جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام والقضایا و الاحکام عن اهل بیت رسول الله علیه و علیهم افضل السلام، کتابی درباره باورهای دینی و احکام فقهی مذهب اسماعیلی و مهمترین کتاب قاضی نعمان در فقه است که به سفارش خلیفۀ فاطمی، المعز لدین الله نگاشته شده است. این کتاب علاوه بر آنکه تمامی ابواب معروف فقه را در بر دارد، در نخستین مبحث خود با عنوان کتاب الولایة، به برخی از مهم‌ترین باورهای اسماعیلی پرداخته است. ایمان از دیدگاه اسماعیلیان و تفاوت آن با اسلام و نیز ولایت اهل بیت علیهم السلام و تشویق به فراگیری علم مباحثی است که در این بخش مطرح شده است. این کتاب در نزد اسماعیلیان جایگاه بلندی دارد. همچنین برخی از علمای اثناعشری در مباحث فقهی خود از آن استفاده می‌کردند. مؤلف این کتاب، قاضی نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی مغربی، عالم قرن چهارم هجری است. وی در حکومت فاطمی، مناصب مهمی را بر عهده داشت و در مقطعی نیز قاضی القضات مصر شد. تألیفات او به ۴۷ کتاب می‌رسد و حیطه‌های مختلف علوم دینی از قبیل فقه، تأویل، تفسیر، روایات و... را دربرمی‌گیرد. این کتاب از همان دوران معز، متن بنیادین فقه اسماعیلی بوده و هنوز نیز مهم‌ترین منبع فقهی اسماعیلی، به‌ویژه نزد اسماعیلیان طیبی و از جمله بهره‌های هند است. این کتاب را آصف فیضی در دو جلد در قاهره منتشر کرده و احادیث آن در منابع شیعه اثناعشری نیز مورد توجه و استناد است. این کتاب توسط عبدالله امیدوار به فارسی ترجمه و در سال ۱۳۷۳ به وسیلۀ انتشارات اسماعیلیان قم منتشر شده است.

این مقاله به بررسی مختصر عقاید اسماعیلیان باطنی و پیروان محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق (ع) می پردازد و همچنین زندگی پیشوای آنان و استدلال های پیروان او درباب امامت وی را مورد بررسی قرار می دهد.