جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مولف که از مخالفين سرسخت شيخيه بوده واز کتاب آنها به عبارت صحيفه ملعونه نام برده به رساله اي از سوال وجوابهاي شيخ احمد احسايي دست يافته وپس از مطالعه آن اين رساله را در رد آنها نگاشته است مولف در صفحه (38ر) از رساله ديگرش درکلام بنام <شفاء القلوب> واستادانش درفقه واصول همانند شيخ جعفر کاشف الغطاء وفرزندش شيخ موسي کاشف الغطاء نام برده است. مولف بجهت تعظيم وتکريم وتمجيد بزرگان وفقهاي حوزه نجف از شيخ احمد احسايي، احترام نام برده است ولي درنهايت نظرات وي را رد ونقد مي کند، اين رساله که شروع آن درتبريز بوده در تهران دراول شعبان 1256 ق بپايان رسيده است از مطالعه آغاز رساله بر مي آيد كه يكي از علماء تبريز (كه مولف او را آخوند مكرم مي خواند و بر پشت نخستين برگ آمده كه مقصود قراچه داغي است) بر شيخ احمد احسائي در مورد ده سخن او اعتراضاتي ايراد كرده و گويا او را تكفير مي كند و مولف كه از شاگردان و طرفداران احسائي است آن ده عبارت را نقل و شرح و توجيه مي كند و هر گونه اعتراضي را بر او ناروا مي مي داند. و گاه با سخناني تند از معترض ياد مي كند. در مقدمه رساله نيز مولف به ارزش مقام علمي و معنوي شيخ احسائي اشارت دارد و اجازات و تقريظات علماء بزرگي مانند: سيد مهدي بحر العلوم، وحيد بهبهاني، سيد علي طباطبائي، ميرزا ابو القاسم قمي، شيخ جعفر نجفي، شيخ موسي نجفي، سيد رضا و پسرش سيد عبدالله شبر (كه اينان همه جز بحرالعلوم و وحيد بهبهاني استاد مولف بوده اند) را درباره او مي آورد. مولف درباره اعتقاد شيخ احسائي به معاد جسماني با تفصيل بيشتر بحث مي كند و. از كتابهاي خود رياض العارفين (كه مي گويد كتاب بزرگي است) و شفاء القلوب (كه هر دو در اصول عقائد است) نام مي برد. در چند جاي اين رساله از نتايج سوء اجتماعي كه بر اثر تفرقه هاي عقيدتي نصيب مسلمانان خاصه طبقه علماء روحاني شده است سخن مي گويد. نويسنده اي كه ظاهرا يكي از شاگردان شيخ احمد احسائي است، در رابطه با بعضي از آثار اعتقادي استاد خود و مسائلي كه وي در آنها خلاف گفته، پرسشهايي مطرح كرده و پاسخ آنها را خواسته است. مؤلف حاضر با دست يافتن بر اين كتاب كه آن را «صحيفه ملعونه» خوانده، به هر دو تاخته و رديه حاضر را بر آن نگاشته است. در اين كتاب ده عبارت از عبارتهاي احسائي مطرح شده و در آنها بحث مي شود. تأليف اين اثر در تبريز آغاز شده و به سال 1256ق. در تهران به اتمام رسيده است. (زهره معيري) مؤلف كه از شاگردان شيخ احمد احسايي است، به رساله اي برخورد مي كند كه در رد احسايي نوشته شده است او از مطالب آن رساله ناراحت شده و رساله حاضر را در پاسخ اشكالات آن مي نگارد و هيچ نامي از رساله و مؤلف آن ذكر نمي كند. او اين رساله را در تبريز شروع و در تهران اول شعبان 1256 به پايان رسانيده است (صدرائي و ديگران) پاسخ بر كتابي است كه در آن پرسشهائي اعتقادي و فقهي شده مربوط به بعضي از نوشته هاي شيخ احمد احسائي و مسائلي كه وي در آنها خلاف گفته، و آن كتاب متضمن رد بر آن پرسشها بوده و مؤلف ما با شدت بروش احسائي بر آن كتاب رد نوشته و آن را «صحيفه ملعونه» خوانده است. در اين كتاب ده عبارت از عبارتهاي احسائي مطرح شده و در آنها بحث مي شود، و نام رساله معلوم نشد كه چيست. در تبريز بتأليف اين كتاب شروع شده و در طهران بتاريخ شب يكشنبه از ماه شعبان 1256 پايان يافته است. (سيد احمد اشكوري) از محمود بن محمد تبريزي شاگرد شيخ احمد احسايي بر متن استاد خود. (دانش پژوه) از محمود بن محمد تبريزي در دفاع از آراي شيخ احمد احسايي و پاسخ بمخالفانش كه در تبريز آغاز و در تهران در ساعت 3 شب يكشنبه شعبان 1256 بانجام رسانده است. در آن درباره مخالفان آمده: «مكتب منهم صحيفة ملعونة فيها مسائل مسئولة و عبائر مرموزة سئل فيها عن حال قائلها ... فكفره قوم و سكت عنه آخرون فسلطني الله علي تلك الصحيفة الملعونة كالارضه فمزقتها، ده عبارت اين «صحيفه ملعونه» در آن آمده و خردگيري شده است. در آن از شفاء القلوب فارسي مؤلف ياد گرديد. (محمد تقي دانش پژوه) اين رساله را مؤلف كه از شاگردان شيخ احسائي بوده در رد بر اعتراضات به شيخ نگاشته است. آغاز تأليف تبريز و پايان آن در تهران در سال 1273 ه بوده است. « محمود نظري » آغاز كتاب: الهي تاهت اوهام المتوهمين و قصرت طرف الطارفين ... ... . اما بعد فيقول تراب اقدام المومنين ... . . محمود بن محمد التبريزي انه قد و جد في هذا الزمان اقوام استهوا هم الشيطان ... . حتي ادعوا علم ما لا يعلمون ... . . و قد سبق عليهم رجل قد سماه اشباه الناس عالما فتبعه لا حق لا يعرف من الحق دليلا ... . فكتب صحيفة معلونه فيها مسائل مسوله و عبائر مرموزه ... . . و المسول عنه ليس باعلم من السائل عنها ... . . فكفره قوم و سكت عنه آخرون فسلطني الله علي تلك الصحيفة الملعونه كالارضه فمزقتها كل ممزق ... . . العبارة الاولي قول او ستادي و من عليه استنادي استنادي ... . . فخر الموحدين الشيخ احمد بن زين الدين ... . . في رسالة العلم و غيره و هو قوله ... . العلم. قسمان علم قديم هو ذاته و علم حادث. انجام كتاب: و منعتهم عن التكفير فلم يجدي بهم نفها بل زادهم شدة و حرصا و لذا زاد غيظي فطويت كشحي عنهم و اعتزلت منهم و كتبت في ردهم رسائل متعدده و كتبا متكثره ليردعهم عما يعلمون ... . . و شرعت في تاليف هذه الرساله في دار السلطنه تبريز و ختمتها في دار الخلافة تهران و صينت الحدثان ... . . و كان ذلك في الساعة الثالثه من ليلة الاحد من شهر شعبان. سنه ستة و خمسين بعد الماتين و الالف مستعجلا حريصا علي اتمامه. تم في ثلاثه عشر من شهر شعبان سنه 1263 في دار الخلافة طهران في دار النواب الاشرف الو الا شاهزاده كيكاوس ميراز طول الله عمره و زاد دولته. [مرعشي 15/49؛ كتابخانه ملي 18/216؛ مجلس شورا 22/96؛ دانشگاه تهران 12/2757]

مطالع الانظار شرحي است مشهور بر کتاب<طوالع الانوار> قاضي بيضاوي که ابوالثنا شمس الدين محمود بن عبدالرحمن اصفهاني (وفات: 749ق) آن را به رشته تحرير آورده است اين حاشيه سيد شريف باعناوين <قوله -قوله> برگزار شده است كتاب حواشي و تعليقات مختصري است بر شرح شمس الدين محمود اصفهاني بر طوالع الانوار قاضي بيضاوي. (وفادار مرادي، محمد) حاشيه اي است بسيار مختصر با عناوين (قوله-قوله) و (قوله-اقول) بر شرح شمس الدين اصفهاني (-749ق) بر «طوالع الانوار» قاضي عبدالله بيضاوي (-685ق). سيد شريف بيشترين ايرادات خود را به مباحث كلامي شارح در حاشيه شرح قديم تجريد وي وارد ساخته است. [کشف الظنون 2/1716و 2/1116؛ الذريعة 6/125؛ مرعشي 28/380؛ ريحانة الادب 3/249و217] شرح و حواشي: حاشية حاشية الجرجاني علي مطالع الانظار (-)

كتابي است در موضوع امامت بنا به گفته صاحب الذريعة، گويا ذيل كتاب ديگر مؤلف، موسوم به مشارق انوار اليقين في حقائق اسرار اميرالمؤمنين است در مقدمه آن نام كتاب را لوامع انوار التمجيد و جوامع اسراره في التوحيد ناميده است. (سيد محمود مرعشي) از رضي الدين حافظ رجب بن محمد بن رجب برسي امامي صوفي باطني است و ذيلي است بر مشارق الانوار او، اصول اعتقادات او در آن آمده است. نويسنده مي گويد اين كتاب را فراهم آوردم تا در روز قيامت راهبر من ببهشت باشد و در اين جهان مرا از ناپاكيها بر كنار دارد اين كتاب حاوي حقايق اسرار توحيد و نبوه و ولايه است و كسي كه بخواهد در اين سه بسرحد شناسائي برسد كافيست در اين كتاب نظر كند او پس از آن مباحث توحيد و نبوه و ولايه را بطور مفصل شرح مي دهد. «عبد الله انوار» كتابي است در موضوع امامت بنا به گفته صاحب الذريعة، گويا ذيل كتاب ديگر مؤلف، موسوم به مشارق انوار اليقين في حقائق اسرار امير المؤمنين است در مقدمه آن نام كتاب را لوامع انوار التمجيد و جوامع اسراره في التوحيد ناميده است. (سيد محمود مرعشي) مؤلف آن را در شرح اعتقادات خود نگاشته و يا به مانند پيشگفتار يا ذيل مشارق خود نگاشته است. « محمود نظري » مؤلف در مقدمه، از كتاب ديگر خود با عنوان مشارق انوار اليقين في حقايق اسرار اميرالمؤنين نام مي برد. وي لوامع را در شرح معتقدات خود نوشته و آن به مثابه پيش گفتار يا ذيل همان مشارق اوست (صادق اشكوري، يوسف بيگ بابا پور) مؤلف چون كتاب «مشارق الانوار» را نوشت مورد هجوم عده اي مغرض و جاهل قرار گرفت و او را به شرك و ثنويت و مانند آن متهم كردند، ‌از اين رو به تدوين كتاب «لوامع» همت گماشت تا رفع اتهام كند. وي در آغاز كتاب مي گويد: «اين كتاب را فراهم آوردم تا در روز قيامت راهبر من به بهشت باشد. و در اين جهان مرا از ناپاكي برحذر دارد. اين رساله مختصر، حاوي حقايق اسرار توحيد، ‌نبوت و ولايت است و اگر كسي بخواهد در اين سه ركن مهم اعتقادي به معارفي دست يابد اين اثر او را كفايت مي كند» نثر اديبانه و شيوايي مضامين، ‌ويژگي دو چنداني به اين رساله بخشيده است. آغاز كتاب: بسمله و به نستعين الحمدلله الواحد لامن قلة الموجود لامن علة و الصلوة ... . و بعد يقول المخلوق من الماء المهين ... هذه رسالة في اصول الكتاب سميتها لوامع انوار التمجيد ... قدمتها لوجوب تقديم التوحيد علي ساير العلوم انجام كتاب: انک الکريم الجواد و اعظم من سئل فجاد برحمتک يا ارحم الراحمين و الحمد لله رب العالمين ... . . [الذريعة 18/362 رقم 478؛ فهرست مرعشي 28/23؛ فهرست سپهسالار 5/486؛ کتابخانه ملک 5/7؛ كتابخانه وزيري 4/1311؛ كتابخانه ملي 7/91؛ مجلس شورا 12/86 و 23/88 و 3/24 ص73؛ دانشگاه 696: 8؛ ادبيات تهران: 407 و1/407؛ دانشگاه تهران 8/696 و 17/413؛ دائرة المعارف بزرگ 1/335؛ ذريعه 18/362 «لوامع انوار و جواهر اسراره في التوحيد»، همانجا 21/32 «مشارق انوار اليقين في ... » ؛ اعلام 1/851: رجب؛ طبقات 9/58 «رجب» ؛ سپهسالار، ش (2) 1786، (2) 1790؛ فارس شناسي ص 57؛ كتابخانه شخصي رضا استادي ص 71؛ شيخ علي حيدر 2/17؛ نشريه 11/725]