جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قاضی ضیاءالدین نورالله بن سید شریف الدین (یا سید شرف الدیم) بن سید ضیاءالدین نورالله بن سید شمس الدین محمد شاه (صاحب مزار در شوشتر) ابن مبارزالدین منده بن جمال الدین حسین بن امیر نجم الدین محمود مرعشی حسینی شوشتری، معروف به "امیر سید" و "شهید ثالث" که به سال 956 ه ق در شوشتر زاده شد و به سال 1019 ه ق در "لاهور" بر اثر سعایت مخالفان مکتب اهل البیت (علیهم السلام) به درجه رفیعه شهادت نایل آمد. نسب این عالم بزرگوار با بیست و یک واسطه به سید علی مرعشی، و با بیست و شش واسطه به حضرت امام سجاد زین العابدین علی بن الحسین (علیهما السلام) می رسد.

این مقاله توسط احمد نیلی احمد آبادی نوشته شده و به بررسی تفسیر کلامی ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه می پردازد.

کتاب مورد بحث این مقاله در سال 1376 ه.ش برای اولین بار توسط یکی از موسسات فرهنگی چاپ و منتشر گردید. بیشتر کارهای تحقیقاتی عیون الحکم در مجمع احیاء فرهنگ اسلامی صورت گرفت و پیشنهاد چاپ توسط مجمع به آن موسسه محترم داده شد، ولی هنگام چاپ، هنوز کارهای تحقیقاتی کتاب به پایان نرسیده و چهرۀ کتاب کاملا مشخص نشده بود، و تنها ظاهر کتاب با مقدمۀ جالب آن باعث اقدام به تحقیق و چاپ آن شده بود، و بنا به وعده ای که در امر تحقیق کتاب و بررسی نهایی آن به محقق آن داده بودم، کار بازنگری و تطبیق بر نسخه ها و نوشتن مقدمه را آغاز نمودم، و برای تخریج احادیث کتاب از معجم الفرس غررالحکم استفادۀ فراوان نمودم، و از این طریق رازهای نهان کتاب آشکار شد.

استاد علامه محمدتقی جعفری به سال 1304خورشیدی در شهر تبریز متولد شد و پس از تحصیلات عالیه ی علوم اسلامی در شهر تبریز، طهران، قم و نجف اشرف در محضر آیات عظام میرزا فتاح شهیدی، شیخ محمدرضا تنکابنی، شیخ کاظم شیرازی، سیدعبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و سید محسن حکیم کسب فیض نمود. در همان سنین جوانی به اجتهاد دست یافت و در فلسفه و عرفان نیز در محضر دست فیلسوف شرق آقا میرزا مهدی آشتیانی در طهران و عارف متاله شیخ مرتضی طالقانی در نجف اشرف کسب فیض نمود و سرانجام در شمار فلاسفه ی شهیر عصر درآمد و واجد شهرت بین المللی گردید. تا حال حاضر بیش از هشتاد اثر از استاد به طبع رسیده است و چا بعضی از آنان همچون شرح مثنوی در 15جلد مکرراً تجدید گردیده است. ضمناً تحت نظارت ایشان و طی 12 سال کاملترین کشف الابیات مثنوی مولوی در 4 جلد رحلی تحت عنوان «از دریا به دریا» به طبع رسیده است.

اگر به تاریخ جهان از جنبه فن خطابه بنگریم، و بشرح حال اعاظم خطیبان ملتها نظر بیندازیم، بدون تردید بعنوان این مقاله که: علی بزرگترین خطیب تاریخ است اعتراف خواهیم کرد. این دعوی نه از روی تعصب دینی است، و نه تعبدی فکری، و حتی اثبات این خصیصه را هم فضیلت تامه، برای علی نمی دانیم، چه او چنان آراسته به فضایل و کمالات است، که خطیب بودنش در مقابل سایر محسناتش، یکی از هزار، و اندکی از بسیار است. توضیح عنوان مذکور مستلزم بیان چند امر بعنوان مقدمه است، که بی آن اذهان را متوجه حقیقت موضوع نمی کند، و آن نخست تعریفی باجمال از خطابه و خطیب، دوم، صفات و خصایص خطیبان بزرگ، سوم نحوه کار آنها و در آخر مقایسه با حضرتش. کمال بحث در این مسائل به حجم کتابی نیازمند است، و از عهده مقاله ای، هر چند طولانی، برنیاید. ولی چون در حد گفتاری محدود مورد تقاضاست، ناگزیر مقصود فشرده و فهرست وار ذکر کرده، باشد که ضمن ادای تکلیف، خوانندگان هوشمند را اشارتی کافی باشد.

سخن هر کس به همان دنیایی تعلق دارد که روح گوینده اش به آنجا تعلق دارد. طبعا سخنی که به چندین دنیا تعلق دارد، نشانگر روحیه ای است که در انحصار دنیای خاصی نیست.

در قرن اخیر که گروهی از شرق شناسان مغرب زمین تتبع و بحث های خود را به ادبیات عرب اختصاص دادند، بر سر مساله هایی چند بین آنان پیکار در گرفت. هر دو دسته به خاطر روشنگری حقیقت، و یا به کرسی نشاندن سخن خود، تا آنجا که توانستند برابر یکدیگر ایستادند. پس از آنکه سالها این بازار را گرم نگه داشتند، اندک اندک گروهی از ادیبان و فاضلان مشرق زمین –عرب یا جز عرب- که نخست تماشاگر معرکۀ آنان بودند خود نیز به میدان آمدند و هریک به طرفداری دسته ای برخاستند. یکی از این مساله ها این بود که آیا گفته های شاعران و خطیبان عرب پیش از اسلام و نیز عصر پیغمبر و خلفا تا پایان حکومت امویان از صنعت های لفظی و معنوی برخوردار بوده است؟ یا فرهنگ اسلامی پس از پیمودن دوران رشد و آمیختن با دیگر فرهنگ ها، مخصوصا فرهنگ یونان و ایران به چنین هنرهایی آراسته شد.

سروری امام متقیان و امیرالمومنین حضرت علی(ع) در تمام عرصه های فضایل مورد اتفاق همگان است، پیشوایی و یکه تازی او در گسترۀ "کلمه" و "کلام" با نگاهی گذرا به میراث مکتوبی که امرزه با نام او در دسترس ماست، آشکارتر می شود، چرا که سخن علی(ع) به لحاظ لفظ و محتوا در سطح و درجه ای والا قرار دراد، در گفتار او رنگی از علم خدا و بویی از گفتار مصطفی(ص) است.

آنچه در این مقاله از دید خواننده گرامی می گذرد مروری است بر زندگانی شیخ اسعد شفروه اصفهانی، مولف کتاب ارزشمند "مطلع الصباحتین و مجمع الفصاحتین"، همراه با معرفی کتاب وی از دید تاریخی، مطالب مندرجه آن، سبک تالیف، نسخه های کتاب و اهمیت آن، و دیگر مطالبی که به گمان نگارنده، ذکر آنها در معرفی یک اثر و صاحب آن، مناسب و ضروری بنظر می رسد.