جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مدیران مسلمان با ویژگیهای رفتاری «رابطه گرایانه» خویش در سازمان میتوانند با رعایت حال کارکنان و اهمیت دادن به آرا، باورها و احساسات آنان، به هدایت و رهبریشان پرداخته و از این طریق، بین خود و نیروی انسانی اعتماد و احترام متقابل به وجود آورده، و زمینة تأمین نیازهای مادی و معنوی آنها را فراهم نمایند، بدین سان میتوانند نقش بسزایی در مدیریت بهینه نیروی انسانی و رشد و تعالی آنان ایفا کنند. ازاین رو، این مقاله برآن است تا بر اساس روش توصیفی و تحلیلی به شناسایی و تبیین ویژگیهای رفتاری مبتنی بر سبک رهبری رابطه گرایی در سیره امام خمینی(ره) به عنوان الگویی برای مدیران نظام اسلامی بپردازد. از یافته های این پژوهش، میتوان به هشت ویژگی اساسی «بصیرت بخشی»، «ایجاد تحول روحی و معنوی»، «خدمت گذاری»، «مشارکت جو»، «وحدت بخشی»، «اعتماد به نفس بخشیدن»، «سخنگوی پیروان» و «امیدبخشی» اشاره نمود.

موعظه، مسئله اى رایج در جوامع مذهبى است که در آموزه هاى دینى به آن توجه خاص شده است. این مقاله درصدد است تا ابعاد این پدیده را از منظر آیات و روایات مورد بررسى قرار داده، سپس ارتباط این مفهوم را با روان شناسى بررسى نماید تا معلوم شود آیا مفهومى مانند «وعظ و موعظه» را مى توان در روان شناسى نیز پى گیرى کرد یا خیر؟ و اگر جواب مثبت است، کیفیت آن چگونه مى باشد؟ در نهایت، به شرایط تأثیرگذارى موعظه پرداخته و آن را از منظر دینى و روان شناختى مورد بررسى قرار داده است.

نوشتار حاضر در پی پاسخ‌گویی به این سؤال اساسی است که در اندیشۀ حضرت امام خمینی(ره) چه رابطه‌ای بین آموزه‌های اخلاقی و تحکیم وحدت ملی وجود دارد؟ آیا با توجه به اهمیّت اخلاق در اندیشۀ ایشان می‌توان آنرا به عنوان یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر وحدت ملی معرفی کرد؟ برای پاسخ‌گویی به سؤال مذکور و سؤالات فرعی دیگر، نویسنده تلاش دارد با توجه به نظر امام خمینی(ره) دربارۀ انسان در سه حوزه رفتاری، اخلاقی و اعتقادی، رابطۀ دو حوزۀ اخلاق و رفتار را مورد کنکاش قرار دهد. ایشان در این زمینه معتقد است هر یک از این سه حوزه بر یکدیگر تأثیر می-گذارد. با چنین رویکردی، اخلاق آدمی بر کلیه رفتارهای جامعه، از جمله وحدت ملی تأثیرگذار است. بنابراین برای ایجاد وحدت ملّی مستحکم در درون جامعه، باید مبانی اخلاقی آن لحاظ گردد. حضرت امام(ره) در این زمینه دیدگاه جامعی را عرضه کرده و به سه حوزۀ فردی، اجتماعی و ساختاری اخلاق توجه کرده‌اند و با تأکید بر نقش والای فرد در حیات جمعی، وحدت را بدون افراد صالح غیرممکن دانسته و تأسیس حکومت صالحان و گسترش آن را در قلمرو جهانی، در گرو وجود افراد مؤمن و مهذب می‌دانند لذا تهذیب نفس را سرلوحه کار همه افراد معرفی می‌کنند. در حوزه اجتماعی نیز افراد مهذّب باید با رفتاری اخلاقی در جامعه، موجبات وحدت را فراهم کنند. در حوزه ساختاری اعتقاد دارند ترویج اخلاق در جامعه نیازمند یک شبکۀ ساختاری منظم و منسجم است تا با نهادینه کردن اخلاق در رفتارهای فردی و اجتماعی، وحدت را در جامعه تقویت نماید. ما در این پژوهش، تأثیر اخلاق را با توجه به چهار مقولۀ مبانی وحدت، کارگزاران وحدت، گستره و انواع وحدت و نیز اهداف وحدت مورد بررسی قرار داده‌ایم. در مجموع اسلام و برادری بعنوان مهم‌ترین منابع وحدت مورد توجه امام می‌باشد. به نظر ایشان کارگزاران وحدت بعنوان علت فاعلی مهمترین نقش را در وحدت ملی دارند. اصول بنیادی اخلاقی که در این حوزه مورد تأکید ایشان است. عبارتند از ایمان، تهذیب نفس، عدالت خواهی.... به نظر ایشان رذائل مهمترین مشکل وحدت در جامعه می‌باشد.

هدف از این پژوهش، بررسی و کشف چگونگی و ساختار ارتباط بین شناخت ها، هیجانات و رفتارهای انسانی از دیدگاه علامه طباطبایی (رحمه الله علیه) می باشد. در یک نگاه سیستمی و کلان، می توان انسان را دارای اجزاء مرتبط به هم دانست که هدفی برای آن در نظر گرفته شده است و لازمه رسیدن به آن هدف، ارتباط مناسب و متناسب این اجزاء می باشد. در ابتدا می باید به ارتباطات موجود در ساحت نفس و مقدمات ایجاد این ارتباطات و نتایج حاصل از آن، توجه و اشاره نمود. در مرحله بعد می بایست به بررسی این موضوع پرداخت که چه عوامل و موانعی باعث پدید آمدن چرخه ای معیوب و رسیدن انسان و نظام نفسانی او به عملی باطل و سرنوشتی ناپسند می گردد و در نهایت به این بحث توجه نمود که چه مقدماتی می توانند به بهبود چرخه ساحت های نفس و رسیدن بهتر به اهداف کمالی و رفع موانع ارتقاء و ثمردهی نفس کمک نمایند. در این رساله با استفاده از آثار علامه طباطبایی خصوصا تفسیر قویم المیزان و با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی،به تبیین این رابطه ها و عوامل تاثیر گذار بر بهبود یا تخریب آنها پرداخته شده است و در نوع خود تحقیقی پایه ای و بنیادین محسوب می شود. این پژوهش، که با نگاهی میان رشته ای در بین مباحث اخلاقی، روانشناسی و فلسفی، به تبیین نظام اخلاقی اسلام و جایگاه مفاهیم مختلف اخلاقی در این نظام پرداخته است، کوشیده تا مقدمه ای علمی برای رسیدن فرد و اجتماع به نظام و الگوی صحیح و هدفمند اخلاق اسلامی فراهم نماید. نتیجه عمده و حاصله از این پژوهش، نشان دادن نوعی الگو و هندسه منظم از ارتباطات مختلف قوای نفس و نظام کار آمد، برای نیل به اخلاق حسنه اسلامی با استفاده از آراء و اندیشه های علامه طباطبایی است که در فصل سوم به تبیین آن پرداخته شده است.

این مقاله با هدف تبیین دنیاگرایی ـ به عنوان یک آسیب فرهنگی ـ از دیدگاه قرآن کریم به رشتة تحریر در آمده تا برنامه ریزان فرهنگی بر اساس آن به بررسی وضعیت موجود و برنامه ریزی برای دستیابی به وضعیت مطلوب بپردازد. پس از یادکرد برخی از مبانی مهندسی فرهنگ، نخست به تفاوت «دنیاداری» و «دنیاگرایی» اشاره شده و سپس «دنیاداری» و «دنیاگرایی» در سه لایة «نگرش»، «ارزش» و «رفتار» از دیدگاه قرآن کریم به همراه شاخص های قرآنی دنیاگرایی گزارش شده است. نویسنده معتقد است اگر در جامعه ای نگرش دنیاگرایانه گسترش یابد، این نگرش اغلب سبب ترویج ارزش های دنیاگرایانه و در نهایت رفتار دنیاگرایانه خواهد شد، که این گونه رفتارها نیز به نوبة خود به تعمیق نگرش دنیاگرایی در جامعه منجر می گردد.

همنشین همیشگی انسان در دنیا و آخرت عمل او است، به واسط?‌ عمل است که انسان مسیر کمال و سعادت را می‌پیماید و به رشد و تعالی دست می‌یابد. لیکن با وجود تأکید فراوان دین مبین اسلام بر عمل، مسلمانان فرصت عمل کردن را به کرّات از دست می‌دهند و به آفت کوتاهی در عمل مبتلا هستند. در این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و با محوریت نهج‌البلاغه و خانواد? حدیث آن، و به شیو? استنباط و تحلیل محتوا به عوامل موثر بر این مسأله و راهکارهای رفع آن پرداخته‌ شده است. با محور قرار دادن کتاب نهج‌البلاغه، عوامل کوتاهی انسان در عمل شامل علتهای درونیو علتهای بیرونی هستند. عوامل درونی برخاسته از مسائل نفسانی، معنوی و اعتقادی فرد هستند که دو جنب? شخصیتی ـ رفتاری و معرفتی ـ اعتقادی را شامل می‌شوند. عواطف منفی، نابهنجاریهای شخصیتی و رفتاری، غفلت و توهمات باطل، صفات و خصوصیات پایداری را شکل می‌دهند که شخصیت و رفتار فرد را به سوی کاهلی در عمل سوق می‌دهند. همچنین کاستی‌های معرفتی مثل نشناختن هدف زندگی، حقوق و تکالیف، نعمتها و فرصتها، معیار عمل و مهمتر از همه بی‌معرفتی نسبت به ولی و حجت الهی، عوامل معرفتی ـ اعتقادی موثر بر کوتاهی انسان در عمل کردن هستند. عوامل بیرونی موثر بر این مسأله عوامل متعددی می‌باشند که در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی ـ حکومتی، فرهنگی، اقتصادی، و جغرافیایی بررسی گشته‌اند. در بخش دیگر پایان‌نامه معلوم شده که کوتاهی انسان در عمل کردن هم بر زندگی فردی و اجتماعی او در این جهان، و هم بر زندگی آن جهانی وی تأثیر بسزایی دارد، و نتیج? نهایی عمل نکردن در دنیا، اندوه و حسرت، و خذلان و هلاکت در آخرت می‌باشد. در نهایت، با توجه به بیانات و سیر?‌ امیرالمومنین(علیه‌السلام) می‌توان نتیجه گرفت که با اجرای راهکارهای اصلاح شخصیت و رفتار آدمی، عوامل قصور انسان در عمل را می‌توان درمان کرد. این پایان‌نامه روش اعطای بینش در دو حوز? معرفت‌افزایی و باور درمانی و همچنین روشهای عقل باروری و مرگ‌اندیشی را برای اصلاح شخصیت و روشهای بیان مهر و قهر، موعظه، تحریک غیرت دینی، توصیف و تصویرآفرینی، خودعاملی، فراگیری مهارتها با رویکرد دینی، و فرهنگ‌سازی را برای اصلاح رفتار آدمی از کتاب شریف نهج‌البلاغه استخراج کرده است.

در این پایان‌نامه که با هدف بررسی عکس‌العمل‌های رفتاری بنی‌اسرائیل در برابر دعوت حضرت موسی تنظیم یافته است با استفاده از روش‌های توصیفی و تبیینی؛ با مطالعه‌ی کتاب‌های تفسیری، روایی، تاریخی، اجتماعی و سیره به تحلیل و تبیین رفتارهای بنی‌اسرائیل پرداخته شده است.این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: که در فصل اول کلیات پایان‌نامه اعم از موضوع تحقیق،سئوال اصلى و فرعی، پیشینه‌، روش تحقیق و... مطرح شده است. فصل دوم از دو مبحث تشکیل شده است که در مبحث اوّل مفهوم شناسی واژه‌های رفتار شناسی، عبرانیان، بنی‌اسرائیل، یهود، اهل کتاب، اسباط، دعوت، موسی و قرآن بررسی شده و در مبحث دوم به تاریخچه‌ی بنی‌اسرائیل پیش از حضرت موسی(ع) اعم از حضرت ابراهیم، حضرت اسحاق، حضرت یعقوب، حضرت یوسف آمده است. فصل سوّم به رابطه‌ی بنی‌اسرائیل با موسی اختصاص یافته که در آن به دوران کودکی موسی، هجرت از مصر به مدین، نبوت و پیامبری، بازگشت به مصر و مبارزه با فرعون، هلاکت فرعونیان و نجات بنی‎اسرائیل، ورود موسی همراه بنی‎اسرائیل به بیت‏المقدّس و درگیری‌های موسی با بنی‌اسرائیل تا وفات موسی(ع) اشاره شده است. فصل چهارم به رفتار شناسی موضوعاتِ: پیمان‌شکنی، کفر، نژاد‌پرستی، دنیاگرایی، سنگ‌دلی و... مربوط می‌شود که به سه مبحثِ برتری بنی‌اسرائیل در قرآن و تورات و آیات مربوط به آن، علل مغضوب شدن بنی‌اسرائیل مثل: عهد شکنی، تجاوز به حقوق مردم، تجاوز به حدود الهی، دلبستگی به لذایذ دنیوی،‏ کشتن پیامبران و صالحان، نسبت ناروا به خداوند و پیامبران و... و اندیشه و صفات اخلاقی بنی‌اسرائیل از دیدگاه قرآن کریم مثل: کفر، نژاد پرستی، دنیا گرایی، لجاجت‌ و بهانه‏گیرى، سنگ دلی و...می‌پردازد. در فصل پنجم، خلاصه مباحث و پیشنهادها ارائه مى شود

در اخلاق دینی یکی از مسائل بسیار با اهمیت و تأثیرگذار در متخلق شدن به اخلاق الهی، که دین مدعی ارائه آن است مسئلهانگیزش و انگیزه های دینی است بدین صورتکه ارزش اعمال به نوع انگیزه های باورمندان به دین بستگی دارد و باید متذکر شد که انگیزش با توجه به تحلیل لغوی آن و بررسی چیستی آن، چنین تعریف می شود که«انگیزش در حقیقت علتیدرونی است که انسان را بر می انگیزد تا فعلی را انجام دهد» البته در سیر رساله مشخص می گردد که انگیزش همان علت غایی می باشد که علت فاعلیت فاعل محسوب می گردد؛ به همین جهت انگیزش جایگاه رفیعی را در نظام اخلاق دینی داراست ، و باید به دقت مورد کنکاش قرار گیردو دراین تلاش و کنکاش به این نتیجه منجر می شویمکه برخی از انگیزش ها اساسی و بنیادی هستند که نظام تربیتی اسلام بر آنها تأکید ویژه دارد و آنها سرمنزل مقصود در اعمال عبادی بندگان می باشد کهما آنها را بعنوان انگیزش های اصیل نام بردیم و اخلاق دینی درصدد آن است که در نظام تربیتی خود باورمندان به دین را بدانجا ارتقا دهد که آنان بواسطه چنین انگیزش های بنیادی ، خود را متخلق به اخلاق الهی نمایند که این انگیزش ها از قبیل «قرب الهی» ، «عشق و محبت الهی» و «شکر نعمتهای الهی»؛و برخی دیگر از آنان ، انگیزش هایی می باشد که اگر چه آنها نیز مورد تأکید نظام اخلاقی دین قرار دارند ولی به اهمیت انگیزش های دسته اول نیستند ولی اهمیت آنها بدان سبب است که این انگیزش ها آلی هستند و در مسیر تربیت الهی دین قرار می گیرند تا باورمندان به دین با گذشت از آنها به انگیزش های اصیل دست یابند این انگیزشهایآلی از قبیل « شوق به نعمتهای الهی» و «بیم از عذاب الهی» می باشند. البته نقدهایی هم بر انگیزش های دینی وارد شده است از آن جمله اینکهاین گونه انگیزش هارا مصلحت اندیشانه می دانند و کسانی را که براساس انگیزش های دینی عمل می نمایند را متهم می نمایند که اخلاقی عمل نمی کنندو بخاطر بیم از عذاب الهی یا شوق به بهشت چنین می کنند که از این ایرادپاسخ های متعددی می شود داد چه بصورت حلی و چه بصورتی نقضی که با استناد به آیات و روایات فراوانی که در دست است می توان به سهولت ثابت کرد که انگیزش های دینی چه انگیزش های اصیل آن و چه انگیزش های آلی ، بهترین انگیزشهایی است که دین ارائه است و به هیچ وجه مصلحت اندیشانه نیستند و دقیقاًنقد مصلحت اندیشانه بودن انگیزش ها بر خود منتقدین وارد است که انگیزش هایی را تصویر کرده اند که افعال انسان ها را از حالت اخلاقی در می آورد و مصلحت اندیشانه می کند و در عین حال که انگیزش هایی که اینان ارائه داده اند به هیچ وجه توانایی تربیت اخلاقی انسانها را ندارد و نمی تواند انسان هایی اخلاقی به جامعه ارائه دهد.

واژگان کلیدیاخلاق، دوستی و محبت، رفتار، اجتماع، تقوی، رابطه.برخورداری از محبت اساسی‌ترین نیازهای روانی انسان، به شمار می‌رود دوستی و دوست‌یابی نوعی تلاش در جهت تأمین این نیاز یاد شده است.در فصل نخست پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در معارف دینی بررسی شد و در ادامه جایگاه دوستی و محبت در قرآن و سنت و در اخلاق و عرفان مورد بررسی قرار گرفت.فصل دوم، اقسام دوستی و محبت، محبت خدا، محبت اهل بیت^، محبت به دنیا و .... حول این محور مورد بررسی و کاوش قرار گرفت که اگر تمامی محبت‌ها در راستای محبت خداوند خلاصه شود، باعث آسایش و امنیت روحی و روانی و اجتماعی می‌گردد.در فصل سوم، جلوه‌های رفتاری محبت، در حیات فردی و اجتماعی مانند: محبت به والدین، همسر، فرزند، همسایه و خویشاوندان و افراد جامعه مورد پژوهش قرار گرفت که محبت کلید موفقیت در جامعه است.در فصل چهارم، مرزهای دوستی در روابط اجتماعی، از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت، که معیار شناخت دوست را به صورت روشن مشخص می‌کند.در فصل پنجم، کاوشی دیگر در ابعاد مختلف دوستی، از جمله آزمایش دوستان راههای آزمایش، عوامل پایداری و ناپایداری در روابط دوستانه از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت.در فصل ششم، آثار و پیامدهای دوستی مورد پژوهش قرار گرفت.در خاتمه ضمن نتیجه‌گیری به ارائه برخی پیشنهادها و موضوعات جدید حول محور دوستی و محبت عرضه شد.

سعادت ازدغدغه هاوآرمان های اصلی انسانی است و از گرایش های فطری انسان سعادت طلبی و کمال جویی او می باشد یعنی همه ی انسان ها به طور فطری خواستار سعادت خود هستند. به نظر نگارنده قرآن کریم عوامل رسیدن به آن را ارائه نموده که مشتمل بر عوامل اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است و همچنین آثار و ثمرات زیادی بر آن مترتب نموده است.وموثرترین عاملی که قرآن کریم برای تأمین سعادت پیش بینی می کند، ایمان و عمل صالح است که آثار متعددی بر آن مترتب است.این پژوهش با بهره گیری از روش نقلی و وحیانی و استمداد از اسناد کتابخانه ای به صورت محیطی و محدود به گردآوری و تحلیل و پردازش داده ها پرداخته و با جستاری در آیات مرتبط با موضوع، این موضوع را تحلیل و تبیین می کند.آن چه پیش رو دارید پژوهشی است با عنوان «عوامل و آثار سعادت انسان از منظرقرآن کریم» از جمله ی پژوهش های کاربردی در حوزه ی معارف قرآن است. در این راستا تلاش شده که حقیقت سعادت، عوامل رسیدن به آن و آثاری که مترتب بر آن را از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار داده و با در نظر گرفتن اهداف، فریضه و سوال اصلی پیش رفته تا جویندگان سعادت را از این طریق به عوامل و آثار آن آشنا و با عمل به عوامل، جزء سعادتمندان واقعی قرار گیرند.پژوهش حاضر از چهار فصل تشکیل یافته است: فصل یکم، به کلیات با عناوینی همچون؛ بیان مسئله، پیشینه، اهداف، سوال اصلی و… پرداخته و ابعاد مختلف پژوهش در این فصل تشریع شده است.فصل دوّم با عنوان سعادت حقیقی انسان از دیدگاه دانشمندان که مشتمل بر دیدگاه های دانشمندان غرب و دانشمندان اسلام می باشد که هر یک به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند.فصل سوّم؛ با عنوان عوامل سعادت انسان ازمنظر قرآن کریم، مطرح نموده، عوامل و راه هایی که به بهترین نحو، انسان را به سرمنزل سعادت و رستگاری رهنمون سازند: و بالاخره در فصل پایانی (فصل چهارم) که با عنوان آثار سعادت انسان ازمنظر قرآن کریم، مطرح گردیده است.