جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، داراي فصول سه‌گانه است. تبيين مفهوم امامت و معرفي ائمه اثني عشر، تبيين ضرورت و فلسفه امامت از ديدگاه فريقين، سيره امامان معصوم و زعامت جامعه اسلامي از اهم موضوعات بررسي شده در اين کتاب هستند.

اثر حاضر، ترجمه فارسي کتاب «بي‌طرفي در فلسفه اخلاق و فلسفه سياسي» تأليف خانم سوزان مندوس است. نويسنده کتاب، کوشيده است پاسخگوي مساله بي‌طرفي در فلسفه اخلاق و فلسفه سياسي باشد و با پي‌جويي استدلال اخلاقي فراگير پلي به نظم سياسي جامعه تکثرگراي ليبرال بزند. هدف فلسفه اخلاق بي‌طرفانه اين است که دليلي قانع‌کننده براي اخلاقي زيستن در دنيايي که زندگي معنايي فراتر از خود ندارد، بيابد. هدف فلسفه سياسي بي‌طرفانه اين است که نشان دهد چگونه مي‌توانيم براي عادل بودن و براي پرسش‌هايي که دائماً در خصوص مفهوم زندگي پرسيده مي‌شود، پاسخ‌هايي قاطع بيابيم. مباحث اين اثر در چهار فصل سامان يافته است. ابتدا بي‌طرفي در فلسفه سياسي مطرح شده است. سپس تقدم اخلاق بي‌طرفانه به بحث گذاشته شده است. در ادامه اجرايي کردن اخلاقيات بررسي شده است. در نهايت نيز به مبحث بي‌طرفي و سازگاري پرداخته شده است.

در کتاب حاضر، مؤلف سعی کرده است دموکراسی موردنظر «کارل پوپر» را در پرتوی دو چارچوب کلی یعنی اندیشه دموکراسی و فلسفه «کارل پوپر»، تبیین و روشن سازد. مؤلف بخش اول و دوم را به معرفی این دو چارچوب و بخش سوم را به تبیین دموکراسی در اندیشه سیاسی و اجتماعی «کارل پوپر» اختصاص داده است. وی همچنین بیان می‌دارد که دموکراسی ازجمله موضوعاتی است که امروزه چه در حوزه‌های فکری و نظری و چه در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی، بسیار مورد بحث و مناقشه است.

بنیان اندیشه سیاسیِ هابز بر تحلیل دوگانه وی از انسان مبتنی است: از سویی انسان به مثابه جسمِ مادیِ مرکب در شبکه­ای از نیروهای مکانیکی که تابع امیال و انفعالات خویش­ است. و از دیگر سو انسان همچون موضوع مطالعه مفاهیم حق و تکلیف که به وسیله قرارداد تشکیل اجتماع می­دهند. تلاش هابز بر این است که نظام سیاسی ­اش با تحلیل ماده­ گرایی از رفتار انسان سازگار باشد. به همین دلیل در اندیشه هابز آگاهی از سازمان سیاسی مشروط به شناخت سرشت بشری است، و شناخت حالات و انفعالات بشر به شناخت اصول مکانیکی و قوانین فیزیک وابسته است. اخلاق و سیاست هابز نیز با ماده­ انگاری مکانیکی منطبق هستند و گاهی بر همان زمینه شرح و بسط داده شده­اند. پرسش ­های راهبر ما در این مقاله عبارتند از: سرشت انسان به مثابه یکی از عناصر اصلی نظام روان­شناختی هابز چه مختصاتی دارد؟ هابز چگونه بر پایه مختصات سرشت انسان، فلسفة سیاسی خود را تدوین کرده است؟ مدعای اصلی مقاله این است که در نگاه هابز سرشت انسان بر اصل حرکت و بر اصول مکانیکی استوار است و در نتیجه، توانایی ایجاد جامعه سیاسی در سرشت بشر نوشته نشده است. انسان مدنی بالقسر است و باید اجتماع­ پذیر ساخته شود، به این معنا که نظم جامعه سیاسی نه نظمی طبیعی بلکه نظمی تصنعی است که در مفاد بندهای یک قرارداد تجلی ­پذیر خواهد بود. بنابراین روان ­شناسی مکانیکی هابز زمینه ­ساز فلسفه مدنی اوست.

اشمیت مفهوم امر سیاسی را پیش شرط مفهوم دولت می دانست. او باور داشت که دولت را تنها می توان از گذرگاه امر سیاسی تبیین کرد. ولی مفهوم امر سیاسی چیزی نیست جز توان و اراده برای تصمیم گیری در مناسبات انسانها و گروه های انسانی برپایه الگوی دوست و دشمن. همان گونه که تفکیک نیک از بد در امر اخلاقی و تفکیک زیبا از زشت در امر زیباشناسی انجام می گیرد، تفکیک دوست از دشمن نیز معیاری مستقل در امر سیاسی است. اشمیت با تفکیک میان دوست و دشمن، نوعی دشمن شناسی انجام می دهد و می گوید قدرت مطلق و برتر، در شناسایی دوست و دشمن است. تمامی بحث هایی که در رابطه با حاکمیت شده در وضعیت عادی قرار داشته اند. اما موضوع اصلی به وضعیت استثنایی بر می گردد که حاکم دارای حق انحصاری در قانون است و کسی است که در باب استثنا تصمیم می گیرد. این استثنا به مانند معجزه است که در شرایط استثنا حاکم چگونه می تواند معجزه کند. حاکم مسوول تصمیم گیری در مورد دوست، دشمن، اعلام جنگ و منطق استثنا است. در منطق استثنا، حاکم همان کسی است که نظام قانونی، قدرت اعلام وضعیت استثنایی و در نتیجه قدرت تعلیق اعتبار خود نظام را بدو اعطا می کند. پس حاکم بیرون از نظام قانونی معتبر است و با این حال بدان تعلق دارد. این بدان معنا است که حاکم خود را بیرون از قانون جای داده است. وضعیت استثنایی همواره از هرج و مرج و آشوب متمایز است. به تعبیر قانونی، هم چنان نظمی در آن وجود دارد، حتی اگر نظمی قانونی نباشد.

هدف این پژوهش، بررسی نظریه‌‌های وحی در فلسفه‌‌ی سیاسی فارابی است و به این پرسش پاسخ می‌‌‌‌‌دهد که نظریه (یا نظریه‌‌های) فارابی درباره‌‌ی وحی چیست و چگونه این پدیده را تحلیل می‌‌‌‌‌کند؟ مدعای مقاله آن است که فارابی نظریه‌‌های متعدد و متفاوتی درباره‌‌ی وحی دارد. در این مقاله از روش‌‌‌‌‌های استقرایی، تحلیلی و مقایسه‌‌‌‌‌ای برای پژوهش در آثار فارابی استفاده شده و به این نتیجه رسیده است که وحی، موضوع اصلی فلسفه‌‌ی سیاسی فارابی است. فارابی در آثار خود، نقش و جایگاه وحی را در کلیت فلسفه‌‌ی سیاسی مطالعه می‌‌کند و ضمن برشمردن دو کارویژه‌‌ی‌‌‌‌‌: "فرمانروایی" و "قانون‌‌‌‌‌گذاری" برای حکومت؛ نسبت این‌‌‌‌‌دو کارویژه با وحی را به‌‌‌‌‌تفصیل توضیح می‌‌دهد. نظریه‌‌های وحی فارابی، گاه درصدد تبیین چگونگی وحی احکام الهی به پیامبر و گاه ناظر به وحی الهی به‌‌‌‌‌طور کلی است.

اگرچه ابن­سینا در حوزه­ هستی­شناسی، اسیر اعتقادات رایج دینی نمی­شود و تفسیر خاص خویش را از نظام هستی ارائه می­دهد، تا آنجا که مورد تکفیر اهل شریعت قرار می­گیرد، اما در حوزه­ فلسفه­ سیاسی بسیار متأثر از مبانی شرعی است؛ به‌نحوی‌که در «نظریه­ حکومت» خویش، بین مبانی شرعی و مبانی هستی­شناختی خود ارتباط ایجاد می­کند. از نگاه او حاکم حقیقی، نبی است و بعد از او خلیفه‌ای که با نص نبی یا اجماع تابعان مشخص می‌شود، حق حکومت دارد. او با نگاهی فقیهانه، قیام­کنندگان علیه حاکم صالح و حتی ساکتان و بی­تفاوتان به آنان را به مرگ محکوم می­کند و مبارزه­ با آنان را از اعمال مقرّب به درگاه حق­تعالی برمی­شمارد. از نگاه ابن‌سینا، کسی که عقل اصیل دارد و نیز آگاه‌ترین مردم به شریعت است، شایستگی لازم را برای حکومت داراست

در این مقاله تلاش شده است دیدگاهها و تلقی ها درباره حکمت سیاسی متعالیه بررسی و بازخوانی شود. در این زمینه دو تلقی از یکدیگر بازشناخته شده است: امتناع حکمت سیاسی متعالیه و امکان حکمت سیاسی متعالیه. این هر دو نظر، بیش از آنکه مستند به آثار صدرالدین شیرازی باشند، در ادعاهایی اند که صاحبان آنها باید برای اثبات آنها مستنداتی را از فلسفه صدرایی و حکمت متعالیه ارائه کنند. شاید بهترین روش، رجوع مبسوط به آثار مکتوب صدرالمتالهین و شارحان و پیروان این فلسفه و کشف الزامات و اقتضائات منظومه فکری صدرالدین شیرازی و حکمت متعالیه باشد. مقاله با بسط دیدگاههای مذکور و ارائه پیشنهادهایی ادامه یافته است.

فاقد چکیده

فاقد چکیده