جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف کلی این پژ‍وهش بررسی اندیشه های هرمنوتیکی مارتین هیدگر و پیامدهای آن در تعلیم و تربیتاست.این پ‍‍‍ژوهش از جمله طرح های تحقیق کیفی به شمار می رود. در این مطالعه ضمن تبیین دیدگاه هیدگر درباب اندیشه های هرمنوتیکی که شامل بررسی فهم، پیش ساختار داشتن فهم، حلقوی بودن فهم، تفسیر متن، و تاریخی بودن انسان، با تشریح مقوله های مطرح در این حوزه، ارائه تعلیم و تربیت مرتبط با این مباحث به صورت یک چهارچوب پیشنهادی در قالب ، اهداف، اصول و روش ها و محتوا (برنامه درسی) مورد بحث قرار گرفت. نتایج حاصل از انجام پژوهش حاضر در بحث اهداف تعلیم و تربیت به این صورت است که هدف اصلی در هرمنوتیک فلسفی هیدگر، هستی شناسی بنیادین است که مسأله فهم هستی را موضوع اصلی خویش قرار می دهد و معتقد است ما براساس فهمی که از وجود (دازاین) داریم، هدف تأویل آشکار کردن پیش فهمی است که ما پیشاپیش از هستی در جهان خود داریم. یعنی رساندن متربی به فهم به گونه‌‌ای است که متربی به امکان‌های وجودیش برای هستی و در متن زیست جهانی که در آن زندگی می‌کند، نایل آید. در پرتو این درک انسان نهایتاً به ظرفیت‌ها و نحوه‌های بودن خود پی می‌برد، که این به نوبه خود موقعیت‌های جدیدی به روی انسان می‌گشاید. یادگیرندگان در پرتو ساختار‌های سه گانه فهم و در پرتو تحلیل موقعیت‌های جدید به طور فعال به سوی امکان‌های جدید پیش افکنده می‌شوند. اهداف واسطه ای نیز در راستای هدف غایی مورد بررسی قرار گرفت. اصول تعلیم و تربیت نیز برگرفته از مبنای دیدگاه هرمنوتیکی هیدگر در نظر گرفته شده، که شامل اصل: شناخت خویشتن( دازاین)، فهمیدن رشد آگاهی فرد، انتخاب آزاد، جستجوی حقیقت می باشد. روش های تعلیم و تربیت نیزبا توجه بهاصول ارائه شده مبتنی بر روش های خلاقیت و آفرینندگی، کشف کردن، کوشش و خطا و تقرب و نزدیکی به شئ (پرسش از حقیقت) است و در نهایت محتوا (برنامه درسی) است که با توجه به مبانی و اصول و روشها اتخاذ شده است.

مباحث ارائه شده در این پژوهش برای پاسخ دادن به این پرسش است که «تجربه‌ی هنری»، چه در مقام مخاطب اثر هنری و چه در جایگاه فاعل یا خالق آن، دارای چه کیفیتی از ارتباط با «کلیت جهان قابل تجربه که در آن امور، در حال وقوع یافتن هستند» و «تفکر» است؟ برای پاسخ‌گویی به این پرسش به نظریات زیبایی‌شناختی «هانس گئورگ گادامر» رجوع کرده‌ایم؛ و از طریق نظریات او، تجربه‌ی هنری را در نسبت با معرفت و حقیقت مورد بررسی قرار می‌‌دهیم. در این رویکرد هنر و تجربه‌ی زیبایی‌شناختی گشایشی به سوی افقی وسیع قلمداد می‌شود که اساس هستی شناسی فهم و بنیان تجربه‌ی هرمنوتیکی با تکیه بر آن‌ها شکل می‌گیرد.بدین ترتیب اثر هنری، صرفاً متعلق به لذت زیبایی‌شناسی سوژه نخواهد بود، چرا که رسالتی فراتر از آن دارد. به بیان دیگر بر مبنای این رویکرد، حقیقت و زیبایی را در تجربه‌ی اثر هنری نمی‌توان از یکدیگر جدا کرد، چراکه این رویکرد مبنایی برای شناخت حقیقت به دست می‌دهد.آن‌چه که ما در تجربه‌ی هنری با آن مواجه می‌شویم زبان، کلام و گفتار است. « هستی راستین اثر هنری، در آن چیزهایی است که می‌تواند بگوید، و این توانایی فراسوی مرزهای تاریخی می‌رود.»(احمدی،۱۳۸۵، ص۵۸۳) از این منظر، «تجربه‌ی هنری» تجربه‌ی حقیقت است. اما نه حقیقتی که از طریق فرآیندی روشمند به دست آید؛ چرا که حقیقت هنری یک رویداد است. اگر تجربه‌ی هنر یک شکل منحصر به‌فرد از تجربه‌ی زبانی است، و تفکر نیز جز در زبان مقدور نیست و خود زبان ، انتزاعی از آن جهان کلی قابل تجربه است، پس ضرورتاً این سه در ارتباط با یکدیگرند. به واسطه‌ی آدمی، مفاهیم و معانی از طریق زبان ساخته می‌شوند تا در آن کلیت قابل تجربه وقوع یابند و تجربه شوند. هر شکلی از تجربه‌ی هنری، چه تاریخی و چه معاصر، با کیفیتی منحصر به زمانمندی وقوع خویش، در این ارتباط بوجود آمده است. از همین روست که هنر اساساً مستلزم تفسیر و تأویل است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هنر، بی‌درنگ و در لحظه به فهم در نمی‌آید و خصلتی زمانمند دارد، و به گونه‌ای غیر زمانی برای خود و ما حاضر نمی‌شود.. گادامر تجربه و تفسیر هنر را نوعی روبرو شدن چیزی با چیز دیگر می‌داند. چنین تجربه‌ای به معنای روبرو شدن با نوعی رویداد و رخداد تاریخی است. رویدادی که در جریان رویارویی ما با زبان هنر روی می‌دهد، که در دیدگاه گادامر گشوده، خاتمه ناپذیر و فراگیر است. اثر هنری هربار تحت شرایط متفاوت، خود را به گونه‌ای دیگر عرضه می‌کند. تماشاگر امروزی نه تنها تصویر را به نحوی دیگری می‌بیند، بلکه چیز دیگری را نیز می‌بیند. یکی از ویژگی‌های اصلی هنر بازنمایی است. بازنمایانگری در هنر به معنای جلوه‌گر شدن محتوا و حقیقتی در اثر هنری است. به عقیده‌ی گادامر، حقیقت یک اثر هنری تنها از طریق محتوا و معنای آن است که می‌تواند خود را عیان کند. فهم ما ناظر بر محتوای اثر هنری است و نه مانند آنچه که زیبایی‌شناسی مدرن مطرح کرده است، معطوف به صورت ظاهری.اثر هنری همانند یک متن در برابر ما جلوه‌گر می‌شود و ما را دعوت به خواندن و فهمیدنش می‌کند. در چنین شرایطی مخاطب اثر هنری این امکان را پیدا می‌کند تا با تفسیر، باز سازی و باز آفرینی، هر متن تاریخی را در زمانه‌ی خود، بخواند و به فهم درآورد. بنابراین هر خواندنی که همراه با فهمیدن باشد، نوعی بازآفرینی و تفسیر است.

این کتاب تحلیل و بررسی یکی از شیواترین تفسیرهای عرفانی به زبان فارسی، تفسیر کشف­الاسرار و عدهالابرار رشیدالدین میبدی، مفسر قرن ششم هجری است و به­طور عمده جنبه هرمنوتیکی با روش خاص تفسیری ـ تاویلی و صوفیانه قرآن را از دیدگاه رشیدالدین میبدی مورد بررسی قرار می­دهد. هدف نویسنده پرداختن به دو جنبه هرمنوتیک و آموزه­های قرآنی و تاثیر متقابل این دو در نوشتن تفسیری عرفانی بر قرآن است و به پیوند میان آیات قرآنی، تجربه عرفانی و زبان تفسیر توجه خاصی دارد. وی در این اثر در کنار قرآن و بهره­گیری از سخنان صوفیان، به احادیث نیز استناد می­جوید و می­کوشد نشان دهد که چگونه میبدی از اسرار باطنی قرآن پرده برداشته و حقایق عرفانی آن­را کشف کرده­است. میبدی در تفسیر خود، به ظاهر آیات و روایات هم توجه دارد و تفسیرش درواقع آمیخته­ای از روش روایی و صوفیانه است. او اساس تفسیر خود را بر پایه زبان تمثیلی عرفانی قرار می­دهد و دریافت معانی حقیق قرآن را بر پایه زبان تمثیلی عرفانی قرار می­دهد و دریافت معانی حقیق قرآن را از این راه ممکن می­داند. آنابل کیلر نویسنده این کتاب، بعضی از آثار دیگر عرفانی به زبان عربی و فارسی را هم در حاشیه بحث­هایش پیرامون هرمنوتیک صوفیانه مد نظر داشته و تحقیی جامع به عمل آورده­است.

دست‌یابی به فهمی درست یا مطلوب، از جمله دغدغه‌های هر مفسر یا نظریۀ تفسیری است. یکی از اموری که به عنوان مانعی جدی در دست‌یابی به این مهم تلقی شده، دخالت پیش‌فرض‌ها است. در این نوشتار که پژوهشی توصیفی و تحلیلی و با ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی است، سعی شده است تا پس از بررسی ماهیت و انواع پیش‌فرض‌ها و نیز تأثیر پیش‌فرض‌ها در فهم و مخل یا ضروری بودن آن از نگاه اندیشمندان هرمنوتیک فلسفی و علوم اسلامی نظیر تفسیر و اصول فقه، به توصیف و تحلیل راه‌های ارائه شده در این علوم جهت جلوگیری یا کنترل پیش‌فرض‌ها و میزان موفقیت هر علم در این امر پرداخته شود. در نهایت نشان داده شده است که به کار گرفتن مزایای روش هرمنوتیکی نظیر گشودگی، دیالکتیک و دور هرمنوتیکی در کنار مزایای روش اصولی-تفسیری از جمله توجه به ظهور نوعی و قصد ظاهری و قراین و شواهد عامه‌ای همچون اصول لفظیه از یک سو و توجه به صلاحیت‌های روحی و اخلاقی مفسر از سوی دیگر، می‌تواند نقایص هر یک از این دو روش را بر طرف ساخته و تعامل مکمل گونه‌ای میان این دو علم برقرار سازد.

‫حجت در اصطلاح علم اصول عبارت است از هر دليل و برهان عقلي و نقلي که در مقام عمل، منجز و معذر باشد، و به‌سبب آن بتوان احکام شرعي را ثابت کرد. ظهور نيز در اصطلاح به‌معناي آن است که يک لفظ قابليت دلالت بر دو يا چند معنا را داشته باشد، اما دلالتش بر يکي از آن معاني، اولويت داشته باشد. اصوليون درباره چگونگي ارتباط بين لفظ و معنا، ديدگاه‌هاي گوناگوني دارند، اما پژوهش حاضر ثابت کرده است که اين ارتباط ناشي از قانون تکويني حاکم بر ذهن بشري است. بر اين اساس، ظهور تصديقي موضوعي زمان صدور متن، به‌شرط عدم علم به قرينه منفصله، موضوع حجيت ظهور قرار مي‌گيرد. همچنين پژوهش حاضر از مجموع کلمات محققين متأخر به اين نتيجه رسيده است که ظاهر کتاب حجت بوده، و دليل آن نيز سيره متشرعه و عقلائيه است. بدين ترتيب، تفصيلاتي که برخي مطرح کرده‌اند، ناتمام است، و ظهور به‌صورت مطلق حجيت دارد. از سوي ديگر، بين حجيت ظواهر و هرمنوتيک کلاسيک و رمانتيک، هم در اصل فهم، و هم در قواعد و شرايط فهم، في‌الجمله مطابقت وجود دارد. بر اين اساس، گاهي در فهم متن موانع و ابهاماتي وجود دارد که در بعضي از متون عارض مي‌شود، اما با کمک هرمنوتيک مي‌توان آن ابهامات را از متن برطرف کرد. از آيات قرآن نيز استفاده مي‌شود که فهم عيني و حقيقي متون ديني، امري ممکن بوده، و بايد روش مناسب آن را فراهم ساخت، و موانع وصول آن را برطرف کرد. از سوي ديگر، همان‌طور که محوريت قصد مؤلف در تفسير و فهم متن، يکي از قواعد مهم هرمنوتيک کلاسيک و رمانتيک است، اساس همه مباحث معناشناسي در متون ديني را نيز تشکيل مي‌دهد. اما در مقابل، قواعد فهم در حجيت ظواهر با قواعد فهم در هرمنوتيک فلسفي هيچ‌گونه همخواني ندارد؛ چون فهم عيني و حقيقي از متن، در هرمنوتيک فلسفي ممکن نيست.

چکیده در این جستار کوشش شده است نسبت میان فلسفه و علوم ‌انسانی با نگاهی نو و باتوجه‌به بنیادهای هرمنوتیکی آنها بررسی و مطالعه شود. مطابق ادعای این مقاله، هر رشته و شاخۀ معرفت موجود در علوم ‌انسانی نگاهی مابعدالطبیعی و فلسفی دارد که بر مبنای بنیادی هرمنوتیکی ایجاد شده است؛ بنابراین، علوم‌انسانی از فلسفه و مابعدالطبیعه بی‌نیاز نیست. در این پژوهش با در نظر گرفتن نسبتی که انسان با فهم و تفسیر و به‌طور عام با «هرمنوتیک» دارد، ضمن سخن‌گفتن از ضرورت کثرت‌انگاری در ساحت فلسفه و مابعدالطبیعه، نشان داده‌ است چگونه رشته‌های مختلف موجود در حوزه علوم ‌انسانی به‌ناچار باید نگاهی کلی و کلانی داشته باشند و این موضوع، در حوزۀ برتری از شناخت، یعنی همان معرفت مابعدالطبیعی آشکار می‌شود. درپایان، باتوجه‌به ایده‌های ارائه‌شده در نسبت میان فلسفه و علوم‌انسانی و نکات موجود در نسبت میان متعاطی مابعدالطبیعه و عالمان علوم ‌انسانی نشان داده شده است چگونه بر مبنای این بنیاد هرمنوتیکی از امکان ظهور «مابعدالطبیعه‌های خاص» سخن گفته می‌شود و علوم‌انسانی چگونه در چنین بستری (با در نظر گرفتن نیازهای بومی، ملی، دینی و فرهنگی ما) پرورش و کمال می‌یابد. همچنین، از رهگذر مناسبات احتمالی موجود در میان فلسفه و علوم‌انسانی چگونه می‌شود برای پژوهشگران به‌منظور مطالعات میان‌رشته‌ای راهی را گشود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.