جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این پژوهش تعیین ویژگی‌های انسان تربیت شده در نهج‌البلاغه با روش توصیفی- تحلیلی است. چارچوب نظری که مبنای این کار قرار گرفته است انسان را برآمده از رابطه‌هایی می‌داند که فرد با خدا، خود و دیگران برقرار می‌کند. بر این اساس هستی‌شناسی خداباورانه، انسان‌شناسی خداباورانه و خود‌شناسی خداباورانه مورد بحث قرار می‌گیرند. هستی شناسی خداباورانه به این معناست که نظام هستی و همه‌ی موجودات آن، مخلوق خداوند هستند و رحمت و لطف بیکران او، شامل همه‌ی موجودات می‌شود. رابطه خدا با مخلوقاتش به گونه‌ای است که آنی هم از آنها غافل نیست و بی‌عنایت او هیچ موجودی قادر به ادامه حیات نمی‌باشد. بر اساس انسان‌شناسی خداباورانه شناخت درست انسان در پرتو اعتقاد به وجود خداوند امکان‌پذیر است. خودشناسی خداباورانه نیز شناخت خود را در پرتو اعتقاد به وجود خداوند و نوع رابطه‌ای که میان آن دو برقرار است می‌داند. در این چارچوب با رجوع به نهج‌البلاغه و سخنان علی (ع) به معرفی انسان تربیت شده پرداخته شد. اولین ویژگی انسان تربیت شده داشتن نگاه توحیدی است. سایر ویژگیها شامل موارد ذیل می‌باشد: هدفداری، اجتماعی بودن، متعهد و مسوول بودن، متفکر و معقول بودن دارای تقوای الهی بودن، مالکیت بر خویشتن، پرهیز از خود‌پسندی، عدل و حق‌گرایی، متهم کردن نفس، بیمناک بودن از ستایش دیگران، کرامت نفس، گوش سپردن به دانش، مقدم داشتن اطاعت خداوندی بر همه چیز، بلند همت بودن، دارای خوف و رجاء بودن و.... می باشد

تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان و مکاتب مختلف در طول قرون و اعصار بوده است. تربیت ابعاد مختلفی را داراست که یکی از مهم‌ترین این ابعاد، بعد تربیت اجتماعی می‌باشد. برای تربیت اجتماعی نیز بهترین دوران، دوران کودکی است، چراکه این دوران زمان و فرصتی بسیار مناسب برای انواع یادگیری‌های اجتماعی است و روند اجتماعی شدن در سال‌های کودکی از سرعت بیشتری برخوردار است. اسلام به عنوان دین کامل و اکمل، آیین الهی زندگی انسا‌ن‌هاست که آموزه‌های آن می‌تواند به عنوان منبعی ارزشمند برای استخراج اصول و روش‌های تربیت باشد.هدف کلیتحقیق «تعیین اصول و روش‌های تربیت اجتماعی کودک براساس قرآن و نهج البلاغه» بوده و اهداف جزیی آن «ارائه اصول تربیت اجتماعی متناسب با دوره کودکی» و «ارائه روش‌های تربیت اجتماعی متناسب با دوره کودکی» می‌باشد.پس از تحقیق و تتبع در منابع موجود که با روش توصیفی– تحلیلی صورت پذیرفت در مجموع 10 اصل و 6 روش برای تربیت اجتماعی کودک احصاء وتبیین گردیده و نیز توصیه‌هایی با توجه به هر اصل برای مربیان مورد اشاره واقع شده است.

حاکمان و مدیران جامعه به عنوان مجریان سیاست و مدیریت در جامعه نقش اساسی در پیشرفت یا انحطاط جامعه دارند که در بعد اخلاقی و سیاسی همواره در معرض خطرات و آسیب‌هایی قرار دارند. این رساله با عنوان «آسیب شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران از منظر نهج البلاغه» و با شیوه توصیفی بر آن است آسیب‌هایی که مسئولان را از کارکرد مثبت به تأثیرگذاری منفی می‌کشاند و به تبع آن جامعه را به انحطاط سوق می‌دهد؛ با توجه به سخنان گوهر بار امام علی7 در نهج البلاغه بازشناسی نماید. برای این منظور بعد از مفهوم شناسی به بررسی رابطه بین اخلاق و سیاست پرداخته شد و این نتیجه حاصل شد با توجه به یگانگی هدف کلی دین، سیاست و اخلاق از هم جدا نبوده و بین آن‌ها رابطه انکارناپذیر وجود دارد. معیارهای انتخاب و انتصاب کارکنان از منظر امام علی7 مورد بررسی قرار گرفت و مواردی چون تقوا و ایمان، اصالت خانوادگی، سابقه روشن و درخشان، شجاعت و تجربه کاری و ... به عنوان معیارهای گزینش حکومتی مطرح شد. در ادامه توصیه‌های امام علی7 به کارگزاران همچون: تقوا، عدالت، زهد، مدارا با مردم، رازداری و حفظ اسرار مردم، نصیحت و نقدپذیر ... مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آخرین قسمت رساله نیز به آسیب‌های که زمامداران ممکن است به آن دچار شوند پرداخته شده است. آسیب-های چون تجمل‌گرایی، رشوه پذیری، تملق و چابلوسی، خشم و غضب و ...مورد بررسی قرار گرفت. زمامداران باید خود را از این آسیب‌ها دور نگه دارند زیرا، در صورت دچار شدن به این آسیب‌ها و آفات، زمینه برای تفرقه، و بسیاری از مشکلات در جامعه فراهم می‌شود. رهبران جامعه باید الگویی نیکو برای مردم باشند و در جهت تزکیه خود و خیرخواهی برای مردم بکوشند و با شناخت این آسیب‌ها و پرهیز از آن‌ها خود و جامعه را از فساد در امان بدارند.

چکیده بشر از دیرباز در اندیشه‌ی استفاده‌ی بهینه و حداکثری، از منابع قابل دسترس خود بوده است. یکی از این منابع که همگان بر محدود بودن آن اذعان دارند، «زمان» می‌باشد، که گذشت حتی یک لحظه و ثانیه‌ی آن قابل جبران نیست. از آن جا که از نظر اسلام، هدف از خلقت انسان، رسیدن به سعادت و کمال است و هر انسانی فرصت محدودی در اختیار دارد تا به این هدف دست یابد و اصولاً تمامی هدف-ها در چهارچوب زمان قابل تعریف هستند؛ از همان ابتدا نیاز به روشی که بتواند در کوتاه-ترین زمان ممکن، این هدف را محقق سازد، احساس می‌شد که در زمان معاصر با نام مدیریت زمان، مطرح گردید؛ لیکن از آن جا که فطرت کمال طلب انسان، رسیدن به اهداف مادی و محدود را برنمی‌تابد، و به افقی برتر که همان کمال اخلاقی و معنوی است، می-اندیشد، نگارنده را بر آن داشت تا به این موضوع، از نگاه دین بپردازد و تأثیر آن را در سعادت انسان مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق در این پژوهش، روشی توصیفی ـ تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است که تبیین سخنان حضرت علی علیه السلام برای تحلیل موضوع، ملاک اصلی است و در نهایت آن‌چه از کلام آن بزرگوار استنباط می‌شود، این است که مدیریت زمان، جایگاه مهمی در قلمرو تکامل اخلاقی انسان دارد، با این شرط که ثانیه‌ها و لحظات عمر خویش را در جهت کمال نهایی مدیریت کرده و دنیا را مقدمه و ابزاری برای آخرت تلقی کنیم؛ در این صورت است که فرصت محدود انسان، مفید و اثربخش خواهد بود. با توجه به این که مدیریت زمان، مستلزم فراگیری اصول و مهارت‌های آن و شناسایی آسیب‌ها و راه‌های برون رفت از آن است، نگارنده، این پژوهش را با نگاهی دینی و به صورت مشخص با محوریت نهج‌البلاغه، تدوین کرده تا همگان بدانند که منابع دینی ما از هر جهت غنی بوده و کلام علوی، محدود به هیچ عصر و زمانی نیست.

تاریخ مویّد این حقیقت است که بشر بر اساس جهان‌بینی خود، رویدادهای پیرامون خود را به حق و باطل تقسیم کرده است . انسان به اقتضای حکمت خداوند، موجودی بالفطره حق‌گراست و باید با گرایش ذاتی به عدالت، راه خویش را به سوی حق از میان راه‌های باطل بیابد . لذا خداوند او را به قدرت تعقّل مجهّز نموده تا بتواند راه بندگی معبود را تا سرمنزل مقصود بپیماید وگام نخست، شناخت حق و باطل است . انسان در مسیر تکاملی خود، همواره باید بر سر دوراهی حق و باطل بایستد و هر لحظه دست به انتخاب بزند به همین منظور، شناخت حق و باطل از ضروری‌ترین معارف بشری است. و از آنجا که نهج البلاغه، بزرگترین دستور زندگی مادی و معنوی و بالاترین کتاب رهایی‌بخش بشر بعد از قرآن کریم است به بررسی مصداقهای حق و باطل در 9 خطبه‌ی آن پرداخته‌ایم ( خطبه ی 1، 3، 27، 83، 91، 109، 125، 160، 192 ) و این امر را با توجّه به الگوی یکی از نشانه‌شناسان فرانسوی به نام آلژریداس ژولین گریماس در قالب مربّع نشانه‌شناسی او مورد بررسی قرار داده‌ایم . شش نقش اصلی یا به تعبیر گریماس، کنشگر در این مهمّ، بازنمائی شده‌اند که عبارتند از : فرستنده، پذیرنده، فاعل، هدف، یاری‌گر و بازدارنده . بر اساس الگوی گریماس، در خطبه‌های مورد نظر این نکات به چشم می‌خورد : 1 – فاعل دراکثرموارد،امیرالمومنین (ع) است. 2– پذیرنده « ذی‌نفع » در اکثر موارد مردم کوفه می‌باشد و به بیانی دیگر می توان بشریّت را به عنوان ذی نفع در نظر گرفت و شخص خاصّی مورد نظر نیست 3 – دراکثرخطابه‌ها، کنشگر بازدارنده یا یاری‌دهنده‌ای وجود ندارد.

تلاش در جهت مقابله با مشکلات روحی و روانی انسان‌ها به ویژه در عصر ما اهمیت ویژه‌ای یافته است و پیشرفت‌های عظیم تکنولوژی، نتوانسته است این مشکل را برطرف سازد. کوشش علمی در راستای شناخت الگوی رفتاری انسان سالم با عنایت به آموزه‌های دینی از جمله پژوهش‌هایی است که می‌تواند در این مورد تاثیرگذار باشد. این تحقیق در صدد است الگوی انسان سالم در کلام علی × در نهج البلاغه را با دیدگاه‌های مکتب روان شناسی آلپورت مقایسه نماید. در این پژوهش ضمن بررسی نقطه‌های مشترکی چون برخی ویژگی‌های انسان سالم، مشخص شده است که الگوی ارائه شده در نهج البلاغه با تکیه بر تقوی و کرامت و شأن والای انسانی به عنوان مهم‌ترین شاخصه‌ها، شخصیت آدمی را از ساحت عالم ماده فراتر توصیف می‌نماید و انسان پرهیزگار را به عنوان انسانی سالم معرفی می‌نماید.

این تحقیق رهیافتی است به سیاست‌ورزیِ صحیح، در مبانی انسان‌شناسی علوی. پژوهش حاضر تلاش می‌کند،رفتارهای سیاسی امام علی (علیه‌السلام) از دیدگاه نهج‌البلاغه را، با بررسی متن و تحلیل محتوای روایات مرتبط کشف نماید. جهان‌بینی حاکم بر رفتار سیاسی امام علی (علیه‌السلام)، جهان‌بینی الهی ـ توحیدی است. در نگاه آن حضرت، حرکت جهان آفرینش به سمت خداست؛ جهانی که با همه چیزِ آن، برای انسان ـ این موجود فقیر بالذات ـ آفریده شده. بنابراین انسان‌شناسی الهی، محور همه‌ی امور خداست و خواسته‌ها و توانایی‌های انسان دارای اصالت نیست؛ زیرا مالک انسان، خداوند است. آدمی دارای ظرفیت و استعداد دریافت وحی و الهاماست و از این طریق، با خداوند متعال و فرشتگان الهی ارتباط دارد. انسان دارای بعد فرامادی است و از عوامل فرامادی، چه نیک و چه بد، مانند: دعا و نیایش یا وسوسه‌ و اغواگریِ شیاطین، تأثیر می‌پذیرد.

چکیده:دانش نشانه‎شناسی با هدف بررسی روابط میان نشانه‎ها، یکی از مباحث جدید در مبانی نقد معاصر است. بن?انگذار این علم، «فرد?نان دو سوسور» زبان شناس سوئ?س? است، او نشانهشناس? را علم? معرف? م?کند که به بررس?«زندگ? نشانهها در دل زندگ? اجتماع?» م?پردازد.از نشانه‎شناسی خطبه «شقشقیه»ـ که درحقیقت شکوائیّه امام علی(ع) از ماجرای سقیفه و تصاحب ناعادلانه حکومت پس از وفات پیامبر اعظم(ص) و غصب خلافت از جانب خلفای سه گانه است ـ چنین استنباط می‎شود که علی(ع) در ورای این شکایات، هدایتگری انسان‎ها و اجرای وظیفه خود، در برابر خداوند را به مخاطب القا می‎کند و در واژگان و حروف نیز آشکار می‎کند و در خطبه «غراء» سعی دارد مخاطبان را به خدا و مرگ و دنیا هشدار دهد تا بتواند آن‎ها را به اعمال نیک نزدیک ساخته و از دنیاگرایی و زیورهای او دور سازد و در خوانش پس‎کنشانه سعی دارد با توصیف خداوند، مردم را به پیروی از دستورات او دعوت کرده و آنان را به پندپذیری از آثار گذشتگان دعوت کند. استفاده از صنعت‎های بلاغی در این خطبه نقش مهمی ایفا می‎کنند.در خطبه« 109» نیز تمام تلاش حضرت(ع) در دورکردن مخاطبان از دنیا و نزدیک‎شدن آن‎ها به خداوند و رسولش است تا بتواند آن‎ها را بهتر با معبودشان آشنا سازد. او با ذکر این مطلب که دنیا جایگاهی برای عبور و آزمایش انسان‎ها است، می‎کوشد آن‎ها را از دنیاگرایی و دام‎هایی که هر لحظه ممکن است سبب گرفتار شدن انسان‎ها شود، نجات دهد. وی مطالب مورد نظر خود را در حروف نیز آشکار می‎سازد. امیرمومنان(ع) در خطبه«176» رذیلت‎های اخلاقی را به مخاطبان خود هشدار می‎دهد و آنان را از اعمال زشتی که سبب گمراهی و واردشدن دستورات جدید در دین می‎شود، برحذر می‎دارد. با بیان اینکه تقوا و عمل صالح مهم‎ترین اصلی است که انسان‎ها باید انجام دهند، آنان را به اطاعت از دستورات الهی، انجام واجبات و ادا کردن حقوق خداوندی دعوت می‎کند.در خطبه «متقین» این‎گونه بر می‎آید که علی(ع) تنها سر آن دارد تا پرهیزکاران و ویژگی‎های آنان در شبانه‎روز را به تصویر بکشد و به ریزترین حرکات آنان اشاره کند، امّا آنچه در ورای آن می‎توان تجسّم کرد این است که علی(ع) در میان سخنان خود مخاطب را به پرهیزکاری دعوت می‎کند و از آنان نیز می‎خواهد برای افزودن به توشه خود، عمل صالح انجام دهند.کلمات کلیدی: نهج‎البلاغه، نشانه‎شناسی، حضرت علی(ع)، دال، مدلول، خوانش

نهج‌البلاغه بعد از قرآن کریم، بهترین منبع برای واکاوی مباحث اسلامی در زمینه‎ی سبک زندگی است. تحکیم مبانی اعتقادی، نقش مهمّی در تحقّق سبک زندگی اسلامی دارد. یکی از این مبانیِ شکل دهنده‌‌ی سبک زندگی اسلامی، اعتقاد به معاد و زندگی دوباره است که از اصول دین مبین اسلام نیز به شمار می‌رود. معادباوری یک موضوع اعتقادی است که زیربنای کیفیّت زندگی، اعم از نیّات، گفتار و اعمال یک مسلمان را تشکیل می‌دهد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و به کارگیری ابزار کتابخانه‌ای بهبررسی نقش آخرت‌گرایی در سبک زندگی اسلامی بر اساس نهج‌البلاغه پرداخته است و در آن، روابط چهارگانه‌ی انسان به عنوان گستره‌ی سبک زندگی در نظر گرفته شده که هر کدام در جای خود، از اهمیّت بالایی برخوردار است.

فطرت آگاه وکمال‌جوی انسان عزت و پیشرفت را می‌پسندد. هر حرکت‌اصلاحی در جامعه برای دست‌یابی به این مهم، نیاز به بستر مناسب دارد. این بستر با تغییر و تحول در نگرش جامعه حاصل می‌شود. با نگاهی واقع‌گرا می‌توان دریافت دوران رکود درکارنامه جوامع‌اسلامی باعث شده دین اسلام در اذهان عمومی عامل عقب‌ماندگی تلقی شود . این پایان‌نامه پژوهشی است باموضوع علل عقب‌ماندگی مسلمین ازمنظر قرآن ونهج‌البلاغه(با رویکردی به راه‌حل‌های مناسب برای کشورهای‌اسلامی) که باهدف دستیابی به جامعه‌ای پیشرفته همراه با حفظ اصول‌اسلامی وارائه شیوه‌های پیشگیری از انحطاط جامعه به سمت احیای تمدن عظیم‌اسلامی تدوین ونگارش شده‌است. در این تحقیق که به روش تحلیلی- اسنادی انجام گرفته، ازمنابع گوناگون درزمینه‌های تاریخی،سیاسی‌وجامعه شناسی استفاده شده ودر راس آن به استخراج راهکارهای موجود درنهج‌البلاغه پرداخته و مهمترین دستاورد آن توجه به جایگاه اعتقاد و نوع عمل در پیشرفت انسان می باشد.در نتیجه با رعایت اصول انسانی و عمل به ارزشهاو ایدئولوژی اسلام راستین و در پی آن ظلم ستیزی ،برنامه ریزی کاری برای نیروی جوان جامعه،عدم انشقاق‌اجتماعی واعتمادبه رهبرنظام ، تولیدعلم وتکنولوژی نو با کارآمدکردن روشنفکران و روحانیت، ایجاد روابط بین‌المللی باوجودقطع وابستگی به بیگانه، تصور نادرست مبنی بر"دین عامل عقب ماندگی مسلمانان" باطل واسلام به عنوان ارائه‌دهنده نقشه راه پیشرفت جوامع‌بشری، مورد پذیرش همگان قرار گیرد.