جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله تلاشی است در زمینه بررسی عوامل رفتاری تربیت عاطفی کودک از دیدگاه اسلام. بررسی عوامل موثر در تربیت کودک در دو حوزه عبادت و اخلاق با رویکرد دینی و قرآنی مورد نظر است. تربیت فرزند بر اساس اسلام امری است لازم و سرنوشت ساز در زندگی وی. بر این اساس، عوامل رفتاری تربیت که اغلب در صفات رفتاریپدر و مادر و نحوه‌‌ی رفتار آنان در محیط خانواده تبلور (ظهور ، نمایان) می‌یابد، از منظر اسلام نقش اساسی در پرورش روحیه عاطفی و معنوی کودک دارد و باید مورد توجه اولیا و مربیان قرار گیرد.با توجه به اینکهیکی از ابعاد وجودی انسان بعد عاطفی اوست که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و ارزش بعد عاطفی در انسان به آن است که او را به فعالیتهای مثبت و منفی تحریک و تهییج می‌کند و به زندگی انسان جهت می‌بخشد. لذا پژوهش حاضر در صدد است با کمک دیدگاه قرآن و سنت ابعاد تربیت عواطف کودکان را شناسایی کرده و به مقایسه بیان مفاهیم و حقیقت عاطفه و جایگاه آن از دیدگاه اسلام و قرآنبپردازد. به منظور دستیابی به این اهداف و با توجه به اینکه موضوع پژوهش امری نظری است از روش توصیفی- تحیلی استفاده کرده و از آیات قرآن و نهج البلاغه و کتب روایی و احادیثائمه اطهار (ع) در رابطه با تربیت عواطف بهره برده و نتایج زیر بدست آمده است.به عواطف در دو جنبه مثبت و منفی در قرآن و روایات اشاره شده است و مرکز کانون آن قلب «دل» انسانی می‌باشد، در همه افراد به صورت فطری و بالقوه وجود دارد و زمینه رشد می‌طلبد. هدف اسلام از تربیت عاطفی هدایت و راهنمایی عواطف انسان به منظور رساند او به کمال است و کمال انسان قرب به خداست.لذا تربیت عاطفی قصد دارد تحت اراده و هدایت مربی، انسان را به حدی از رشد عاطفی برساند که همه عواطف خود را جهت رضای خدا و تقرب به او بکار گیرد. بدین منظور کلیه عواطف باید به گونه‌ای پرورش یابند و کنترل شوند که تحت فرمان عقل و شرع قرار گیرند تا موجبات رساند او به ثبات عاطفی یا تعادل عاطفی فراهم آید.واژه‌های کلیدی: قرآن، اسلام، تربیت، سیره، سنت، کودکان، رفتارهای عاطفی، محبت، حسادت، اضطراب، خشم، شادی،تربیت دینی و اخلاق .

چکیده :یکی از موثّرترین پدیده‌های هیجانی که توسط خالق هستی به انسان داده شده شادی و نشاط است.اسلام مخالف شادی نبوده و آن را از جنس غفلت نمی‌داند، چرا که با بیان " اوقات السرور خلسه" آدمی را به استفاده از آن تشویق می‌کند، و از طرفی دیگر برای آن ملاک و حدودی نهاده است که از آنها با عنوان عوامل و موانع شادی یاد می‌کنیم که با رعایت آن‌ها آثار مثبت و مهمِ آن در زندگی ظهور می‌کند. و چه بسا حدود مزبور از سوی انسان‌ها مورد غفلت واقع گردیده در نتیجه، شادی، کارایی لازم خود را از دست داده و آسیب‌های حاصله از آن نصیب آدمی می‌شود. ملاک شادی در کلام امام علی? بسط خاطر و آرامش درونی خوانده شده است که مطابق با فطرت پاک انسان بوده و در بسیاری از امور راهگشاست. با توجه به اینکه نوع بینش و نگرش انسان به دنیا و حوادث واقعه در آن، تاثیر مهمی در کاهش یا افزایش شادکامی انسان دارد سهل‌ترین راه وصول به شادکامی دین‌مداری است.روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز به شیوه کتابخانه‌ای- مکتوب و دیجیتال- و با ابزار فیش‌‌برداری از کتب به سامان رسیده است.نتایج تحقیق حاضر نشان داد که شادی از دیدگاه امام علی? حالتی است که بر اثر آن آدمی در درون احساس انبساط و آرامش کرده که زمینه‌ساز فعالیت بیشتر در مسیر ادای وظایف انسانی می‌گردد. امام علی? باور‌های دینی، رفتار‌های اخلاقی مثبت، برخی عناصر مادی و لذت‌های طبیعی را از عوامل شادی شمرده و در مقابل، آسیب‌های اخلاقی، عملی، اقتصادی، طبیعی و آسیب‌های خیالی و ماورائی را از موانع شادی یاد کرده است. با توجه به نظریه شعور جمعی که بیانگر این است: شادی و اندوه انسان به دیگران نیز سرایت می‌کند، رعایت آدابی که در بیان پیشوایان دین برای شادمانی، بیان شده است را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهد چرا که با رعایت آن‌ها بهره‌مندی آدمی از شادی بیشتر می‌شود. از آثار شادی در زندگی می توان از آمادگی برای عبادت، برقراری روابط صحیح اجتماعی، انبساط روحی، سلامتی جسم، افزایش قدرت عقل، موفقیت در تحصیل و کم شدن تعلقات نام برد. سخن آخر اینکه امام علی? یکی از اساسی‌ترین راه‌های دست یابی به شادمانی را رضایت از خدای تبارک و تعالی در تمامی مراحل زندگانی می‌داند.

شادی یکی از حالات روحی است که بیشتر از هر حالت دیگر برای انسان تجربه کردن آن لذت بخش می باشد. لذا شادی و بدست آوردن آن از دیرباز مورد توجه انسان بوده و تمامی تلاشهای وی در زندگی در جهت یافتن و حفظ این حالت مهم روحی می باشد. روان شناسان با توجه به تحقیقاتی که انجام داده اند، شادی را یکی از عوامل بسیار مهم برای کارایی بیشتر و زندگی بهتر دانسته اند. اما با توجه به اینکه مسلمانان اعتقاد دارند که دین اسلام به عنوان آخرین دین الهی، حاوی دستورات کاملی در تمامی زمینه های روحی و معنوی بوده و پاسخگوی تمامی نیازهای بشر می باشد، باید دید که آیا در دین اسلام به شادی اهمیت داده شده است یا خیر؟ در فصل اول کلیات تحقیق ارائه شده، در فصل دوم از منظر روان شناسی به مباحثی از جمله اثرات شادی، عوامل مهم موثر بر شادی و عدم آن و ارائهء نتایج تحقیقات صاحب نظران در این زمینه پرداخته ایم. در فصل سوم در سه بخش به موضوع شادی پرداخته ایم. در بخش اول به بررسی آیات و روایات پرداخته ایم و در برخی موارد اقوال مفسران را نیز آورده ایم. در بخش دوم برای روشن تر شدن مفهوم شادی، مفهوم مخالف آن یعنی حزن و اندوه در قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم روایات تکمیلی در زمینهء شادی را مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل چهارم در دو بخش مطالب را تجزیه و تحلیل کرده ایم. در بخش اول به بررسی کلید واژه های قرآنی از منظر علم معنا شناسی پرداخته و مقایسه ای تطبیقی از علم روان شناسی با مفاهیم قرآنی و روایی انجام داده ایم و در بخش دوم پژوهش های عرصه ای خود را در زمینهء عوامل موثر بر شادی آورده و به تجزیه و تحلیل داده های آن پرداخته ایم. و در فصل پنجم به نتیجه گیری از مباحث مطرح شده در فصول قبل پرداخته و راهکارهایی عملی برای دستیابی به شادی در زندگی ارائه نموده ایم. با بررسی این موضوع در آیات وروایات، نتایج زیر بدست می آید: - قرآن و روایات نه تنها شادی را تجویز می کنند بلکه آنرا هدفمند، مطابق با اهداف متعالی و کمالی انسان قرار می دهد و برای شاد بودن راهکارهای عملی ارائه می کند. - قرآن و روایات با مواردی از شادی مخالف است که موجب غفلت از یاد خدا، سرمستی و سرکشی از فرامین حق، سبکسری و تمسخر دیگران و فراموشی آخرت باشد. - قرآن و روایات در مدار حق قرار گرفتن و مومن بودن به دستورات الهی و بکار بستن آنها را در زندگی از بهترین راهکارهای عملی شادی در زندگی معرفی می کنند.

شادی یکی از حالات روحی است که انسان بیشتر با آن سرو کار دارد ؛ شادی و بدست آوردن آن از دیرباز مورد توجه انسان قرارگرفته است ، اما روش علمی و تحقیقاتی در مورد شادی از چند دهه بیشتر نمی گذرد . روان شناسان با توجه به تحقیقاتی که انجام داده اند شادی انسان را یکی از عوامل بسیار مهم برای کارآیی بیشتر و زندگی بهتر وی دانسته اند . اما با توجه به اینکه مسلمانان عقیده دارند که دین اسلام ، آخرین دین الهی است و حاوی تمامی نیاز های معنوی بشر می باشد آیا در دین اسلام به شادی اهمیتیداده شده است یا خیر؟ از طرف دیگر با یک نگاه سطحی به قرآن و برخی روایات به این نتیجه می رسیم که اسلام علاوه بر اینکه روی خوشی به آن نشان نداده در برخی موارد شادی را هم مذموم می شمارد .بر این اساس در این تحقیق طی پنج فصل به بررسی ، روان شناسی شادی از منظر قرآن و روایات پرداخته شده است . در فصل اول کلیات تحقیق ارائه شده ، در فصل دوم برای روشن تر شدن مفهوم شادی ، مفهوم مخالف آن یعنی حزن و اندوه درقرآن و روایات به صورت گذرا مورد بحث قرار گرفته است . در فصل سوم شادی از نگاه روان شناسی بررسی شده که شامل : اثرات شادی ، عوامل شادی ، و ارایه ی نتایج تحقیقات صاحب نظران روان شناسی می باشد . که با توجه به اهمیت موضوع برخی از آیات و روایات در این زمینه آورده شده انددر فصل چهارم کلید واژه های شادی در قرآن همچونفرح و سرور مورد تحقیق قرار گرفته اند و در برخی از موارد اقوال مفسراننیز آورده شد . در فصل پنجم شادی از نگاه روایات بررسی شد . در این فصل به تناسب موضوع به بررسی عوامل شادی ، انواع شادی ، نتایج شادی و ...پرداخته شد .با بررسی این موضوع در قرآن و روایات ، نتایج زیر به دست می آید : -قرآن و روایات معصومین نه تنها مخالف با شادی انسان نیست بلکه شادی را در زندگی تجویز می نماید . -قرآن و روایات نه تنها شادی را تجویز می کند بلکه آن را هدفمند ، مطابق با اهداف متعالی و کمالی انسان قرار می دهد -قرآن و روایات با آن دسته از شادی هایی مخالف است که موجب غفلت از یاد خدا ، سبکسری ، تمسخر دیگران و فراموشی آخرت باشد .

هدف کلی پژوهش حاضر، بررسی سبک زندگی از منظر امام علی(ع) در زمینه سلامت روان بوده است. اهمیت این موضوع از آنجا آشکار می شود که با وجود پیشرفت علم و تکنولوژی دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند راه حل مناسبی را جهت بهبود و حفظ سلامت روانی انسانها ارائه دهند و تعداد مشکلات اجتماعی چون اضطراب، افسردگی، به پوچی رسیدن و خودکشی و... ، همچنین بیماری‌هایی چون کبر وغرور، ریا، خود بزرگ بینی، ترس‌های واهی و ... ، رو به افزایش است. و حتی آنهایی که در رفاه کامل به سر می برند، به دنبال گمشده ای به نام خوشبختی و سعادت می‌گردند. و حتی آنهایی که در رفاه کامل به سر می‌برند، به دنبال گمشده ای به نام خوشبختی و سعادت می گردند. در مقاله حاضر تلاش شده است و با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاه اسلام پیرامون موضوعاتی چون سلامت روان، بیماری‌های روانی و سبک زندگی مبتنی بر سلامت روان، با استناد به آیات قرآن و روایات شیعی، روشن گردد و سپس تحلیل و طبقه بندی شده است و در بخش پایانی نگاه امام را در مورد راه‌های بهبود سلامت روانی و رفع بیماری‌های روان بیان کند. از نظر امام، خوشبختی واقعی در گرو ایمان به خدا و دست‌یابی به رضای اوست و با توجه به سنت و روایات امام علی(ع) در زمینه سلامت روان، می‌توان گفت که انسان سالم از نظر این بزرگوار، کسی است که در رابطه با خدا، رابطه با خود و رابطه با مردم تعادل مناسبی را برقرار کند و عوامل آسیب‌زا روانی از نظر امام، شامل این موارد است: کفر، نفاق، شرک، شک، قساوت قلب، ریا، عجب و خودپسندی، کبر و غرور، سوءظن، حقد و کینه، حسد، دنیادوستی، خشم و غضب، غفلت و بی‌خبری، وسوسه و اندیشه انحرافی، ناامیدی، طمع، ترس، اندوه، گناه و خیانت، امام علی(ع) برای درمان بیماری‌های روانی، راه‌هایی را معرفی می‌کند از جمله: ایمان، صبر، عبادت، دعا، قرآن و بهره گرفتن از آن، تقوا، توکل به خدا، توبه، تفکر و اندیشیدن در چگونگی خلقت خود و آفرینش و قدرت خدا و دوری از گناه.

چکیدهشادی از منظر آیات و روایاتبه کوششفاطمه افشارپورعدّه‌ای همیشه بر این بوده اند که اسلام را دین غم و اندوه معرفی کنند و وجود هر گونه شادی و نشاط را در این دین انکار نمایند، حال آن‌که، با نگاهی محقّقانه و واقع‌بینانه به دین مبین اسلام، می‌توان دریافت که این دین، نه تنها با شادی و نشاط مخالفتی ندارد، بلکه در سایه‌ی تعالیم بلند خود شادمانی حقیقی را برای انسان به ارمغان می‌آورد، وجود احادیثی در خصوص تأیید عنصر شادی، ثواب و پاداش شاد کردن دیگران، و احادیثی که برای دست یابی به شادمانی راه کار ارائه می دهند، و نیز برخی آیات قرآنی که به امر شادی توصیه می کنند، این امر را اثبات می نماید.لیکن در اسلام، شادی بر اساس اصول و ضوابطی به دو نوع پسندیده و ناپسند تقسیم می‌شود، و بدیهی است که تنها شادی‌های پسندیده مورد تأیید آیات، روایات و فقه اسلامی قرار دارد.کلید واژه‌ها: شادی، اسلام، قرآن، روایات.

یکی از مهم ترین نیازهای بشر شادی و شاد زیستن است . اما امروزه با کمال تاسف مشاهده می شود که عده ی زیادی – به ویژه از میان قشر جوان – به علل گوناگون به جای روی آوردن به شادی های حقیقی و برخورداری از لذتهای معنوی گمشده خود را در میان برنامه هایی مانند موسیقی ، مجالس مختلط ، پارتی ها ، قمار ، مشروبات الکی ، قرص های روان گردان و ... می جویند .از طرف دیگر در دین اسلام که منطبق بر فطرت است به این نیاز انسان توجه شده است اما متاسفانه در رویکرد مباحث دینی شادی مورد غفلت و کم توجهی قرار گرفته است این در حالی است که در آموزه های دینی به طور گسترده ای به روشهای شادی پرداخته شده است و هدف تحقیق حاضر بررسی این روشها در قالب آیات و روایات است . روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوایی است که برای انجام این تحقیق ابتدا واژه های مترادف با شادی و غم استخراج و با استفاده از نرم افزارهای گنجینه روایات نور و جامع تفاسیر آیات و روایات مرتبط با شادی استخراج گردیده است و با روشهای نقلی و عقلی اطلاعات پردازش شده است .روشهایی که در آیات و روایات در مورد ایجاد شادی توصیه شده است به سه دسته روشهای شناختی (تخریب حصارهای غم ، امید ، مثبت اندیشی ، خودشناسی ،مژده و بشارت ، تعجب و شگفتی ، هدفمندی ، واقع نگری و رضایت مندی) ، روشهای رفتاری (بهره گیری و بهره مندی از موهبت های الهی ، آراستگی و خودآرایی ، کار ، کمک و نوع دوستی ، هدیه دادن ، گشاده رویی و خوشخویی ، روابط و پیوندهای خانوادگی و اجتماعی ) و روشهای شناختی – رفتاری (مذهب و دین ، به وضع موجود نگریستن ، سلامتی ، وضعیت اقتصادی ، رویکرد به ادبیات و هنر ، بخشوده شدن و بخشودن) را نام برد .در مجموع از بررسی آیات و روایات چنین استنباط می شود که نه تنها شادی نهی و انکار نشده ، بلکه روشهای مختلفی برای ایجاد آن بیان شده است که ارتباط بین این روشها و شادی در تحقیقات متعدد تایید شده است .

این تحقیق تحت عنوان عوامل شادی از منظر اخلاق اسلامی به دنبال آن است تا با تمسک به قرآن کریم و منابع مختلف نفسیری و سیره معصومین و همچنین منابع روانشناسی و ... مساله شادمانی را مورد مداقه قرار دهد.دراین پژوهش سعی در این بوده است که با ارائه تحقیقی مسئله پژوهانه از روش تحقیق کتابخانه ای بهره برده شود. که پس از تجزیه و تحلیل مطالب نتایج ذیل حاصل گردید:شادی یکی از نیازهای انسانی است و همه آن را می فهمند. ولی نگاه حاکم بر آن از منظر دین تنها حکم وسیله و مشوقی را دارد که انسان را بسوی هدف اصلی که سعادت واقعی انسان است هدایت کند.د بحث ملاک و میزان شادمانی ، نکته مهم توجه به مفهوم بسط و انبساطی است که در مفهوم شادی نهفته شده و این بسط معمولاً در حیطه ادراکات انسان صورت می گیرد.پیامدهای شادمانی: 1- آمادگی برای عبادت 2- ایجاد انگیزه برای فعالیت 3- تقویت اراده 4- حفظ سلامتی 5- افزایش قدرت عقل و ...یکی از مسائلی که برای هر انسانی قابل لمس است، همراه بودن غم و شادی است که در روایات نیز تصریح شده است.از ابواب مهم حدیثی در اسلام ادخال سرور است ،‌ که سیره عملی اهل بیت علیهم السلام موید همین معناست.عوامل مهم و تاثیر گذار بر شادی:الف: عوامل درونی: 1- نگرش عقلی 2- حضور در زمان حال 3- کرامت نفس و ...ل عوامل بیرونی: 1- ذکر 2- میهمانی 3- صله رحم و معاشرت 4- کار و تحرک و ...در پایان به این نتیجه گیری می رسیم که در حقیقت بهترین و کامل ترین شادمانی حضور در محضر خداوند، و احساس اتصال با اوست . که این معنا فقط با رعایت قوانین الهی و افزایش بصیرت میسر می گردد. بنابراین عوام و مراحل مختلف شادی همگی زمینه ساز این حضور است.

هدف از این پژوهش بررسی موانع بروز رفتار شادمانه به خصوص رفتارهای شاد جمعی در ایران پس از انقلاب اسلامی است. همواره بروز رفتارهای جمعی شاد با فرهنگ، آداب و رسوم، عرف و قوانین حاکم بر آن جامعه متناسب بوده است. از آنجائیکه یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده‌ی ایجاد رفتارهای اجتماعی شاد، تفکرات غالبی و مسلّط برخی از دین‌داران در جامعه است، در این پژوهش سعی شده است تا نسبت شادی و تفکر دینی مسلّط در ایران پس از انقلاب اسلامی ارزیابی گردد.دین به‌عنوان یک نهاد در کنار سایر نهادها در زندگی مردم در ایران معاصر هم‌چنان نقش پررنگی دارد. ارزش‌ها، هنجارها، و احکام دینی ارائه شده از طریق متفکران دینی به‌عنوان یکی از نیروهای دینی مهم و تأثیرگذار، نقش مهمی در شکل‌گیری و جهت‌دهی زندگی دینی مردم ایفا می‌کند. در این پژوهش از دیدگاه‌ محدثی در بخش چارچوب نظری بهره‌ برده‌ایم که گرایش‌های دینی موجود در ایران معاصر را به سه گرایش محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، و بازسازی-گرایی دینی تقسیم کرده است. در بخش یافته‌های تحقیق با تکیه بر روش اسنادی مجموعه‌ی کتب، مقالات و آرای صاحب‌نظران در حوزه‌ی دین و نیز فتاوای مراجع تقلید در باب مظاهر شادی، مطالعه و دسته‌بندی شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر شامل تمامی نقطه نظرات صاحب‌نظران و کارشناسان در حوزه‌ی دین و فتاوای مراجع تقلید شیعه‌ی ایرانی است که در سه دهه‌ی اخیر در خصوص شادی دیدگاه‌هایی را ارائه نموده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان‌گر آن است که گرایش دینی محافظت‌گرایی به عنوان یک گرایش مسلّط در جامعه ارزیابی شده است که با نگاهی منفی سعی در محدود کردن رفتارهای شادمانه در جامعه دارد. لذا محافظت‌گرایان اصل را بر نفی رفتارهای اجتماعی شادمانه می‌گذارند و عموماً این‌گونه رفتارها را برنمی‌تابند. در مقابل گرایش ترمیم‌گرایی نگاهی مشروط به شادی دارد و شادی را به نحوی نسبی مورد تأیید قرار می‌دهند بنابراین، رابطه‌ی آن‌ها با شادی مشروط به شرایطی است که آنان مدنظر دارند و در مواردی خاص ممکن است قیودی را مطرح کنند. نهایتاً دیدگاه بازسازی‌گرایی نگاهی مثبت به بروز رفتارهای شادمانه در جامعه‌ی ایرانی در دوره‌ی پس از انقلاب اسلامی دارد. بازسازی-گرایان دینی اصل را بر تأیید و ترویج شادی و رفتارهای شادمانه می‌گذارند. کلید واژه ها:شادی، رفتار شادمانه، محافظت‌گرایی دینی، ترمیم‌گرایی دینی، بازسازی‌گرایی دینی

ما برای تمیز دادن کارهای مجاز از غیر مجاز و برای رهایی از مغلوب شدن روحانی و طبیعی خود توسط تمدن نوین نیاز به خودشناسی داریم. بررسی اندیشه فلاسفه بزرگ یکی از زمینه های مهم ترویج افکار آنان و بسترسازی مناسب به منظور بهره برداری از آرای آنان در زمان حاضر می باشد. از سویی چون افلاطونبه عنوان بزرگترین فیلسوف یونان باستان و یکی از تأثیر گذارترین آن ها در انسان شناسی و اخلاق است بر آن شدیم تا با بیان نظریات او در باب انسان شناسی، غایت مورد نظر او یعنی الهی و جاویدان شدن را که با اسلام نیز سنخیتی دارد مدنظر قرار دهیم. این پژوهش با استناد به آثار اصلی افلاطون، در هشت فصل گردآوری شده است و به چرایی آفرینش انسان، ابعاد وجودی انسان و اصل بودن نفس او به عنوان اصول انسان شناسی و به بحث تربیت و معرفت برای دستیابی او به خیر جاویدان، خداگونه شدن در سایه فضیلتمندی و نیل به سعادت و نیکبختی و تقرب به عنوان نتایج آن پرداخته است. از آن جایی که افلاطون جامعه را محمل رسیدن فرد به کمال می داند مراتب اجتماعی انسان ها و آرمانشهر افلاطون و ضرورت وجود یک فیلسوف به عنوان سکاندار این جامعه را نیز به بحث گذاشته ایم و در نهایت به این جمع بندی رسیده ایم که: انسان شناسیمبنایی برای نظریه اخلاقی است و نیل به یک زندگی خوب مستلزم شناخت انسان و کسب علوم و دانشی خاص است