جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

افتتاح الدعوة، تأليف نعمان بن محمد تميمى مغربى، معروف به قاضى نعمان (متوفى 363ق)، به زبان عربى از مهم‌ترين آثارى است كه درباره تاريخ فاطميان و حوادث و اتفاقات آن نوشته شده است. نزدیکى زمان مؤلف به زمان دعوت فاطميان و اهميت رساله، موجب شده كه «افتتاح الدعوة» منبع تمام نوشته‌هاى مورخان اسماعيلى و غير اسماعيلى بعدى واقع شود. کتاب، مشتمل بر یک مقدمه كوتاه از مؤلف و متن اثر است كه در ضمن 38 عنوان كه با لفظ «ذكر» آغاز شده، نگارش يافته است. عصر فاطميان (297 - 567ق)، یکى از مستندترين ادوار تاريخ اسلام است. این دوره را اغلب به عصر طلايى اسماعيليه توصيف كرده‌اند. در این دوران تفكر و ادبيات اسماعيلى به اوج خود رسيد. بسيارى از تاريخ‌نگاران و وقايع‌نگاران مسلمان در دوره ميانه اسلامى درباره فاطميان به نوشتن مطالبى پرداختند. منابع تاريخى مربوط به فاطميان به دو دسته تقسيم مى‌شوند: 1. منابع اسماعيلى؛ 2. منابع غير اسماعيلى. از بين منابع تاريخى اسماعيلى، تأليفات قاضى نعمان (م 363ق) نویسنده و داعى و قاضى‌القضات دولت فاطميان كه در مقامات مختلف به خدمت چهار خليفه نخستين فاطمى پرداخته، از اهميت بسيارى برخوردار است. قاضى نعمان بعد از آنكه به خدمت فاطميان پيوست، تأليفات زيادى در مورد فاطميان از خود برجاى گذاشت كه بعضى تاريخى و بعضى فقهى و بعضى كلامى است. مهم‌ترين تأليف تاريخى قاضى نعمان رساله «افتتاح الدعوة» مى‌باشد. این کتاب اولاً تاريخچه اوضاع و احوالى است كه زمينه‌ساز استقرار خلافت فاطمى بوده است. بسيارى از مورخان از تشكيل دولت فاطمى و دعوت آنان سخن به ميان آورده‌اند، ولى تأليف قاضى نعمان از ديگر تأليفات متمايز است و داراى ويژگى‌هاى منحصربه‌فردى در ارتباط با تاريخ تشكيل خلافت فاطميان مى‌باشد. ثانياً در این کتاب فقط به مسائل مربوط به تشكيل خلافت فاطميان پرداخته شده است؛ بدون اينكه به حوادث تاريخى معاصر آن كه ارتباطى با دعوت و تشكيل خلافت فاطميان نداشته، بپردازد. ثالثاً قاضى نعمان در خدمت فاطميان و قاضى‌القضات آنها بوده است؛ بدين‌رو امكان دسترسى به اطلاعات تاريخى آنان را داشته و خود در اكثر این حوادث حضور داشته است. این کتاب منبع آثار پس از خود بوده است. اكثر مطالبى كه ابن اثير در «الكامل في التاريخ» در مورد دعوت فاطميان در مغرب آورده از «افتتاح الدعوة» گرفته است. فصل مربوط به دولت عبيديان در تاريخ ابن خلدون، خلاصه‌اى است از آنچه قاضى نعمان در کتابش آورده است. مقريزى در «اتعاظ الحنفاء» در قسمت‌هایى عين عبارت و در بعضى موارد خلاصه‌اى از متن «افتتاح» را مى‌آورد. قاضى نعمان در این رساله از مطلبى كه مستند و مورد وثوق مى‌باشد، سخن به ميان مى‌آورد و مطالب اسطوره و محل اختلاف و مشابه آن را كه در دعوت يمن و مغرب بوده نمى‌آورد. او در بيان مطالب، بر اسناد معاصر با وقايع تكيه مى‌كند. تغييرات سياسى - اجتماعى عميقى را كه دعوت ابوعبدالله شيعى در سرزمين بربرهاى كتامه ايجاد كرده، به‌صورت دقيقى آورده است. به جهت آشنايى با فضاى ذهنى نگارنده کتاب، لازم به توضيح است كه در نيمه دوم قرن دوم هجرى، فرقه اسماعيليه با اعتقاد به امامت اسماعيل، پسر امام جعفر صادق(ع) شكل گرفت. با توجه به سابقه مهدویت، اسماعيليان از ابتداى تأسيس تاكنون، عقايد ويژه‌اى در باب مهدویت مطرح نموده، افرادى را به‌عنوان مهدى معرفى كرده و اصلاح‌هایى در خصوص آنان انجام داده‌اند. ابوحوشب و ابوعبدالله شيعى، مهم‌ترين داعيان اسماعيلى در يمن و افريقيه بودند. ابوعبدالله پس از آنكه در حج، خود را به قبيله كتامه نزدیک كرد به‌همراه آنان به افريقيه رفت و كار دعوت را با شدت تمام ادامه داد. وى كه برای مهدى دعوت مى‌كرد، برای جلب قبيله كتامه احاديثى جعل كرد تا آنان را به مهدى معتقد نمايد. علاوه بر ابوعبدالله، ساير مدعیان نيز وعده ظهور مهدى را به مردم مى‌دادند. ابن‌حوشب در يمن به مردم گفت: ظهور مهدى نزدیک است، بايد آماده خروج باشيد. جمعى از اهل عراق به ايشان پيوستند، قوى‌حال شدند و اموال را بين خود تقسيم نمودند. کتاب با ذكر دعوت حسن بن فرح بن حوشب مشهور به «منصور يمن» كه از ائمه فاطمى بوده و از او تعبير به «مهدى» مى‌شود، آغاز شده است. نویسنده، این بخش را با ذكر بيتى از یک شاعر نامعلوم و نيز احاديثى درباره منصور آغاز كرده و سپس احوال فتوحات و اتفاقات عصر فاطمى را یک‌به‌یک تا زمان تأليف کتاب ذكر كرده است.

صداقت از دیدگاه آیات و روایات موضوع این تحقیق است که صدق عبارت است از مطابقت کردن گفتار با اعتقاد انسان و آنچه که از آن خبر می دهد. این موضوع با هدف افزایش اطلاعات و آگاهی افراد جامعه و نیز با اهمیت جلوه دادن این فضیلت بزرگ اخلاقی ارائه شده است. ضرورت این بحث از آنجا نشأت می گیرد که با توجه به اینکه دین اسلام اهمیت زیادی برای آن قائل شده است و نیز در آیات و روایات بسیار زیادی به آن اشاره شده است، در بین افراد جامعه کمتر به آن اهمیت داده شده است. این پایان نامه در سه بخش تهیه و تنظیم گردیده که هر بخش آن دارای چند فصل است. تا ان شاء الله افراد با مطالعه آن آگاهی کافی را در این زمینه بدست آورند. این تحقیق براساس روش کتابخانه ای تهیه شده که در آن از کتب روایی، تفسیری و اخلاقی استفاده گردیده است. آنچه برآیند بخش اول است را می توان اینگونه بیان کرد که؛ صدق مطابقت کردن گفتار با اعتقادات است که به شش شاخه تقسیم می شود از جمله آن می توان به صدق در گفتار، صدق در نیت و قصد و اراده و عزم و... اشاره کرد. برخی از بزرگان و علمای دین با تمسک به قرآن و احادیث معصومین? در رابطه با مراتب صدق نظراتی را بیان نموده اند. و نیز باید اشاره کرد برخی از انگیزه ها و صفات باعث می شود که انسان به راستگویی روی بیاورد که از جمله آن می توان به عقل، اعتماد به نفس و شجاعت و... اشاره کرد. در بخش دوم به ارزش و اهمیت صدق از دیدگاه آیات و روایات اشاره شده است. بخش سوم پیرامون آثار و مستثنیات صدق می باشد که آثار آن از دو جنبه فردی و اجتماعی بررسی شده است و در قسمت مستثنیات به مواردی که راست گفتن جایز نیست اشاره شده است.

در این پایان نامه، نخست انواع استفاده از قرآن درنظم پارسی یعنی اشاره، تلمیح، تضمین، تحلیل،اقتباس و تمثیل بیان شده است؛ سپس موارد استفاده در چند فصل تحت عناوین ذیل گردآوری و تنظیم شده اند: توحید، معاد، نبوت، خلقت، قرآن، اخلاق طیبه و موضوعات متنوع دیگر.

صد عن سبیل الله در تفاسیر وکتب لغت دارای دو معنا است؛ اعراض از راه خدا، و باز داری از آن. در معنای اول جنبه فردی و شخصی پیدا می کند ولی در معنای دوم به اجتماع و افراد ارتباط پیدا می کند زیرا افرادی درصدد بازداری افراد دیگر از راه خدا هستند. و در این تحقیق معنای دوم بیشترمورد لحاظ است . آیات، صد عن سبیل الله را به گروههای مختلف اسناد می دهد که در یک تقسیم بندی می توان گفت عبارتند از: شیاطین جنی و انسی. و تبلور هرکدام از این دو به ترتیب در ابلیس و دار و دسته او از جنیان، وکفار و پیروان آنها از انسانها می باشد. که همه اینها برای بازداری از راه خدا و به انحراف کشاندن دیگر انسانها، از هیچ کوششی دریغ نکردند از وسوسه های شیطانی گرفته تا تکذیب آیات خدا و افتراءبه خدا و بدعت در دین و ترویج شبهات که ناشی از تحریف حقایق است و اعمال دیگر، که هر کدام می توانند مصداقی از مصادیق صد عن سبیل الله به شمار آیند که عمده مصادیق را نیز تحت بررسی درآیات قرار دادیم. و ملاک ومعیاری که برای انحراف و بازداری از راه خدا، می توان بیان کرد عبارت است از تضعیف حق و در نتیجه محو و نابودی آن وتقویت باطل وترویج آن، از طریق تضعیف ایمان مردم به حق و سلب آن، تا سرانجام جامعه ای پدید آورند که در آن در امیال و خواهشهای حیوانی و نفسانی ضد راه خدا نائل شوند. که در این میان به ضرورت هوشیاری مؤمنان و همه انسان های طالب حق، پی می بریم.

در این تحقیق سعی بر آن شده که جایگاه رفیع حسن خلق در خانواده و نظام آموزشی و ادارات و اجتماع و مدیریت بیان شود و علت تأکید قرآن و روایات بر حسن خلق بررسی می شود. یکی از نکات اساسی در پیشرفت اسلام در آغاز و ادامه آن آراسته بودن رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین ( ع) به این صفت گرانبها می باشد. اولین جایی که انسان طعم خوش حسن خلق را می چشد و چگونگی آن را یاد می گیرد کانون گرم خانواده می باشد و پدر و مادر دو عنصر اصلی در خلق و آموزش حسن خلق به فرزندان می باشند. مدرسه دومین کانونی است که تأثیر مهم و به سزایی در کسب حسن خلق افراد دارد. که اولیای مدرسه باید سعی کنند با حسن خلق صحیح و اسلامی خود در رفتار و عمل و تدریس الگوی صحیحی به دانش آموزان ارایه دهند. ابعاد یا جلوه های حسن خلق( خوشرویی، خوشخویی، خوشگویی) چگونگی حسن خلق را بیان می کند. یکی دیگر از جایگاه هایی که افراد جامعه باید حسن خلق داشته باشند در مدیریت می باشد که اگر مدیران ما دارای حسن خلق باشند طبعأ موجب نشاط محیط کار و بهره وری بهتری از فعالیت کارکنان آن سازمان می شود. و در پایان چگونگی حسن خلق در اجتماع( همسایگان، دوستان) تأکید شده و مراتب حسن خلق و چگونگی آراسته شدن به این صفت الهی بیان شده ایت. به امید آن روز که همه ما آراسته به حسن خلق کامل شویم.