جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از اصلی ترین عوامل تشکیل دهنده جوامع بشری، «نیاز» است که در بستر فرهنگ بدان پاسخ گفته می شود. ارزش ها، که در قالب هنجارها تجلی می یابند، عناصر مهم سازنده فرهنگ هر جامعه اند. تحقیق و کاوش پیرامون آنها، و در ادامه، تقویت و برجسته سازی این عناصر، سبب حفظ و صیانت فرهنگ آن جامعه در برابر فرهنگ های مهاجم خواهد شد. این پژوهش، می کوشد با روش تحلیل محتوا در انوار مقدس سوره «لقمان»، به شرح و توضیح هشت نمونه از الگوهای ارزشی و هنجارهای پیرامون هریک از آنها، با استناد به آیات مبارکه این سوره بپردازد و بیان برخی از راه کارهای جامعه پذیری این عناصر، ارائه روش و راهی نو به عنوان سرآغازی برای پژوهش های مشابه در آیات سایر سوره ها و نیز مقایسه سوره ها با یکدیگر و تدوین مجموعه جامعی از الگوها و هنجارهای مورد نظر فرهنگ غنی اسلام، به عنوان یگانه راه پاسخ گویی به اساسی ترین نیاز انسان، یعنی دستیابی به خوش بختی و رفاه حقیقی و ابدی، ازجمله نتایج حاصل از این تحقیق به شمار می روند.

يكى از مهم ترين عرصه هاى گوناگون زندگى بشر، كه سهم عمده اى از روابط اجتماعى را به خود اختصاص مى دهد، زندگى خانوادگى و ارتباط با همسر است. يكى از مهم ترين ايده ها در روابط همسران، همنوايى، همدلى و دورى از تنش است كه از آن به سازگارى تعبير مى شود. همسرانى كه در خانواده اى سازگار زندگى مى كنند از احساس رضايت و امنيت بالايى برخوردارند و كمتر دچار اضطراب و مشكلات روانى مى شوند. در چنين خانواده هايى نيازهاى عاطفى و روحى فرزندان به خوبى تأمين مى شود و مهارت هاى زندگى اجتماعى به خوبى در آنها شكل خواهد گرفت. اين، خود نقش بى بديل استحكام خانواده را در اجتماع نمايان مى سازد. چنين خانواده هايى در واقع نيروهاى فعال، اثرگذار و ايده آلى را براى جامعه تربيت مى كنند. داشتن زندگى سازگارانه با همسر، به رعايت قواعدى در زندگى مشروط است. در اين تحقيق، در پى كشف نظر قرآن در اين زمينه هستيم. قرآن كريم با توجه به اهميت فراوانى كه براى خانواده و سازگارى همسران قايل است، به زن و شوهر براى ساختن زندگى اى آرام و صميمى و به دور از هرگونه تنش توصيه هايى دارد. در اين تحقيق از ميان اين توصيه ها، عوامل گرايشى را مورد بحث قرار مى دهيم. اين مقاله با روش تحليلى ـ توصيفى، عوامل گرايشى سازگارى از ديدگاه قرآن كريم بررسى، و از روايات تفسيرى نيز بهره گرفته شده است.

یکی از مباحث اعتقادی، اخلاقی مسلمانان که به دلیل اهمیت فراوان، محل بحث و گفتگویزیادی بوده و هست موضوع سعادت و شقاوت می‌باشد. در اصلوجود سعادت و شقاوت میان مسلمانان اختلافی وجود ندارد، زیرا هر انسانی فطرتاَََ طالب سعادت و گریزان از شقاوت است، اما شناخت حقیقت سعادت وشقاوت و عوامل ومصادیق آن، مورد اختلاف است و لذا در این باره اختلاف نظرهایی در بین دانشمندان فرق مسلمین وجود دارد.از نظر اسلام حقیقت سعادت قرب الی الله است که محل بروز و ظهور آن در جهان آخرت است و هدف از آفرینش انسان هم رسیدن به آن مقام بلند است و انبیای الهی و ادیان آسمانی نیز به همین منظور آمده‌اند.لذا در سیر تاریخ تا کنون آدمی همیشه به دنبال سعادتبوده و خیلی ازمکاتب هم وصول به سعادت و کامیابی بوده است.پیرامون موضوع سعادت وشقاوت سوالات بسیاری قابل طرح بوده وهست اما، مهم‌ترین این سوال‌هاآن است کهدرجه نهایی سعادت وشقاوت چیست؟مکاتب و مذاهب مختلف بنا بر جهان‌بینی و انسان شناسی خاص خود، به این سوال پاسخهای متناسب با تفکر خود را دارندجواب این است که، در اسلام خداوند مالک و صاحب این هستیو انسان می‌باشد و همچنین اکثر مذاهب و فرق اسلامی، درجه نهایی سعادت وشقاوت رسیدن به مقام خلیفه الهی وقرب به پروردگار است که از آن به انسان کامل تعبیر می‌شود.دو دانشمند بزرگ، علامه طباطبایی و فخررازی در این که گرایش فطری به سعادت و شقاوت در وجود انسان نهفته است، و همچنین سعادت و شقاوت هم دنیوی و هم اخروی است اتفاق، و در اینکه سعادت وشقاوت امری اکتسابی است یا جبری اختلاف نظر دارند.هدف از انجام این تحقیق بررسی نظرات و نقاط افتراق و اشتراکموضوع سعادت و شقاوت در دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان اندیشمند امامی مذهب و فخررازی به عنوان دانشمند اشعری می‌باشد تا بدین وسیله تحکیم اخوت میان مسلمین تقویت شود و همچنین امکانی برای همه طالبان سعادتمندی و رسیدن به قرب را فراهم می‌سازد و همه انسان‌ها، بالاخص محققین در این زمینه می‌توانند در ابعاد نظری و عملی از آن استفاده کنند.

انسان به طور فطری خواهان دستیابی به لذت وسعادت است .لکن هر شخص با توجه به شناختی که از خود وعالم یا عوالم پیرامونش دارد درمصداق خارجی به دنبال نوعی خاص از سعادت می رود .اما عقل سلیم و نقل معصوم تنها نوع خاصی از سعادت را حقیقی ولایق شان انسان دانسته ودیگر سعادتها را مجازی ونالایق انسانمی داند . در اینجا ازحیث عقلی به فرموده های دو فیلسوف عقل نگر علامه سید محمد حسین طباطبایی(ره) وشیخ الرئیس بو علی سینا (ره)واز حیث نقلی به آیات الهی و روایات معصومین(علیهم السلام )نظری می افکنیم.شیخ با پذیرش سعادت بدن به واسطه تعدیل درقوای جسمانی سعادت حقیقی را مربوط به نفس وآنرا در این می داند که نفس ناطقه به جهانی عقلی تبدیل شود که در آن، صورت همه‌ی هستی و نظام معقول آن و خیری که به آن إفاضه می‌شود، نقش بندد .درنتیجه بتواند چیزی را که حُسن و خیر مطلق و کمال حق است، مشاهده کند و با آن متحد شود.علامه نیز با پذیرش سعادت بدن- به سبب دوری از افراط وتفریط در قوای بدنی- کمال جوهر عاقل یعنی نفس را درآن می داند که با رهایی از عالم ماده وخیال به عالم عقلی نائل آمده در آن تعقل ذات و حق نخستین تا جایی که وصول به آن ممکن باشد با روشنی خاص خود تحقق یابد. پس در این هنگام به جمیع لذائذ و سعادات بدون هیچگونه اشتغال بعضی از بعض دست می یابد در واقع کمال حقیقی برای انسان، همان وصول او به کمال حقیقی خویش، از نظر ذاتی و عوارض ذاتی است یا وصول او به کمال نهایی خود، از نظر ذات و وصف و فعلکه همان «فنای ذاتی» و «فنای وصفی» و «فنای فعلی» در حق سبحان است که از آن تعبیر به توحید ذاتی و اسمی و فعلی می‌شود [وَحدَهُ، وَحدَهُ، وَحدَه] و این مقام عبارت است از اینکه انسان در اثر این شهود در می‌یابد که هیچ ذاتی و وصفی و فعلی، جز برای خداوند سبحان برای دیگری وجود ندارد. و اما خداوند ومفسران کلام او ( تعالی)یعنی ائمه معصومین(علیهم السلام)خوشبختی وسعادت بدن ونفس انسان را مورد توجه قرارداده خوشبختی بدن مادی را دررسیدن به بهجت وسرور فردی واجتماعی البته به شرط حفظ شان وکمال روح که حقیقت انسان است میدانند وخوشبختی وسعادت نفس را دردخول انسان در بهشت ابدی وتنعم از نعمتهای آن معرفی می نمایند جایی که الم وغمی در آن راه نداشته لذائذ غیر قابل وصفی رادر خود جمع کرده ورضوان الهی راجلوه گر مینماید.بنابرآنچه مذکور گردید :عقل ونقل گرچه خوشبختی مادی را فی الجمله می پذیرند ولکن کمال و سعادت حقیقی انسان رادر رسیدن به بالاترین مراتب عقلانی و لقائ حق مطلق میدانند که دراین دنیا به سبب ضعف عالم ماده در مرتبه ای نازلتر ودر عالم آخرت در مرتبه ای والاتر است. (ناگفته پیداست که: با چنین وصفی که از سعادت حقیقی بیان گردید لذتها وسعادتهای مادی گرایانه که تنها مربوط به بدن فانی محفوف به انواع آلام وغمها وزودگذرمی باشند مجازی بوده ودر مقابل سعادت واقعی نفس ناطقه که جاودانه خالص و ابدی است بسیارپست و ناچیز است.)

چکیده ندارد.

انسان از زمانی که خود را شناخته و قدرت تفکّر و تأمّل داشته،سعی در شناخت پدیده ی عجیب حیات داشته است. امّا هیچگاه به جواب قانع کننده ای نرسیده است.آنچه مسلّم است،حیات از صفات روح است و حیات هم مثل روح، همچنان پدیده ای ناشناخته برای بشر باقی مانده است.در عین حال از قرآن استفاده می شود که حیات در عالم وجود، پدیده ای است ذو مراتب و درجات، که صرفاً از آثار آن می توان به مراتب و درجاتش آگاه شد.برخی از پرسشهایی که این پایان نامه در پی یافتن پاسخ های آن است از این قرار است:اگر حیات دارای مراتب است،مراتب حیات انسانی اش کدامند؟آیا دستیابی به حیات طیّبه که سفارش و توصیه ی قرآن برای مومن است، در دنیا هم ممکن است یا مختصّ به آخرت است و یا در هر دو جهان ممکن است به آن دست یابد؟آیا تحصیل حیات طیّبه،راه و روش تعریف شده ای دارد یا هرکس مختار است هر روشی را که خود بر می گزیند بیازماید؟آیا در قرآن و کلام معصومین- علیهم السّلام- حیات طیّبه معرفی شده است؟خصوصیّات و ویژگی های آن چیست؟رابطه ی حیات طیّبه با سعادت بشر چه رابطه ای است؟آیا کاملاً از هم جدا و متضادّند؟یا اگر کسی به حیات طیّبه نائل گردد، سعادتمند واقعی دنیا و آخرت، هموست؟ نتایج به دست آمده نشان می دهد که حیات، قابل درک و شناساندن نیست،ولی از آثارش می توان تا حدودی آن را شناخت. مرتبه ی عالی آن مختصّ خداوند است و مخلوقات، هرکدام، به قدر سعه ی وجودی خود،سهمی از آن دارند.حیات دارای مراتبی است.حیات طیّبه و حیات برتر ملکوتی از جمله مراتبی از حیاتند که برای مومن قابل دسترسی هستند.ریشه و مبنای حیات طیّبه، ایمان و عمل صالح است و هیچکدام بدون دیگری، هرگز منتجّ به حیات طیّبه نخواهد شد.حیات طیّبه آثاری حقیقی در زندگی صاحبش خواهد گذاشت،از جمله: خداباوری و خدامحوری و بصیرتی که مختصّ مومن دارای عمل صالح است و نیز شادی و آرامش و روشن بینی و روشن نگری خاصّی که دیگران از داشتن آن بی بهره اند. حیات طیّبه، اختصاص به قوم، نوع و جنس خاصّی ندارد، بلکه برای هرکس از زن و مرد که در کسب آن سعی و تلاش کند، حاصل خواهد شد.راه رسیدن به حیات طیّبه و سعادت، دقیقاً یک راه و آن هم ایمان و عمل صالح است،بنابراین، صاحب حیات طیّبه، همان سعادتمند واقعی دنیا و آخرت و سعادتمند واقعی همان صاحب حیات طیّبه خواهد بود.