جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شيعة لبنان، العشيرة – الحزب - الدولة (بعلبك - الهرمل نموذجا)، اثر غسان فوزی طه، بررسی احزاب، عشیره‌ها و نظام سیاسی لبنان از دوران عثمانی تا استقلال آن می‌باشد که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در سه باب، تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به بیان نحوه شکل‌گیری احزاب و طوایف در لبنان پرداخته و سپس شرایط اجتماعی و اقتصادی آن‌ها را مورد بررسی قرار داده است. در پایان نیز مباحث فرهنگی در لبنان بررسی شده است.

أخبار الدولة العباسية و فيه أخبار العباس و ولده، اثری است تاریخى از مؤلفى ناشناخته، احتمالاً مربوط به نیمه نخست سده 4ق، که به سبب داشتن اخبار دعوت عباسى، از اهمیت بسیاری برخوردار است. کتاب به زبان عربی نوشته شده و در سال 1971م، به کوشش عبدالعزیز دوری و عبدالجبار مطلبى در بغداد منتشر شده است. این اثر، بى‌گمان یکى از مهم‌ترین نوشته‌های برجای‌مانده از سده‌های نخستین هجری درباره عباسیان و به‌ویژه اخبار مربوط به دعوت عباسى است. مى‌توان گفت از زمان انتشار این کتاب، بسیاری از زوایای تاریک آن دوران روشن شده و محققان، جزئیات اخبار آن را بررسى کرده‌اند.

این کتاب، نتیجۀ تحقیق یک مورّخ مصری به نام دکتر حسین مؤنس است که در شش فصل نگارش یافته است. خواننده در این اثر مفصل و خواندنی با تاریخ قریش و قوم عرب از آغاز پیدایش آن در صحنۀ تاریخ تا امروز، سیرۀ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، روش دعوت از مشرکان، چگونگی ظهور اسلام و فراز و نشیب‏‌هایی از تاریخ امت اسلامی آشنا می‌‏شود.

تاريخ النجف الاشرف، كتابى است به زبان عربى كه به موضوع بررسى تاريخ و جغرافياى شهر نجف اشرف، به عنوان يكى از شهرهاى مقدس اسلامى، مى‌پردازد. مؤلف اين كتاب را در جهت پاسخ به درخواست يكى از مراجع و با هدف آشنا ساختن خوانندگان با تاريخ يكى از شهرهاى مهم جهان، كه كالبد پيامبران بزرگى؛ چون آدم و نوح عليهما‌السلام و نيز بدن شريف اميرالمؤمنين على علیه السلام را در بر گرفته، به نگارش درآورده است. كتاب در سه جلد تنظيم گرديده است. جلد اول بر اساس فصول تنظيم شده و مشتمل بر هيجده فصل است.جلد دوم و سوم بر اساس قرون قمرى، از قرن اول تا قرن چهاردهم هجرى تنظيم گرديده است. در جلد اول، به معرفى همه جانبه نجف از خلال احاديث و رواياتى كه از پيامبر اكرم و ائمه اهل بيت عليهم‌السلام است، می پردازد.

«الإمامة و التبصرة من الحيرة» اثرى از ابو الحسن على بن الحسين بن بابويه القمى معروف به صدوق اول، كه به موضوع امامت به نحو عام و به موضوع غيبت امام مهدى عليه الصلاة و السلام به طور ويژه پرداخته است. البته مباحثى كه درباره امامت به نحو عام در اين اثر آمده مباحثى است كه با امر غيبت و شؤون آن مرتبط است نه مباحث اصل امامت. با پيچيدگى‏هاى خاصى كه داراست. از اين‏رو، روى سخن در اين اثر با كسانى است كه به« امامت» به‏عنوان اصلى از اصول مذهب باور دارند و ليكن در شخص هر امامى پس از امام ديگر با هم اختلاف نظر پيدا نموده‏اند. اين معنا از عناوين ابواب كتاب به خوبى پيداست. خط سيرى كه در اين ابواب دنبال مى‏شود اتصال سلسله امامت از زمان حضرت آدم عليه السلام و خالى نبودن زمين از امام و حجت خدا( چه حاضر و چه غائب) و نيز انحصار امامت در خاندان محمد مصطفى صلى اللّه عليه و آله و سلّم حسب نصوص وارده مى‏باشد. مؤلف در ابواب ۶ تا ۱۷ كتاب حاضر به نقد ديدگاه‏هاى كسانى مى‏پردازد كه از امامت ائمه اثناعشر روى گردانده و به امامت كسانى ديگر از اين خاندان معتقد شده و يا اينكه در يكى از ايشان متوقف گشته‏اند. در برخى ديگر از ابواب كتاب با اعتقاد فرقه‏هايى از شيعه كه به انكار امامت برخى امامان دوازده‏گانه و يا شك در امامت ايشان گرديده و يا كسى را با امام در امر امامت شريك ساخته‏اند به معارضه و مبارزه پرداخته است. اما در خصوص موضوع« غيبت» مؤلف كتاب دست به ابداع و نوآورى زده است‏چرا كه ميان روش اهل حديث كه تنها بر نصوص اعتماد مى‏ورزند و بين اسلوب اهل كلام كه به بحث آزاد رهاى از قيد و بند نصوص ملتزمند گرد آورده است. از اين‏رو وى در مقدمه كتاب تمام فروض و تشكيكات را به روش متكلمان مورد بررسى قرار داده سپس نتايج به دست آمده را براى رسيدن به محتواى نصوص به كار مى‏گيرد. از سويى چونان محدثى محض به بررسى حديث از جوانب مختلف پرداخته تا سرانجام به نتايج مورد نظر براساس تعبّد و انقياد به سنت شريف معصومان عليهم السلام دست يابد. مع الأسف اثر حاضر دچار نقص و كاستى شده و بخشى كه مرتبط با موضوع بحث يعنى امام مهدى عليه السلام و غيبت ايشان است در دسترس نيست اما خوشبختانه آن مقدار كه از آن باقى مانده خط سير بحث را به نحو كلى براى ما ترسيم مى‏نمايد و هدف اصلى مؤلف را از نگارش آن بيان مى‏دارد. اين نقص و كاستى توسط محقق اثر، با توجه به همان سير بحث كه مؤلف ترسيم نموده است، جبران گرديده و ايشان در رابطه با موضوع اصلى كتاب مطالبى نگاشته‏اند. ابن بابویه در تألیف کتاب الامامة و التبصرة از وجود علمایی مانند: سعد بن عبدالله بن خلف اشعری، محمد بن یحیی عطار، احمد بن ادریس، عبدالله بن جعفر حمیدی، حمزة بن قاسم، حسن بن احمد مالکی، علی بن ابراهیم و علی بن موسی بن جعفر الکمیذانی استفاده کرده است. این کتاب ارزشمند، دارای یک مقدمه و بیست و سه باب میباشد. در آخر کتاب هم استدراکاتی وجود دارد که مربوط به این کتاب و مؤلف آن نیست، بلکه به محقق کتاب- که روایات صدوق از پدرش را در رابطه با امامت امام زمان (ع)، نقل کرده است- مربوط میشود. مقدمة این کتاب، تقریباً مفصل بوده و بحثی دارد درباره این که امامت، از اصول و احکام؛ از فروع است و پس از آن نیز بحثهایی درباره غیبت، سرّ غیبت، بداء، نسخ و تفسیر دارد.