جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «بررسی جایگاه اهل بیت (ع) در قرآن» تالیف مجید معارف، به بررسی جایگاه اهل بیت (ع) در قرآن می پردازد. مؤلف در ابتدای کتاب خود مباحثی پیرامون قرآن انجام داده و زمینه های اجتماعی و سیاسی را در قرآن مورد بررسی قرار می دهد. وی در ادامه به مطالبی همچون: شخصیت اهل بیت (ع) در قرآن، پاداش رسالت، کوثر رسالت، اهل بیت پیامبر (ص) در کتاب خدا و دیگر مباحث مربوط به معرفت اهل بیت (ع) اشاره می کند.

برهان صدیقین با این ویژگی که از واقعیتی خاص مثل حرکت و حدوث استفاده نمی کند، پس از بوعلی به عنوان یکی از برجسته ترین براهین مورد توجه قرار گرفت و در آثار فلسفی و عرفانی جهان اسلام محل بحث و گفت وگو قرار گرفت.اهل عرفان ضمن نقد برهانی که بوعلی مطرح کرد، براهینی را با ویژگی برهان صدیقین اقامه کردند. این مقاله کار سلبی و ایجابی آنان را تا قرن دهم دنبال کرده، مورد بررسی قرار می دهد.

اندیشهٴ ولایت در عرفان اسلامی، ساحتی الهی و حقانی از نظام عالم را به تصویر می کشد که در ورای همه مشبک های رنگارنگ، حقیقتی بی رنگ را که منشأ پیوند انسان های کامل به حقیقت عالم است، به نمایش درمی آورد. جست وجو در منابع دینی و متون عرفانی و ارائه تصویر روشن از آن، و در عین حال بررسی اقسام و ابعاد ولایت، لوازم و مختصات آن در عرفان اسلامی، اهداف مقالهٴ حاضر می باشد.

کتاب «نگاهی به آیه ولایت» تالیف علی حسینی میلانی، که ترجمه یکی از آثار علمای معاصر شیعه می باشد در رابطه با آیه ولایت و اثبات امامت و ولایت امام علی (ع) سخن گفته است. مؤلف با نگاهی به آیه ولایت و با بیان استدلال ها و احادیث شیعه و اهل تسنن در صدد اثبات ولایت امیر مؤمنان (ع) برآمده است. وی در ابتدای کتاب شأن نزول آیه ولایت را مطرح کرده و در ادامه به بحث از امامت علی (ع) در آیه ولایت، آیه ولایت و امام علی (ع)، شبهه هایی درباره آیه ولایت پرداخته و در ضمن مباحث خود پاسخ برخی ایرادها و از جمله ایراد ابن تیمیه را داده است.

کتاب «درس هایی از مکتب امام صادق (ع)» تالیف سید محمدتقی حکیم، به بررسی گوشه ای از درس های زندگانی امام ششم شیعیان - امام جعفر صادق (ع) اختصاص دارد. مؤلف در ابتدای کتاب با معرفی اجمالی از شخصیت امام جعفر صادق (ع) مسائل گوناگون اخلاقی، معرفتی و اعتقادی را با توجه به بیانات آن امام مطرح می سازد. وی مسائلی اخلاقی مانند: اثر مادی گناه، زکات علم، بدزبانی، تربیت دینی فرزندان، فطرت انسانی، پارسایی، محبت دنیا، دعا، رزق، ازدواج، شکر نعمت، شفاعت، ملاقات مریض و... دیگر مفاهیم مهم اخلاقی را از منظر امام صادق (ع) در کتاب خویش بررسی کرده است.

فلاسفه اسلامی با قرار دادن علوم انسانی در زمرۀ علوم عملی، ظرفیت شکل گیری رویکرد تفهمی را ایجاد نموده اند. بر این مبنا فهم و تفسیر کنش بر مبنای قواعد فرهنگی و انگیزه عامل به رسمیت شناخته می شود. اما کار دانشمند به همین جا ختم نشده و از رویکردهای تفهمی رایج فراتر می رود. بر مبنای فلسفۀ اسلامی، پیامدهای تکوینی کنش که دیگر به حوزه اعتباریات ارتباطی ندارد نیز مورد تبیین قرار می گیرد. همچنین اهداف کنش و شایستگی اعتباریات برای دست یابی به این اهداف نیز با روش های غیر تفهمی مورد بررسی قرار می گیرد.

موجودات مثالی به رغم تجرد، از عوارض ماده (مقدار، اندازه و شکل) خالی نیستند؛ در حالی که این عوارض، به گونه ای در تعین شخصی و در نتیجه تفرد موجودات، نقش دارند و باعث جزئی شدن این صور می شوند. با فرض «مرتبۀ مثالی» برای نفس انسانی، می توان سابقه ای در این عالم برای انسان تصور کرد. در این تصور به تعداد افراد مادی کثرت عددی خواهیم داشت. بنا بر نظر ملاصدرا نفس انسانی، جسمانیة الحدوث است و سابقۀ چنین نفسی، به وجود جمعی عقلانی در صقع ربوبی و یا عالم مفارقات عقلی، ارجاع داده می شود. با این تفسیر، هم حدوث نفس انسان محفوظ می ماند و هم پیامدهای عقلی محال و توالی فاسد قدم نفس، مجال بروز نمی یابند. بنابراین سلسلۀ تنزلات به ویژه مراتب قبلی وجودات تنزل یافته در قوس نزول، با مبنای حدوث جسمانی نفس، چندان قابل جمع به نظر نمی رسد و پیشینۀ وجود عقلی نفس با وجود تأکید فراوان صدرالمتألهین بر وجود مثالی موجودات تبیین چگونگی حدوث آن را از مرتبۀ عقلی به عالم ماده، دشوار می سازد. شاید بتوان این ناسازگاری را با فرض سابقۀ مادۀ بدن، به عنوان متحد صورت انسانی، حل کرد؛ اما ماده در فلسفۀ صدرایی نقش کم اهمیتی دارد، و علاوه بر آن ابداعی است و نمی تواند در این مرتبه نقشی داشته باشد. بر اساس مبانی صدرایی، فرض پیوند مستقیم میان مادۀ متحد با صورت (در عالم ماده) با مادۀ مثالی، فرضی نادرست است. در پاره ای از آثار عباراتی می توان یافت که اعتقاد به مرتبۀ مثالی نفس انسانی را در سلسلۀ نزولی نشان می دهد و وجه قدم نفس را تقویت می کند و بر ابهامات نظریۀ «جسمانیة الحدوث» می افزاید.