جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه‌ی حاضر، شامل گزین گویه‌های نگارنده است که در بخش نخست، با تفکر مابعدالطبیعی، سر و کار دارد. او "مابعدالطبیعه" را پدیده‌ای می‌داند که باید شناخت نه مجموعه‌ای از احتجاجات که ذهن را باید به آن درگیر کرد. همین رویکرد در زمینه‌ی اخلاقیات در بخش دوم (تاریخ احساسات اخلاقی)، نخستین تلاش نیچه برای رسیدن به آن چه "تبار شناسی اخلاق" نامیده؛ در مورد دین در بخش سوم (حیات دینی) و در مورد هنر در بخش چهارم (نفوس هنرمندان و نویسندگان) دیده می‌شود. در هر یک از این موارد، نیچه پیشنهاد می‌کند که این امور ظاهرا متعالی را هم چون پدیده‌هایی انسانی ـ تجارب و فعالیت‌های آدمیان ـ قلمداد کنیم و بپرسیم هنگامی که این امور در حیات انسانی به وقوع می‌پیوندد، چه پیش می‌آید و به جای تعالی آن‌ها این گمان را پیش فرض بگیریم که ظاهر متعالی آن‌ها فریبنده است. در چهار فصل بعدی، "نیچه" توجهش را به قلمرو روابط و گونه‌های فرهنگی و اجتماعی و پیوندهای شخصی، معطوف می‌کند. این التفات، بیشتر متوجه فرهنگ است و نه هنر و ادبیات و او تلاش می‌کند در بخش پنجم، فرهنگ را به دقت، بررسی کند. نهادها و روابط اجتماعی، مرحله‌ی منطقی بعدی است، بخش ششم (انسان در جامعه) و پس از آن مسائل خانوادگی "زن و کودک" و حیات سیاسی "نگاهی به دولت"، مطرح می‌شود. اگر در چهار بخش نخست، "نیچه"، مسائلی را ارزیابی می‌کند که از نوعی معنای متعالی برخوردار است و "هگل"، قلمرو آن‌ها را گستره‌ی "روحانیت مطلق" می‌دانست، در این جا اموری را ارزیابی می‌کند که آن چه را "هگل"، "حیات یک ملت "در سطح روحانیت عینی"، نامیده بود، محقق می‌سازند. این‌ها نیز در زمره‌ی مسائلی عمده هستند که عموما انسانیت و معنا و ارزش انسانی ما بر اساس آن‌ها تصور می‌شود.

كتاب حاضر معرف آغاز دوران ميانه نيچه است كه با يك گرايش به فلسفه تحصلي مشخص رمانتي‌سيزم آلمان مي‌گويد. او پرسپكتي‌ويزم خود را به عنوان طرح‌هاي توجيهي به كار مي‌گيرد. نيچه در اين كتاب از بحراني كه تماميت فرهنگ و تمدن ما را درهم مي‌نورديد سخن مي‌گويد. نيچه معتقد بود كه آن آزادي كامل روح كه همسنگ تملك نفس و تهذيب قلب است، وجود ندارد.

صادق هدایت، نویسنده و متفکر برجسته در حوزه فرهنگ است. از جمله دغدغه‌های او توجه به انسان، خودشناسی، مبارزه با جهل و خرافات و به طور کلی واژگون کردن و ساخت و شناساندن فرهنگی با ارزش‌های نو است. فردریک نیچه، فیلسوف و متفکر آلمانی نیز تأثیرگذارترین فیلسوف قرن در حوزه فرهنگ و توجه به انسان و دستاوردهای آن است. در پژوهش حاضر به تعریف ادبیات تطبیقی و بیان مفاهیم پرداخته شده و سپس جایگاه مفهوم اخلاق در اندیشه هدایت و نیچه بررسی شده است. نگارنده تلاش کرده تا دیدگاه هدایت در حوزه اخلاق را با دیدگاه نیچه مقایسه کرده و گزاره‌های فکری هر دو را در این زمینه تطبیق نماید.

نیچه راهی را که بشر در مسیر اخلاق تاکنون پیموده است، نه همچون یک فرایند تکاملیِ مثبت و ارزنده، بلکه تاریخچه‌یدیرپاترین خطاهای انسان و مسبب سرنوشت هولناک و هراس‌انگیزاو می داند.از این رو به نقد شدیداخلاقکه به اصطلاح میراثی تاریخی و دستاوردی ارزشمند برای بشر تلقی می‌شد، می پردازد.از نظر او تمامی ابعاد زندگی بشر، حتی پرسش او از وجود،تحت تأثیر ارزش‌هاستو این ارزش‌ها،کشمکش‌ها و بحران‌هاییرا برای انسان پدید آورده‌است.نیچه خود را ضد اخلاق می‌نامد و همه‌ینظام های اخلاقی را مردود می‌شمارد.البتهاو در نقد اخلاق می خواهد بنیاد حقیقی اخلاق را بیابد، جایگاه و نحوه‌ی عمل آن را شرح دهد و ساز و کارارزش‌گذاری‌ انسان‌را که او را به انجام افعال اخلاقی وادارمی‌کند، تشخیص دهد.در پس تمام اظهارات ویرانگرانه نیچه، طرحی جدید و ایده ای نو و در عین حال یکپارچه وجود دارد. او قصد ندارد نظامی همچون نظام‌هایی که آنها را به نقد کشیده و ویران نموده است، بنیان گذارد. مظهر این ایده‌ ی نو، ابرانسان است. در این مقاله نگاه منفی نیچه را به منزلت اخلاق در تمدن غرب، در پرتو انتقاداتی که به اخلاق وارد می کند، بررسی می کنیم.

محاوره گرگیاس یکی از مهمترین محاورات افلاطون است، افلاطون در این محاوره سقراط را به مصاف سوفسطاییان آن عصر می‌برد. آن بخش از محاوره که مورد توجه ما قرار گرفته است، جدال سقراط و کالیکلس است، که از نظر حجم نیمی از محاوره را به خود اختصاص داده است. مقاله حاضر کوشیده است تا ضمن اجتناب از یکسونگری به آرای نیچه، آن‌ها را در تقرب به آرای کالیکلس نشان دهد. هدف مقاله مقایسه میان آرای نیچه و کالیکلس در محاوره گرگیاس است. محوریت مقاله بر روی مفهوم قدرت از نظر این دو است. سعی می‌کنیم با تحلیل این مفهوم محوری آرای این دو را در مورد حقیقت، معنای زندگی، قانون و حقوق تفسیر کنیم. بنابراین پرسش راهنمای سراسر این پژوهش این است که چه نسبتی میان برداشت کالیکلس از قدرت و برداشت نیچه از این مفهوم وجود دارد؟

نیچه چنین گفت زرتشت را بزرگ‌ترین کتاب خود و آموزۀ بازگشت جاودان را «ژرف‌ترین اندیشۀ» این کتاب می‌داند. چرا این آموزه دارای چنین اهمیتی در فلسفۀ نیچه است؟ اگرچه میان طرح اولیۀ بازگشت جاودان در دانش شاد تا طرح جدی در زرتشت تفاوت‌هایی وجود دارد، اما چند مشخصه همواره باقیست. اول آن‌که بازگشت جاودان سنجه‌ای برای نیچه جهت بازارزش‌گذاری ارزش‌ها و در مقابل روحیۀ کینه‌توزی و آرمان زهد است. دوم این‌که اگرچه نیچه در خواست قدرت، گاهی تلاش می‌کند تفسیری جهان‌شناختی از آموزۀ بازگشت جاودان به دست دهد، اما اکثر مفسران بر پیامدهای عملی باور به چنین آموزه‌ای انگشت گذارده‌اند؛ هر چند در مورد چیستی این پیامدهای عملی میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد. مشکلی که پیش می‌آید این است که اگر بازگشت جاودان مستلزم این است که به همه چیز از جمله امور نامطلوب نیز آری بگوییم و حتی براساس «عشق به سرنوشت»، عاشق رنج هم باشیم، چگونه آری گفتن به رنج، با آری گفتن به زندگی که نیچه از آن دم می‏زند سازگار است؟ پاسخ به این پرسش ابعاد جدیدی از اندیشۀ نیچه و آموزۀ بازگشت جاودان را بر ما می‌گشاید. این آموزه «آفرینندگی»، «گزینش»، «تصمیم»، و «کنش‏گری» را باعث می‌شود و در عین حال نیهیلیسم را به اوج خود می‌رساند و آن را تکمیل می‌کند که این نیز مطلوب دیگر نیچه است.

مفاهیم کلیدی فلسفه نیچه عبارت است از: صیرورت، بازگشت جاویدان همان، اراده به قدرت و نیست انگاری (نیهلیسم). نیچه برای ایجاد ارتباط منطقی بین این مفاهیم، مفهوم «هستی» را با نگرش خاص به مفهوم «صیرورت» تحویل کرده است. این تحویل از نظر انسان شکل می گیرد و در نظر او این دیدگاه انسان است که به هستی معنی می دهد. در این مقاله چگونگی تحویل هستی به صیرورت و ربط آن به اراده به قدرت و بازگشت جاویدان همان مورد بررسی واقع شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.