قوه مجریه یا قضائیه یا مقننه. 6- ذکر شرطها و قوانین برنامه انتخاباتی چه رأی گیرنده کاندیدا باشد چه رأی دهنده. 7- اهمیت مشارکت نیروهای مؤمن و شخصیتهای برگزیده در اداره جامعه با ذکر و بیان اشکالات فقهی طرح شده در مشارکت مردم با ایمان در کشوری با فرمانروای ظالم. جایگاه شریعت شکوهمند چیست؟ 8- ذکر مشارکت زن در برنامه انتخاباتی، و نقش سازنده آن در جامه همراه با رفع اشکالات وایرادهائی که در مسیر مشارکت زن مسلمان مطرح می شود.

عموم فلاسفه مسلمان بر این باورند که صورت های ذهنی بالفعل، از ماورای خود حکایت دارند و آن را امری بدیهی تلقی می کنند؛ اما دیدگاه استاد مصباح در این باره متفاوت است. در این نوشتار، کوشش شده است تا در سخنان استاد تامل، و دیدگاه ایشان تحلیل و تبیین شود. از نظر استاد، حکایت در عمده مراحل (تصورات و قضایا) بالقوه، و فقط در تصدیقات صادق بالفعل است. به عقیده ایشان، برای روشن شدن نحوه حکایت صورت های ذهنی، باید پدیده «حکایت» را تحلیل کرد. به منظور دست یابی به تعریف صحیح و دقیق حکایت، می توانیم با توجه به کاربرد حکایت به تحلیل و بررسی مصادیقی بپردازیم که با علم حضوری می یابیم، تا ببینیم ویژگی حکایت گری تحت چه شرایطی بر مفاهیم ذهنی صادق است؛ سپس، از طریق تقیید تصورات کلی، توسط این شرایط به تعریف حکایت پی می بریم. برای این منظور، باید ارکان و شرایط حکایت را به دقت مورد تحلیل قرار دهیم. نتیجه کار این خواهد شد که «حکایت واقعیتی است روان شناختی؛ و مقصود از آن، انتقال طبیعی ذهن از حاکی به محکی است، به جهت مشابهت تامی که بین حاکی و محکی وجود دارد.» بر اساس این دیدگاه، برای «مشابهت تام» و - به تبع آن – برای حکایت، می توان مراتبی را در نظر گرفت که طبق این مراتب، حکایت به شانی محض، تصوری غیر قضیه ای، تصوری قضیه ای، تصدیقی و حکایت صادق تقسیم می شود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

با وجود اینکه ابوبکر محمد بخاری کلابادی (حدود 385ه.ق) صوفی و فقیه حنفی قرن چهارم شخصیتی صوفیانه دارد، اما در کتاب «التعرف لمذهب اهل التصوف» ضمن پرداختن به مباحث تصوف، نگاهی ویژه به طرح مباحث کلامی و اعتقادی داشته است؛ به عنوان نمونه مباحثی همچون رؤیت خداوند و قضا و قدر را همسو با ابوالقاسم حکیم، سردمدار مکتب اهل سنت و جماعت، مباحث مربوط به ایمان را متأثر از مکتب عرفانی عراق و جنید بغدادی، و مباحث مربوط به اثبات قدرت و اراده خداوند را همسو با مکتب اشعری و ماتریدی بیان کرده است. پای‌گیری مکاتب کلامی در عصر کلابادی باعث شد تا التعرف به نوبۀ خود تحت تأثیر هر یک از آن‌ها باشد که شخصیت چندوجهی کلابادی نیز در هضم و پذیرش نگاه‌های گوناگون فکری در این راستا اثرگذار بوده است. به هر تقدیر، این اثرگذاری ضمن پردازش به اصول اساسی تصوف، باعث به وجود آمدن نظامی جدید از مفاهیم کلامی و اعتقادی در این کتاب شده است. نگارندگان این مقاله کوشیده‌اند تا ضمن شناسایی جریان‌های کلامی موجود در جهان اسلام؛ که عبارت‌اند از: طیف‌های گوناگون مکتب اهل سنت و جماعت (ماتریدی و ابوالقاسم حکیم سمرقندی)، مکتب اشعری، مکتب عراق و جنید بغدادی، ردّ پای هر یک از تفکرات کلامی و اعتقادی آن‌ها را در باب‌های گوناگون التعرف نشان دهند.

نوشته‌ی پیش رو، پژوهشی است در خصوص منهج حدیثی علامه سید عبد الله شبر به طور عام و بررسی مبانی و روش‌های فقه الحدیثی او به طور خاص. از مهم‌ترین آثار این محدث پرکار امامی، کتاب مصابیح الانوار فی حل مشکلات الاخبار است که به جرأت می توان آن را اولین تألیف جدی و مستقل شیعه در حل مشکلات احادیث برشمرد. در این تحقیق که در چهار فصل و یک خاتمه تنظیم گشته؛ دیدگاههای حدیثی و مبانی فقه الحدیثی این دانشمند بزرگ معرفی و شیوه‌هایی که وی به منظور فهم احادیث به کار بسته، به تصویر کشیده شده است. مهم‌ترین دیدگاههای حدیثی او را بدعت دانستن علم درایه و البته لزوم آگاهی از آن در حد اختصار، معتبر شمردن روایات اکثر کتب روایی و در مقابل، ضرورت استفاده از علم رجال در مقام رفع تعارض اخبار، ظنی الصدور و ظنی الدلاله دانستن روایات و بالاخره نسبت دادن منشأ عمده اختلاف اخبار به تقیه، تشکیل می‌دهند که هماهنگی او با اخباریان در پاره ای از موارد مذکور مشهود است. از اهم مبانی شبر در فهم حدیث می توان به مواردی همچون: عنایت به فهم عرفی زبان روایات، پذیرش نقل به معنا در روایات، محدودیت دخالت عقل در شرع، حجیت اصول عملیه، مجموعه‌نگری در احادیث اهل بیت(ع)، پذیرش جعل و وضع در روایات، لزوم تأویل موافق با اصول و از طرفی پرهیز از تأویلات افراطی و تکلف آمیز، شناخت حدیث در پرتو قرآن همراه با تأکید بر حجیت ظواهر قرآن اشاره نمود که نشان از رویکرد اصولی او دارد. اثبات متن حدیث از طریق کشف آسیب‌های متنی، راه‌یابی به مقصود حدیث از طریق تمسک به قرائن و بطون روایات و بالاخره شبهه‌زدایی از احادیث در قالب‌های گوناگون نیز از شیوه هایی است که شبر در فهم اخبار از آنها بهره برده است. وی با وجود آشنایی با معارف عقلی حتی الامکان از بکارگیری اینگونه معارف در فهم حدیث خودداری نموده و سعی دارد تا با گردآوری احادیث هم خانواده به فهمی از حدیث دست یابد و یا گره ای از اشکال حدیث بگشاید و البته در کار خود نیز ناموفق نبوده است. در خاتمه پایانی "رویکرد شبر در تعامل با اخبار"به عنوان نتیجه و دستاوردی از پژوهش، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

شیخ صدوق یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در عرصه‌ی دین، علم و فرهنگ در قرن چهارم هجری است. عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی متعددی در شکل‌گیری شخصیت شیخ صدوق موثر بودند. ارتباط شیخ صدوق با حاکمان و سیاست‌مداران عصر خود به‌ویژه حاکمان آل بویه و وزیران ایشان و شرایط مهم اجتماعی چون حیرت مردم در عصر غیبت امام و رشد و پراکندگی جمعیتی شیعه از زمینه‌ها و عامل‌های تأثیرگذار بر شیخ بوده است.ادیان رایج در قرن چهارم و گفتگوی جاری در میان آنها، علوم رایج در آن عصر و ارتباط صدوق با آن، مسافرت‌های علمی، کتاب‌خانه‌ها و مراکز مهم علمی، مکان‌های تدریس و تحصیل، خاندان‌های اهل دانش و خاندان بابویه و نیز وضعیت نگارش‌های دینی در آن زمان از عوامل فرهنگی‌ای بود که در سامان دادن شخصیت علمی و فرهنگی شیخ صدوق موثر بوده است.شرایط و عوامل علمی‌ای که بیشترین نقش را در تکامل شخصیتی شیخ صدوق به عنوان یک عالم دینی داشتند، عبارت است از استادان صدوق، کتاب‌های مورد مطالعه، اقوال و نظرات عالمان، مکتب‌های علمی، ونظرات خاص صدوق.در این میان بیشترین سهم از آن استادان مکتب قم است که شیخ صدوق بیشترین بهره را از آنها برده، سپس عالمانی که صدوق محضر آنها را درک کرده، کتاب‌های ایشان را مطالعه کرده و مخالفت‌های علمی آنانو نظرات عالمان مکتب‌های مقابل را پاسخ گفته است.